του Μάκη Σταύρου από την Εναλλακτική Δράση. Φωτογραφία κειμένου: Ομαδα αλληλέγγυων στην επισκευή της κατάληψης Dom Pedro.
Ήταν πρωί Αυγούστου [2024], όταν ξεκινήσαμε από το Σάο Πάολο για να συμμετέχουμε σε μια ξεχωριστή αγωνιστική εμπειρία που είχε οργανωθεί από τους εργάτες γης, του κινήματος MST στην κατάληψη Dom Pedro, στην κοινότητα Cajamar, πενήντα χιλιόμετρα από την πόλη του Σάο Πάολο. Όταν φτάσαμε εκεί, είδαμε συγκεντρωμένο πολύ κόσμο που είχε έρθει. για να εκφράσει την αλληλεγγύη του στην κατάληψη και να βοηθήσει στην υλοποίηση μιας δράσης, που είχε αποφασίσει η συνέλευση της κατάληψης, αλλά την πολεμούσαν οι λατιφοντίτες (ντόπιοι γαιοκτήμονες) με την ανοχή του κράτους. Πρόκειται για την ανακατασκευή μιας βιοτεχνικής εγκατάστασης, για την επεξεργασία και τυποποίηση προϊόντων μανιόκας (ένα από τα πιο γνωστά και εμπορεύσιμα δημητριακά στη Βραζιλία) Η εγκατάσταση που βρίσκεται μέσα στο χώρο της κατάληψης μαζί με έναν αλευρόμυλο είχαν καεί πριν από δύο χρόνια, μαζί με όλη τη φυτεία της μανιόκα, από φωτιά που έβαλαν άνθρωποι των τσιφλικάδων, όπως μας ενημέρωσαν μέλη της κατάληψης. Πριν από οκτώ μήνες η συνέλευση της κατάληψης αποφάσισε να ανακατασκευάσει και να εκσυγχρονίσει την εγκατάσταση και τον αλευρόμυλο και οργάνωσε πολλές εκδηλώσεις για να μαζέψει χρήματα για τα υλικά, ενώ όλες οι εργασίες θα πραγματοποιηθούν από εθελοντές. Τον περασμένο Ιούνιο αποφασίστηκε ότι οι εργασίες θα αρχίσουν στις 3 Αυγούστου και ότι θα συστήσουν μια κοοπερατίβα (αυτοδιαχειριζόμενο συνεταιρισμό) για τη διακίνηση των προϊόντων.
Στην έναρξη των εργασιών προσκληθήκαμε και εμείς και ζήσαμε, πραγματικά, πρωτόγνωρες εμπειρίες. Αυτό που, καταρχάς, διακρίναμε στον κόσμο που είχε συγκεντρωθεί ήταν η αποφασιστικότητα να επισκευαστεί και να ξαναλειτουργήσει η εγκατάσταση. Και επειδή ο φόβος για κάποια προβοκάτσια ήταν υπαρκτός, το πρώτο πράγμα που έκαναν οι οργανωτές ήταν να ορίσουν άτομα για περιφρούρηση. Παράλληλα δύο άλλες καταλήψεις, εκτός από τη συμμετοχή των μελών τους στις εργασίες, είχαν αναλάβει να ετοιμάσουν και να προσφέρουν σε όλους τρία πλούσια γεύματα (πρωινό, μεσημεριανό και απογευματινό) απο δικά τους προϊόντα.
Οι εργασίες, που συντόνιζε ο εθελοντής αρχιτέκτονας Alain Bratte, άρχισαν με μια ανοιχτή συνέλευση στην οποία ο Chico Barros, στέλεχος του κινήματος MST, εξήγησε τους πολιτικούς στόχους αυτής της δράσης, επισημαίνοντας ότι το κίνημα MST σε κάθε κατάληψη ο πρώτος στόχος που θέτει είναι η κατάληψη να παράγει και να προσφέρει στους ανθρώπους ποιοτικά προϊόντα και σε προσιτές τιμές. Με αυτό τον τρόπο και οι εργαζόμενοι/ες στις καταλήψεις εξασφαλίζουν εισοδήματα για να συντηρούν τις οικογένειές τους και η κοινωνία συμπαραστέκεται στις καταλήψεις και με κάθε ευκαιρία, όπως γίνεται σήμερα, εκφράζει την αλληλεγγύη της. Μία αλληλεγγύη, που είναι απαραίτητη σε κάθε κατάληψη, γιατί όλες και όλοι εδώ ξέρουμε πολυ καλα ότι η πλουτοκρατία και, ιδιαίτερα οι γαιοκτήμονες απεχθάνονται τις καταλήψεις και έχοντας την ανοχή του κράτους προσπαθούν να τις υπονομεύσουν και να τις σταματήσουν. Εμείς όμως σαν κίνημα MST, είμαστε αποφασισμένοι και αποφασισμένες να συνεχίσουμε αυτόν τον αγώνα, που άλλοι και άλλες ξεκίνησαν πριν από 40 χρόνια και πολλοί έδωσαν ακόμη και τη ζωή τους. Ταυτόχρονα η πολύχρονη εμπειρία μας έχει δείξει ότι οι συνελεύσεις των καταλήψεων λειτουργούν σαν “σχολεία” αυτονομίας και αυτοδιαχείρισης Για όλους αυτούς τους λόγους συνεχώς τονίζουμε ότι στις καταλήψεις χτίζουμε το μέλλον
Στη συνέχεια μίλησε ο αρχιτέκτονας Alain Bratte και αναφέρθηκε τόσο σε τεχνικά θέματα των εργασιών, όσο και στον τρόπο οργάνωσης της δουλειάς. Συγκεκριμένα είπε ότι οι τεχνικές με τις οποίες θα δουλέψουμε και τα υλικά που θα χρησιμοποιήσουμε θα είναι τέτοια που δεν θα βλάπτουν το περιβάλλον. Θα χρησιμοποιήσουμε τοπικά κατασκευαστικά υλικά και δεν θα κάνουμε χρήση τσιμέντου και σίδερου (οπλισμένο σκυρόδεμα), γιατί είναι υλικά που προκαλούν μεγάλες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Θα αξιοποιήσουμε τις τεχνικές και την εμπειρία των προγόνων μας και τα υλικά που θα χρησιμοποιήσουμε θα είναι η πέτρα, το χώμα, το ξύλο και το μπαμπού. Στόχος μας είναι να επισκευάσουμε και να ανακαινίσουμε την εγκατάσταση, ώστε αφενός να ξαναλειτουργήσουν τα εργαστήρια της βιοτεχνίας και ο αλευρόμυλος και αφετέρου να δημιουργηθεί ένας χώρος τόσο για τις συνελεύσεις και τις εκδηλώσεις μας, όσο και για τον κοσμο που θα έρχεται να ψωνίζει, να πάρει κάτι να φάει ή να πιει καφέ. Η κοοπερατίβα, δηλαδή, θα έχει πολύπλευρη λειτουργία. Και συνέχισε: Τώρα θα χωριστούμε σε ομάδες, όπου οι πιο έμπειροι τεχνίτες θα εξηγούν στους υπόλοιπους τον τρόπο της δουλειάς. Φυσικά η ανακατασκευή δεν θα τελειώσει σήμερα. Ο προγραμματισμός είναι οι εργασίες να τελειώσουν μέχρι το τέλος του μήνα και στις 31 Αυγούστου να κάνουμε εγκαίνια με εορταστική εκδήλωση με φαγητό, ποτό και μουσική και με ανοιχτό κάλεσμα σε όλο τον κόσμο.
Μετά από την παρουσίαση του πλάνου από τον Alain ακολούθησε συζήτηση κατά την οποία απαντήθηκαν ερωτήματα και από πολλούς έγιναν ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις. Αξίζει να αναφέρουμε ότι στις εργασίες που πραγματοποιήθηκαν στη διάρκεια της ημέρας πρωτοστάτησαν οι γυναίκες δείχνοντας μεγάλη εξοικείωση με την οικοδομική δραστηριότητα. Το μεσημέρι έγινε το απαραίτητο διάλειμμα για φαγητό και, φυσικά, ήταν ευκαιρία για συζητήσεις όλης της εμπειρίας. Αργά το απόγευμα τελείωσαν οι εργασίες της πρώτης ημέρας και προσφέρθηκε καφές και γλυκά. Όλες και όλοι στο τέλος της ημέρας δεσμεύτηκαν να δουλέψουν, όσο χρειαστεί, ώστε στις 31 Αυγούστου να γίνουν τα εγκαίνια. Ήταν φανερή στα πρόσωπα όλων η αισιοδοξία, η ικανοποίηση, αλλά και η αποφασιστικότητα να μην επιτρέψουν σε κανέναν να βάλει εμπόδια στην επαναλειτουργία της κοοπερατίβας και γενικότερα στη συνέχιση της κοινωνικής προσφοράς της κατάληψης του Dom Pedro.
