Πηγή | Μετάφραση: Αντώνης Χ
Η σπίθα άναψε στις 19 Μαρτίου 2025: ο Ekrem İmamoğlu, δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης από το 2019, συνελήφθη στην οικία του. Του απαγγέλθηκαν κατηγορίες για διαφθορά, ξέπλυμα χρήματος, απάτη και υποστήριξη του PKK (Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν), μιας οργάνωσης που έχει τεθεί εκτός νόμου στην Τουρκία και θεωρείται τρομοκρατική. Το προηγούμενο βράδυ, το Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης είχε ανακαλέσει το πτυχίο του, επικαλούμενο «ακυρότητα» και «πρόδηλο σφάλμα». Στην Τουρκία, η κατοχή πανεπιστημιακού τίτλου αποτελεί προϋπόθεση για την ανάληψη του αξιώματος του αρχηγού του κράτους. Μαζί με τον İmamoğlu, συνελήφθησαν 106 συνεργάτες του, καθώς και άλλα υψηλόβαθμα στελέχη της δημοτικής αρχής.
Ο Ekrem İmamoğlu ήταν ο μοναδικός υποψήφιος στις προκριματικές εκλογές του σοσιαλδημοκρατικού κόμματός του, του CHP (Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα), του κύριου κόμματος της αντιπολίτευσης. Είναι σαφές ότι ο Ερντογάν επιχειρεί να αποτρέψει την υποψηφιότητα του İmamoğlu στις επερχόμενες προεδρικές εκλογές.
Από τις 19 Μαρτίου, οι εξελίξεις έχουν επιταχυνθεί ραγδαία: τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν αποκλειστεί, η λειτουργία του μετρό έχει διακοπεί σε πολλούς σταθμούς, ενώ η τηλεφωνική κάλυψη παρεμποδίζεται τεχνητά. Χιλιάδες φοιτητές έχουν κατακλύσει τους δρόμους, ελεύθεροι σκοπευτές έχουν τοποθετηθεί στις κορυφές των κτιρίων, ενώ πολιτικά κόμματα και πολίτες συρρέουν, αψηφώντας το κρύο και τη βροχή, για να εκφράσουν την οργή τους και να διεκδικήσουν ένα δημοκρατικό πολίτευμα.
Συνθήματα που εξυμνούν τους πολίτες και απαξιώνουν το AKP και τον Ταγίπ αντηχούν στους δρόμους, με το ειρωνικό «Diplomasiz Erdogan» («Ο Ερντογάν χωρίς πτυχίο») να ακούγεται δυνατά. Οι διαδηλωτές υιοθετούν κομμουνιστικά συνθήματα, χειροκροτούν και σφυρίζουν μέσα σε μια τεταμένη ατμόσφαιρα. Η παρουσία της αστυνομίας είναι παντού αισθητή.
Τα περίφημα κανόνια νερού βρίσκονται σε ετοιμότητα, ενώ ορισμένοι Τούρκοι οδηγοί κορνάρουν χαρούμενα για να εκφράσουν τη στήριξή τους στους διαδηλωτές. Αντίθετα, οι υποστηρικτές του Ερντογάν επιδεικνύουν, στην καλύτερη περίπτωση, αδιαφορία. Οι φοιτητές στέκονται όσο πιο κοντά γίνεται στον εντυπωσιακό αστυνομικό κλοιό που έχει αποκλείσει το υδραγωγείο του Βάλεντος. Κάποιοι είναι τραυματισμένοι, άλλοι βρίσκονται σε κατάσταση σοκ, αλλά όλοι έχουν μάτια κατακόκκινα από τα δακρυγόνα. Οι εθελοντές διασώστες δίνουν μάχη για να προσφέρουν τις πρώτες βοήθειες.
Οι δρόμοι είχαν να ζήσουν τέτοιο ξεσηκωμό από την εξέγερση του Πάρκου Γκεζί. Ο Ερντογάν φοβάται και δεν διστάζει να καταστείλει βίαια τις αντιδράσεις. Την επομένη της μαζικής διαδήλωσης της Κυριακής 23 Μαρτίου 2025, μέλη αριστερών κομμάτων, συμπεριλαμβανομένου του TKP (Τουρκικό Κομμουνιστικό Κόμμα), συνελήφθησαν στα σπίτια τους. Σήμερα, Τρίτη 25 Μαρτίου 2025, βρίσκονται ενώπιον της δικαιοσύνης, υπερασπιζόμενοι τον εαυτό τους με τη βοήθεια των δικηγόρων τους στο δικαστήριο της Κωνσταντινούπολης – το ίδιο δικαστήριο όπου ο Ekrem İmamoğlu καταδικάστηκε για διαφθορά και οδηγήθηκε στη μεγαλύτερη φυλακή της Ευρώπης, τη φυλακή Μαρμαρά.
Οι προκριματικές εκλογές του CHP, αν και συμβολικές, έφεραν 15 εκατομμύρια Τούρκους ψηφοφόρους στις κάλπες αυτή την Κυριακή – μια μαζική έκφραση υποστήριξης σε ένα εκλογικό σώμα 65 εκατομμυρίων. Ως μοναδικός υποψήφιος, ο İmamoğlu αναδείχθηκε, όπως ήταν αναμενόμενο, νικητής αυτής της εκλογικής διαδικασίας.
Ο İmamoğlu είναι αναμφίβολα θύμα μιας ακόμη δικαστικής σκευωρίας, ενορχηστρωμένης από το AKP (Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης) και τον πανίσχυρο ηγέτη του, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Αυτή η υπόθεση είναι ήδη η πέμπτη που αντιμετωπίζει από τότε που ανέλαβε τη δημαρχία της Κωνσταντινούπολης, εκθρονίζοντας το AKP ύστερα από 25 χρόνια τοπικής κυριαρχίας.
Ο Ερντογάν βρίσκεται στο επίκεντρο της τουρκικής εξουσίας εδώ και σχεδόν 30 χρόνια, έχοντας διατελέσει και ο ίδιος δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης από το 1994 έως το 1998. Επέβαλε με τη βία περιοριστικά μέτρα, εξουδετέρωσε την αντιπολίτευση και καλλιέργησε τον διχασμό στην τουρκική κοινωνία, χρησιμοποιώντας τα θρησκευτικά ζητήματα ως εργαλείο – είναι υπέρμαχος της επιστροφής στους κανόνες της Σαρία. Πρόκειται για μια εξαιρετικά αμφιλεγόμενη στάση σε μία από τις πρώτες χώρες που καθιέρωσαν τον κοσμικό χαρακτήρα του κράτους. Ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, θεμελιωτής της σύγχρονης Τουρκίας, κατήργησε την Οθωμανική Αυτοκρατορία μετά την ήττα της στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και το 1924 εισήγαγε την αρχή της κοσμικότητας στο νέο σύνταγμα της χώρας. Η κληρονομιά του Ατατούρκ εξακολουθεί να τιμάται από τον τουρκικό λαό, ενώ ο ίδιος παραμένει μια εμβληματική και βαθιά σεβαστή μορφή. Ο Ερντογάν, παρά τις δημόσιες δηλώσεις του, μισεί τον Ατατούρκ – γνωρίζει όμως ότι δεν μπορεί να στραφεί ανοιχτά εναντίον του, καθώς κάτι τέτοιο θα προκαλούσε την οργή μεγάλου μέρους της κοινωνίας. Αντίθετα, επιχειρεί να αποδομήσει σταδιακά το κεμαλικό κράτος, προωθώντας τις δικές του παραδοσιακές αξίες και καλλιεργώντας την εικόνα ενός σύγχρονου Οθωμανού Σουλτάνου.
Ο Ερντογάν διατηρεί την εξουσία του στην Τουρκία μέσω μιας σκληρής καταστολής, η οποία εντάθηκε μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016.
Ωστόσο, η κυριαρχία του έχει αρχίσει να κλονίζεται τα τελευταία χρόνια. Ο καταστροφικός σεισμός του Φεβρουαρίου 2023 ανέδειξε τη διοικητική ανεπάρκεια της κυβέρνησής του και ενίσχυσε τη λαϊκή δυσαρέσκεια απέναντι στο AKP. Παράλληλα, η τουρκική οικονομία βρίσκεται σε διαρκή κρίση από το 2018, διαβρώνοντας την ισχύ του καθεστώτος του. Το 2015, η ισοτιμία ήταν 3,3 τουρκικές λίρες ανά ευρώ. Το 2025, έχει δεκαπλασιαστεί!
Η αδιάκοπη διαμάχη για τον αυταρχισμό του, οι τεταμένες σχέσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση, οι ευκαιριακές συμμαχίες του με τον Πούτιν και τη νέα κυβέρνηση της Συρίας, αλλά κυρίως ο ανεξέλεγκτος πληθωρισμός που πλήττει τη χώρα, έχουν φθείρει σταδιακά τη δημοτικότητά του.
Άραγε, η νέα καταστολή της αντιπολίτευσης και η αποδυνάμωση του κύριου αντιπάλου του στις προεδρικές εκλογές του 2028 σηματοδοτούν την αρχή του τέλους του; Ή μήπως είναι το προοίμιο ενός ακόμη πολιτικού ελιγμού του Ερντογάν, ο οποίος ονειρεύεται να αναθεωρήσει το Σύνταγμα ώστε να εξασφαλίσει μια τρίτη θητεία;
Οι επόμενες ώρες θα είναι κρίσιμες για την Τουρκία – μια χώρα συνηθισμένη σε πολιτικές συγκρούσεις, αλλά πλέον εξαντλημένη από τις αυταρχικές παρεκτροπές του απόλυτου μονάρχη της.
