Συνέντευξη με έναν Λιβανέζο για το χθες και το σήμερα

0

Δίνουμε το βήμα στους άμεσα εμπλεκόμενους. Συνέντευξη του Αυτολεξεί με τον Λιβανέζο ακτιβιστή Maroun, ενεργό συμμετέχοντα στη λαϊκή εξέγερση του 2019 στον Λίβανο.

-Ας πιάσουμε το νήμα από το 2019, όταν πολλοί-ές νέοι-ες στις χώρες της Δύσης άκουσαν για τον κόσμο τον Λιβάνου για πρώτη φορά. Είσαι από τη νέα γενιά που έκανε τη μεγαλειώδη εξέγερση τον Οκτώβρη του ’19 στον Λίβανο η οποία διήρκησε 5 μήνες, έως τον Μάη του 2020. Ποιες ήταν οι διεκδικήσεις σας τότε και ποια ήταν η αφορμή του λαϊκού ξεσηκωμού;

Η αφορμή του λαϊκού ξεσηκωμού τότε υπήρξε η οικονομική κρίση. Η Κεντρική Τράπεζα του Λιβάνου έπαιρνε τις καταθέσεις του λαού από τους τραπεζικούς λογαριασμούς τους και τα επένδυε σε άγνωστα πράγματα για να πλουτίσει μια ελίτ που κυβερνά την Κεντρική Τράπεζα. Οι ντόπιες τράπεζες, ως αντάλλαγμα, έπαιρναν σε λιβανέζικες λίρες τεράστια ποσά σε εξωφρενικά επιτόκια και κέρδος για να κάνουν τον μεσάζοντα. Το 2019, από τον Σεπτέμβρη και μετά, οι τράπεζες άρχισαν να μην αφήνουν τον λαό να κάνει ανάληψη των δολαρίων που είχε στους λογαριασμούς τους και η λιβανέζικη λίρα άρχισε να χάνει αξία μπροστά στο δολάριο. Έτσι, ο λαός ξεσηκώθηκε κατεβαίνοντας στους δρόμους για να διαδηλώσει για καλύτερες συνθήκες. Δεν υπήρχαν τόσο συγκεκριμένες διεκδικήσεις όσο ένα γενικότερο πνεύμα κοινωνικής ανάτασης. Έγιναν καταλήψεις σε δημόσιους χώρους που είχαν ιδιωτικοποιηθεί. Πολύς κόσμος από διαφορετικές θρησκείες και πολιτικές τάσεις ενώθηκε για να σχηματίσει συνελεύσεις και κοινές δράσεις. Ο λαός είχε την ευκαιρία να ενωθεί γύρω από κάποια ζητήματα στο ξέσπασμα τις επανάστασης της 17ης Οκτώβρη 2019.

Αυτό υπήρξε μία τομή, καθώς ο λαός του Λιβάνου είναι ακόμα χωρισμένος ανάμεσα σε θρησκεία και πολιτική ταυτότητα λόγω του τραύματος από τον Εμφύλιο του 1975-1991.

Τα κινήματα που γεννήθηκαν τον Οκτώβρη του 2019 κατάφεραν να φέρουν πίεση στην τότε κυβέρνηση και τις ελίτ, αλλά δεν κατάφεραν να φέρουν εν τέλει τη ριζική αλλαγή και να ενώσουν τον λαό με ουσιαστικό τρόπο καθώς το όλο κίνημα έχασε την ορμή του έπειτα από κάποιους μήνες. Στην αρχή, ο κόσμος που διαδήλωνε μπορεί να έφτανε και το ένα εκατομμύριο, αλλά μετά από τον πρώτο μήνα άρχισε να μειώνεται σε κάποιες χιλιάδες.

Μία από τις μεγαλειώδεις διαδηλώσεις στη Βηρυτό κατά τη διάρκεια της λιβανέζικης εξέγερσης του 2019-2020.

-Πού πιστεύεις ότι βρίσκονται σήμερα οι άνθρωποι που διαδήλωναν σαν και εσένα, ποιο θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι το κοινό αίσθημα σήμερα;

Πάρα πολλοί άνθρωποι έχουν μεταναστεύσει προς το εξωτερικό. Πάρα πολλοί νέοι έφυγαν έκτοτε από τη χώρα. Δεν ξέρουμε ακριβώς αλλά κάποιες πηγές αναφέρουν ότι μισό εκατομμύριο νέοι άνθρωποι έφυγαν – χωρίς σοβαρή πρόθεση να επιστρέψουν. Αυτό είναι ένα πλήγμα για τη χώρα και για το κίνημα επειδή αυτά τα άτομα είχαν τη θέληση να κάνουν τα όνειρα τους πράξη και καθώς είδαν ότι υποχώρησε η μαζική συμμετοχή σιγά σιγά από τις διαδηλώσεις, απογοητευτήκαν και έφυγαν.

Το κοινό αίσθημα ταξικής αδελφότητας έχει μειωθεί κάπως. Είναι χαρακτηριστικό ότι στα τέλη του Οκτώβρη του 2019, εν μέσω του κοινωνικού αναβρασμού, η ίδια η Χεζμπολάχ διέταξε τους υποστηρικτές της και τους ομόθρησκούς της (που αποτελούν τουλάχιστον 30% του πληθυσμού της χώρας) να αποσυρθούν από τους δρόμους και να μη συμμετέχουν πια στις διαδηλώσεις. Οπότε ο φόβος και η ανασφάλεια μεταξύ των κομματικό-θρησκευτικών ομάδων αυξήθηκε.

Παράλληλα, πολλές διαμάχες και επιθέσεις γινόντουσαν μεταξύ ατόμων στον δρόμο που ήταν υποστηρικτές πολιτικών κομμάτων ενώ γινόντουσαν οι ειρηνικές διαδηλώσεις. Αυτό φόβισε πολύ κόσμο από το να συμμετάσχει και ώθησε κάποιον άλλο κόσμο στο να επιστρέψει στον τρόπο σκέψης του φόβου και του μίσους για τον άλλον.

Διαδηλωτές στην Πλατεία των Μαρτύρων της Βηρυτού στις 22 Νοεμβρίου 2019 υψώνουν μια γιγαντιαία γροθιά, στην οποία αναγράφεται στα αραβικά «Επανάσταση».

-Για να έρθουμε στο σήμερα, ποια ήταν η κατάσταση όλους αυτούς τους μήνες στον Λίβανο και ποια είναι τώρα με την ισραηλινή εισβολή;

Η κατάσταση που επικρατεί τώρα στη χώρα είναι ένας διάχυτος φόβος. Έχουν εκτοπιστεί 1 εκατομμύριο άτομα, κυρίως από τον νότιο Λίβανο –που κυρίως είναι σιίτες μουσουλμάνοι– προς τις περιοχές της Βηρυτού και αλλού. Καθώς υπάρχει ένταση μεταξύ των διάφορων κοινοτήτων από την περίοδο του Εμφυλίου και μετά (1975-1991), τα άτομα που έχουν εκτοπιστεί έχουν πάει στην ουσία τώρα σε περιοχές αλλόθρησκων όπου κυριαρχούν άλλες πολίτικες ομάδες. Υπάρχει, έτσι, αυξανόμενη ένταση μεταξύ διάφορων κομματιών του λαού και με κάποιες πολιτικές παρατάξεις που είναι αντίπαλοι της Χεζμπολάχ και που έχουν συμφέρον στο να ηττηθεί η τελευταία στον πόλεμο τώρα.

Θεωρείται ότι ο Λίβανος είναι ένα ανοιχτό πεδίο το οποίο είναι και δεν είναι κομμάτι του αγώνα για την Παλαιστίνη, ανάλογα σε ποιες ομάδες ανήκει κανείς.

Βομβαρδισμός της Βηρυτού από τις ισραηλινές δυνάμεις, Οκτώβριος 2024.

-Ποια είναι η θέση της κεντρικής κυβέρνησης στη χώρα σε σχέση με το Ισραήλ και με την Παλαιστίνη; Από την άλλη, υπάρχουν δυνάμεις πέρα από τη συντήρηση και τον φονταμενταλισμό; Κι αν, ναι, ποια άποψη υποστηρίζουν σχετικά με τον πόλεμο τώρα;

Η κεντρική κυβέρνηση αποτελείται από πολιτικές ομάδες – στις οποίες μέσα είναι και η Χεζμπολάχ και αντίπαλοί της. Οπότε η θέση της κυβέρνησης είναι ότι το Ισραήλ διεξάγει εχθρικές πράξεις, είναι ο εχθρός και πρέπει να σταματήσει την εισβολή στον Λίβανο και την Παλαιστίνη.

Επειδή, όμως, η κεντρική κυβέρνηση αποτελείται από διαφορετικές πολιτικές ομάδες που έχουν συγκρουόμενες ιδεολογίες και συμμαχίες στην εξωτερική πολιτική τους, δεν μπορεί να πάρει ουσιαστική και ισχυρή θέση σε κανένα ζήτημα εξωτερικής πολιτικής. Η ένοπλη πτέρυγα της οργάνωσης της Χεζμπολάχ –μόνο το πολιτικό κομμάτι τους αποτελεί μέλος στην κυβέρνηση– έχει πιο σκληρή και επιθετική στάση προς το Ισραήλ, αλλά παραδόξως η κυβέρνηση του Λιβάνου (που πρέπει να συμπεριλαμβάνει όλες τις φωνές του κοινοβουλίου) είναι υπέρ της κατάπαυσης του πυρός με το Ισραήλ και με την εκεχειρία.

Οι λαϊκές δυνάμεις, πέρα από τον συντηρητισμό και τον φονταμενταλισμό, στέκονται επίσης κατά του πολέμου, και υπέρ της απελευθέρωσης τις Παλαιστίνης αλλά δεν είναι καλά δικτυωμένες και δεν έχουν αρκετή επαφή με τον λαό γενικά. Δεν έχουν επηρεάσει μεγάλο κομμάτι στην εσωτερική ή εξωτερική πολιτική ούτε μπορούν να διοργανώσουν μαζικές διαδηλώσεις αυτή τη στιγμή. Δυστυχώς, στον Λίβανο όλα τα διεθφαρμένα κόμματα που βγήκαν στην εξουσία μετά τον Εμφύλιο έχουν κρατήσει την εξουσία τους και την ασφυκτική επιρροή μην αφήνοντας να έρθουν νέα ρεύματα στο προσκήνιο.

Παλαιστινιακός καταυλισμός προσφύγων Burj el-Barajneh στον Λίβανο.

Δεν έχουν μείνει στο προσκήνιο πολλές ιδέες μας από την επανάσταση του 2019 σήμερα. Τα κεντρικά συνθήματα που επικρατούσαν τότε όπως το χαρακτηριστικό “kellon yaane kellon!” (Όλοι τους σημαίνει όλοι τους! – φωτογραφία κειμένου), δηλαδή να φύγουν ΟΛΟΙ οι πολιτικοί και τα κόμματα –και όχι μόνο αυτοί των άλλων θρησκειών για να μείνουν οι άλλοι– έχουν παραμερίσει.

Θα έλεγα ότι έχει αυξηθεί πάλι η συμμετοχή στα παλιά κόμματα και ο λαός γενικά έχει απογοητευτεί από την αλλαγή που τελικά δεν συνέβη στην επανάσταση του 2019. Πιστεύουν ότι δεν πέτυχε τίποτα και ότι γενικά η μοίρα του Λιβάνου είναι να κυβερνάται πάντα από τη διαφθορά και τον πόλεμο…

Δεν υπάρχουν σοβαρές συλλογικότητες ή μεγάλες πρωτοβουλίες που να λαμβάνουν χώρα επειδή δεν έχουν μεγάλη συμμετοχή από τον λαό και ειδικά από νέα άτομα. Σχετικά με τα μίντια και τις ανεξάρτητες πηγές, δεν υπάρχουν αρκετές. Δεν ξέρω αρκετά για να μιλήσω με σιγουριά, αλλά για παράδειγμα το Megaphone News και άλλες indy φάση μίντια φαίνεται ότι παίρνουν χρηματοδότηση από δυτικές χώρες οπότε εξυπηρετούν και αυτά σε κάποιο βαθμό κάποια συμφέροντα. Κάποια πηγή από τον λαό για τον λαό δεν γνωρίζω να υπάρχει. Υπάρχει μεγάλη έλλειψη εμπιστοσύνης στον Λίβανο σχετικά με τις πηγές ενημέρωσης και αυτό έχει κρατήσει τη χώρα πίσω στον τομέα τις οργάνωσης.

Γκράφιτι με τις λέξεις «Kilon Ya3ne Kilon»[kellon yaane kellon!], ένα από τα πιο δυνατά συνθήματα της λιβανέζικης εξέγερσης του 2019-2020. Σημαίνει «Όλοι τους σημαίνει όλοι τους»!

-Πες μας δυο λόγια για την ιδιαίτερη διάρθρωση μιας κοινωνίας που χωρίζεται σε διαφορετικές θρησκευτικές ομάδες, πώς εκπροσωπείται πολιτικά; Τι συμβαίνει με το πολιτικό σύστημα εκεί, το κοινοβούλιο τις εκλογές κ.λπ. Πώς λειτουργεί;

Κάθε θρησκευτικό κομμάτι της χώρας αντιπροσωπεύεται από μια ή παραπάνω πολιτικές παρατάξεις. Όπως υπογράφηκε στη συνθήκη Taef το 1990 για να λήξει ο Εμφύλιος, κάθε κόμμα που εκπροσωπεί κάποια θρησκευτική ομάδα θα πρέπει να έχει πρόσβαση στην κυβέρνηση. Δηλαδή, το κοινοβούλιο είναι χωρισμένο 50-50 μεταξύ Χριστιανών και Μουσουλμάνων αλλά κάθε μία από τις 12 επιμέρους ομάδες έχει κάποια έδρα στο κοινοβούλιο. Έτσι υποτίθεται ότι υπάρχει αλληλοσεβασμός και συμπερίληψη στην πολιτική της χώρας αλλά στην ουσία αυτό δεν ισχύει.

Στην πραγματικότητα, είναι δυσλειτουργικό επειδή κάθε μεγάλο κόμμα αντιπροσωπεύει μια θρησκευτική σέχτα, και μπορεί να ασκεί βέτο – όχι επισημά αλλά με την έννοια ότι αποσύρεται από τις πολιτικές συναντήσεις και μετά δεν μπορεί να υπάρξει συναίνεση [consensus]. Οι πολιτικοί και ο λαός προτιμούν να περάσει μία ολόκληρη περίοδος (ή χρονιά) χωρίς καμία πρόοδο (για παράδειγμα να μην εκλεγεί πρόεδρος για χρόνια) πάρα να παρθούν αποφάσεις που μπορεί να ταράξουν την ισορροπία μεταξύ των διάφορων κομματικο-θρησκευτικών ομάδων.

Ο φόβος πάντα είναι ότι μπορεί να δημιουργηθεί μία τέτοια αναταραχή που θα ενέχει το ρίσκο να οδηγήσει σε εμφύλιο…

Το 2022, έγιναν γενικές εκλογές στον Λίβανο. Η αποχή έφτασε στο 50%. Ο κόσμος έλεγε το ’19-’20 ότι θα έπαιρνε εκδίκηση από τα κόμματα, αλλά τελικά βγήκαν οι ίδιοι πάλι από το υπόλοιπο 50% που ψήφισε. Η Χεζμπολάχ πήρε μόλις 19.89% από αυτό το 50%. Αυτό είναι περίπου 350.000 άνθρωποι, ενώ η χώρα έχει πληθυσμό πάνω από 5 εκατομμύρια. Πιστεύω, ωστόσο, ότι περισσότερος κόσμος τους στηρίζει άτυπα από αυτό που φαίνεται στις εκλογές καθώς η Χεζμπολάχ παρέχει κάποιες υπηρεσίες, ασφάλεια σε τρόφιμα κ.λπ. στον σιιτικό πληθυσμό.

Απ’ την άλλη, υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους κάποιος μπορεί να είναι αντίθετος στη Χεζμπολάχ, όπως επειδή όντως φέρνουν στον Λίβανο μια εξωτερική πολιτική (συμμαχία με τον άξονα της αντίστασης του Ιράν ενάντια στη Δύση). Ή κάποιος άλλος για θρησκευτικούς λόγους αν είναι Σουνίτης ή Χριστιανός και βλέπει την επιρροή της Χεζμπολάχ σαν απειλή για τη ζωή του, ή άλλος μπορεί να είναι κατά της Χεζμπολάχ απλώς για λόγους εξουσίας, για να είναι αυτός στη θέση τους και να έχει τα προνόμια.

Υπάρχει και ο σοβαρός κόσμος –που είναι πιο λίγος–, που έχει σοβαρούς αντι-φονταμενταλιστικούς λόγους για να είναι εναντίον της, και που είναι δηλαδή ενάντια σε όλες τις πολιτικές παρατάξεις γιατί είναι κατά αυτού του συστήματος εν γένει.

Αυτοκίνητα έχουν κολλήσει στην κυκλοφορία καθώς φεύγουν από νότια χωριά εν μέσω συνεχιζόμενων ισραηλινών αεροπορικών επιδρομών, στη Σιδώνα του Λιβάνου, Δευτέρα, 23 Σεπτεμβρίου 2024.

-Ποια είναι η κατάσταση με τις δημόσιες υποδομές στη χώρα; Πώς οργανώνεται η καθημερινότητα σε κάθε περιοχή με βάση την τοπική θρησκευτική εξουσία;

Η κατάσταση με τις δημόσιες υποδομές είναι φρικτή. Δεν έχουν συντηρηθεί καλά εδώ και δεκαετίες. Δεν έχουν γίνει οι απαραίτητες αναβαθμίσεις για να εξυπηρετήσουν τον λαό και τις ανάγκες του. Παράλληλα, ο πληθυσμός αυξάνεται και δέχεται περισσότερο πίεση στη μη κατανάλωση νερού και ρεύματος λόγω και της κλιματικής αλλαγής. Η χώρα έχει ιδιωτικοποιήσει τους παρόχους ρεύματος και νερού που πουλούν με κερδοφορία αυτές τις υπηρεσίες. Οι βασικές ανάγκες κοστίζουν πολλαπλά πάνω από το κανονικό κόστος και αποτελούν τεράστιο μερίδιο από το μεροκάματο του λαού. Πολλά σπίτια έχουν ρεύμα για ελάχιστες ώρες την ημέρα και η παροχή του νερού δεν είναι σταθερή.

Όποιος έχει να πληρώσει, παίρνει ρεύμα από ιδιωτικές γεννήτριες που έχουν εγκατασταθεί σε κάθε γειτονιά από επιχειρηματίες (που συνδέονται κάθε φορά με το αντίστοιχο πολιτικο-θρησκευτικό κόμμα της περιοχής)!

Η καθημερινότητα και τα προβλήματα, είτε ζεις σε χριστιανικό είτε σε μουσουλμανικό μέρος, είναι κοινά για όλους. Δεν υπάρχουν διαφορές σοβαρές. Η διαφορά η ουσιαστική είναι με τους πλούσιους. Στα μέρη όπου ζούνε οι πλούσιοι και τα άτομα με εξουσία, υπάρχουν πολύ καλύτερες παροχές και ασφάλεια. Αντίθετα, ο κοσμάκης παλεύει να εξασφαλίσει ένα μεροκάματο (που δεν είναι αρκετό καν για να καλύψει τις βασικές ανάγκες) και να μπορέσει να ζήσει.

Κάθε πολιτικό κόμμα έχει από πίσω του τη θρησκευτική εξουσία, οπότε οι έχοντες έχουν μοιράσει τη χώρα αναμεσά τους και οι επιχειρήσεις του κάθε κόμματος ή οι σύμμαχοι από κάθε θρησκεία ασκούν έλεγχο στις περιοχές τις αντίστοιχες. Αντίστοιχα, οι πάροχοι υπηρεσιών δεν δρουν σε άλλες περιοχές που δεν αντιστοιχούν στη δική τους θρησκευτική η κομματική ταυτότητα.

Όπως λέγαμε και το 2019, ΟΛΟΙ τους είναι διεφθαρμένοι και καταπιεστικοί.

Σε ευχαριστούμε πολύ για αυτή την κουβέντα! 

Γκράφιτι στο λιμάνι της Βηρυτού, όπου το 2020 μια τεράστια έκρηξη προκάλεσε τουλάχιστον 218 θανάτους, 7.000 τραυματισμούς, καθώς και περίπου 300.000 άστεγους. Το γκράφιτι γράφει «Η κυβέρνησή μου το έκανε αυτό», υποδηλώνοντας τη λαϊκή πεποίθηση για τον ρόλο που έπαιξε η κυβερνητική διαφθορά σε αυτή την τραγωδία.

*Φωτογραφία κειμένου: Γκράφιτι με τις λέξεις «Kilon Ya3ne Kilon»[kellon yaane kellon!], ένα από τα πιο δυνατά συνθήματα της λιβανέζικης εξέγερσης του 2019-2020. Σημαίνει «Όλοι τους σημαίνει όλοι τους»!

Αφήστε ένα σχόλιο

15 + 20 =