To Αυτολεξεί πήρε συνέντευξη από τον Ισραηλινό αναρχικό Ilan Shalif, μία ιστορική φιγούρα του ελευθεριακού κινήματος εκεί, η οποία έρχεται ως συνέχεια στις προηγούμενες συζητήσεις που κάναμε με ανθρώπους που προέρχονται από την περιοχή: με τον Παλαιστίνιο αριστερό Mussa’ab Bashir και με τον Λιβανέζο μαρξιστή Ζωρζ Μεχραμπιάν. Δίνουμε το βήμα στους άμεσα εμπλεκόμενους και στις απελευθερωτικές φωνές της περιοχής.
Γεννημένος το 1937, ο Shalif μπορεί να περιγραφεί ως η ζωντανή ιστορία του αναρχισμού στο Ισραήλ. Υπήρξε μέλος της ισραηλινής σοσιαλιστικής οργάνωσης Matzpen (1962-1983) – μιας συλλογικότητας που έμοιαζε στο πνεύμα με άλλες σημαντικές και επιδραστικές επαναστατικές συλλογικότητες της εποχής, όπως το Σοσιαλισμός ή Βαρβαρότητα (SoB) και η London Solidarity (LS). Υπήρχαν επίσης δεσμοί που συνέδεαν και τις 3 αυτές πρωτοβουλίες – κυρίως ο Akiva Orr, ο οποίος ήταν μέλος τόσο της Matzpen όσο και της LS, ενώ συνεργαζόταν με τον Καστοριάδη από το SoB. Το Matzpen προσέφερε στην Ισραηλινή κοινωνία μια ρήξη με τον σταλινισμό, τη τυφλή αφοσίωση στη Σοβιετική Ένωση, καθώς και με τον σιωνισμό, προωθώντας αντ’ αυτού ένα μη δογματικό ελευθεριακό όραμα. Τα μέλη του Matzpen εισήγαγαν ριζοσπαστικές νέες ιδέες τόσο ως συλλογικότητα όσο και ως άτομα. Ο Akiva Orr μετέφρασε στα εβραϊκά το δοκίμιο του Καστοριάδη «Η ελληνική πόλις και η δημιουργία της δημοκρατίας», ενώ ο Ilan Shalif μετέφρασε το βιβλίο του Bookchin «Κοινωνικός αναρχισμός ή lifestyle αναρχισμός: Ένα αγεφύρωτο χάσμα».
Μετά τη διάλυση της Matzpen, ο Shalif συνέχισε τις δραστηριότητές του, συμμετέχοντας σε άλλες πρωτοβουλίες στο Ισραήλ, όπως οι Αναρχικοί Ενάντια στο Τείχος και η καταργημένη πλέον αναρχική ομοσπονδία Ahdut [Ενότητα]. Παρά την προχωρημένη ηλικία του, παραμένει σταθερός στις πολιτικές του ιδέες και συνεχίζει σήμερα τον ακτιβισμό του, συμμετέχοντας σε δράσεις αλληλεγγύης προς τον παλαιστινιακό λαό, καθώς και στις συνεχείς διαδηλώσεις κατά του Νετανιάχου μαζί με άλλους αναρχικούς, καθώς και συμμετέχοντας ενεργά στη συντακτική ομάδα του A-Infos. Έχει συγγράψει πολυάριθμα άρθρα σχετικά με την άμεση δημοκρατία, την αντιεξουσία, και την ψυχολογία. Είναι επίσης συγγραφέας του μυθιστορήματος με τίτλο «Ματιές στο έτος 2100 (50 χρόνια μετά την επανάσταση)» – μια ιστορία για τη ζωή σε μια μελλοντική αμεσοδημοκρατική κοινωνία.
Αυτολεξεί: Ας ξεκινήσουμε με το τι συμβαίνει σήμερα στη Γάζα. Ο κόσμος γίνεται μάρτυρας της σφαγής του πληθυσμού μιας ολόκληρης περιοχής, ενώ οι μεγάλες δυνάμεις της Μέσης Ανατολής βρίσκονται, όπως πολλοί φοβούνται, στα πρόθυρα της έναρξης ενός γενικευμένου πολέμου (κυρίως το Ισραήλ και το Ιράν, αλλά και η Τουρκία και η Σαουδική Αραβία, υπό το επιδοκιμαστικό βλέμμα της Ρωσίας και των ΗΠΑ). Ποια είναι η εκτίμησή σου για την κατάσταση;
Ilan Shalif: Το Ισραήλ συνεχίζει να τρομοκρατεί και να σφαγιάζει τον πληθυσμό της Λωρίδας της Γάζας. Εξακολουθεί να ελπίζει ότι θα αναγκάσει περισσότερους ανθρώπους να εγκαταλείψουν τη Γάζα, αλλά στην πραγματικότητα απλώς σέρνει τον χρόνο και αποφεύγει τη στιγμή που θα παραδεχτεί την ήττα του, που θα πρέπει να απελευθερώσει Παλαιστίνιους κρατούμενους σε αντάλλαγμα με τους Ισραηλινούς ομήρους και που θα δώσει τη δυνατότητα σε μια νέα διοίκηση που δεν είναι σε σαφή αντίθεση με την παλαιστινιακή διοίκηση της Δυτικής Όχθης να διαχειριστεί τη Λωρίδα της Γάζας.
Το χείλος της έναρξης ενός τριτοκοσμικού πολέμου δεν είναι παρά μια υπερβολή. Το Ισραήλ δεν μπορεί να ξεκινήσει έναν τέτοιο πόλεμο, ούτε καν μια μεγάλη αντιπαράθεση χωρίς τη συγκατάθεση των ΗΠΑ. Οι πόλεμοι χαμηλής έντασης μεταξύ της Τουρκίας και των Κούρδων, μεταξύ της Χεζμπολάχ (που χρησιμοποιείται από το Ιράν) και του Ισραήλ, και το Ισραήλ που λειτουργεί ως πληρεξούσιος των αμερικανικών συμφερόντων που προσπαθούν να εκδιώξουν τις ρωσικές στρατιωτικές δυνάμεις από τη Συρία, δεν αποτελούν προϋποθέσεις για την έκρηξη ενός παγκόσμιου πολέμου.
A.: Ποια μπορεί να είναι η λύση σε αυτή τη ζοφερή κατάσταση; Ποια ήταν η αρχική πρόταση της εβραϊκής αριστεράς για την Παλαιστίνη;
I.S.: Μέχρι το 1948 η Hashomer Hatzair, η κύρια αριστερο-σιωνιστική δύναμη της εποχής, έλεγε ότι είναι υπέρ ενός δι-εθνικού κράτους, αλλά υπό τον όρο ότι θα κυριαρχείται από Εβραίους. Έτσι, δεν μπορούμε να μιλάμε για πραγματική ισότητα. Μετά το ’48 υποστήριξαν την αρπαγή γης από εκτοπισμένους Παλαιστίνιους για τη δημιουργία περισσότερων κιμπούτς. Ο αριστερισμός τους ήταν περισσότερο για να εξαπατήσουν τους νέους Ισραηλινούς που γεννήθηκαν στη χώρα, οι οποίοι έτειναν προς τα αριστερά, για να τους κρατήσουν μέσα στο σιωνιστικό πλαίσιο. Και η αλήθεια είναι ότι τα κατάφεραν για ένα διάστημα.

A.: Και τότε έρχεται η Matzpen…
I.S.: Η Matzpen είναι ένα εντελώς διαφορετικό πράγμα. Ξεκίνησε ως μια μικρή τάση μέσα στο Κομμουνιστικό Κόμμα του Ισραήλ που αντιτάχθηκε στον κυρίαρχο σιωνιστικό-μαρξιστικό προσανατολισμό του κόμματος, στην αδιαμφισβήτητη υποστήριξή του στη Σοβιετική Ένωση και στον σταλινισμό. Εξαιτίας αυτών των διαφωνιών, οι άνθρωποι που αποτελούσαν αυτή την τάση εκδιώχθηκαν από το κόμμα και δημιούργησαν τη Matzpen ως αντισιωνιστική και αντικαπιταλιστική οργάνωση.
Τα επόμενα χρόνια, λόγω της έλλειψης άλλων αντισιωνιστικών οργανώσεων, στη Matzpen προσχώρησαν και άλλοι αντισιωνιστές Εβραίοι που ανήκαν σε διαφορετικές τάσεις: τροτσκιστές, μαοϊκοί, αναρχικοί. Έτσι, η οργάνωσή μας απέκτησε αρκετά διαφορετικό και αυτόνομο πολιτικό χαρακτήρα, γεγονός που θα οδηγούσε αργότερα στη διάσπαση ορισμένων από τους τεταρτοδιεθνιστές, τους τροτσκιστές και τους μαοϊκούς από τη Matzpen. Αλλά ακόμα και μετά τη διάσπαση, συνέχιζαν να υπάρχουν κάποιοι τροτσκιστές, που θα παρέμεναν στην οργάνωση μαζί με τους υπόλοιπους αριστερούς και αναρχικούς.
Η Matzpen αποτέλεσε τη πιο ριζοσπαστική αριστερή και αντισιωνιστική επαναστατική οργάνωση στο Ισραήλ κατά τη διάρκεια της ύπαρξής της.
A.: Ποια ήταν η εναλλακτική λύση που πρότεινε η Matzpen για να αντικαταστήσει το άλλο αφήγημα; Κάποιου είδους συνομοσπονδιακή εναλλακτική λύση βασισμένη σε αυτόνομες κομμούνες που ομοσπονδιοποιούνται μεταξύ τους;
I.S.: Προτείναμε μια επανάσταση της περιοχής (όχι περιορισμένη εντός εθνικών συνόρων) και ότι μετά από αυτή την επανάσταση οι κοινότητες, χωρίς καμία κυβέρνηση ή εθνική οντότητα, θα οργάνωναν την κοινωνία από κάτω προς τα πάνω. Επιμείναμε ότι δεν υπάρχει χώρος για εθνικές οντότητες. Η μόνη βιώσιμη εναλλακτική λύση είναι μια κοινωνία για τους Παλαιστίνιους και τους Εβραίους (και άλλες μειονότητες) χωρίς εθνικές οντότητες, που να συνομοσπονδιοποιηθούν.
Προσωπικά όμως προτιμώ να χρησιμοποιώ διαφορετικό όρο από τον συνομοσπονδισμό, διότι όταν οι άνθρωποι μιλούν για ομοσπονδίες συχνά παρερμηνεύουν και εννοούν είτε ενώσεις εθνών-κρατών, είτε ανεξάρτητες οντότητες που δεν αποτελούν μέρος ενός δεσμευτικού συνόλου. Έχω ήδη ξεκαθαρίσει ότι απορρίπτω το πρώτο, αλλά έχω επίσης πρόβλημα με το δεύτερο, επειδή υπονοεί έναν χαλαρό τρόπο οργάνωσης του κόσμου.
Αλλά μια κοινωνία δεν μπορεί να οργανωθεί με χαλαρό τρόπο. Χρειάζεται να οργανωθεί με μια πραγματική και συνεκτική ελευθεριακή-κομμουνιστική πολυεπίπεδη άμεση δημοκρατία – με διάφορα επίπεδα επιτροπών, οι οποίες συντονίζουν τα πράγματα, ενώ η λήψη αποφάσεων παραμένει πάντα στις συνελεύσεις των κοινοτήτων βάσης. Αυτή είναι η ιδέα μου για μια εναλλακτική λύση στην παρούσα τάξη πραγμάτων, όχι επειδή την έζησα εντός των κιμπούτς, αλλά επειδή αυτό μπορεί να γίνει.
A.: Στο Αυτολεξεί μελετούμε το πρόταγμα της άμεσης δημοκρατίας με παρόμοιο τρόπο με σένα, αλλά πιστεύουμε ότι ο συνομοσπονδισμός είναι ένας χρήσιμος όρος, αν και συμφωνούμε ότι έχει χρησιμοποιηθεί με διάφορους, συχνά αντικρουόμενους, τρόπους. Δηλαδή, από τη μία πλευρά έχουμε τα έθνη-κράτη που έχουν καταλάβει αυτή την ορολογία, ώστε να μπορούν να αναφέρονται στις συγκεντρωτικές γραφειοκρατίες τους ως ομοσπονδίες (εννοώντας τίποτα περισσότερο από τις υποτιθέμενες «ομοσπονδιακές» ΗΠΑ ή τη Ρωσία). Και από την άλλη, χρησιμοποιείται από ορισμένους lifestyle αναρχικούς, οι οποίοι χρησιμοποιούν τον όρο συνομοσπονδία ως ένα βολονταριστικό δίκτυο, όπου οι αποφάσεις δεν είναι ποτέ δεσμευτικές.
I.S.: Πάρτε για παράδειγμα την κλιματική αλλαγή και τον τρόπο με τον οποίο προκαλείται από μια κατακερματισμένη, ανταγωνιστική καπιταλιστική τάξη. Για την επίλυση μιας τέτοιας κρίσης, δεν μπορείς να έχεις μια χαλαρή οργάνωση. Χρειάζεστε ένα συνεκτικό αμεσοδημοκρατικό σύστημα ισότητας για να αποτρέψετε την καταστροφή του κόσμου μας. Δεν είναι τυχαίο ότι επέλεξα στο μυθιστόρημά μου η επανάσταση να γίνει όταν ο κόσμος βρισκόταν στα πρόθυρα μιας κλιματικής καταστροφής. Μπροστά σε αυτόν τον κίνδυνο, οι άνθρωποι βρέθηκαν αντιμέτωποι με την ανάγκη να οργανωθούν αμεσοδημοκρατικά προκειμένου να σωθεί ο κόσμος. Δεν πρόκειται για την τάδε ή τη δείνα ομάδα που οργανώνεται με αυτόν τον τρόπο και σχηματίζει χαλαρούς δεσμούς μεταξύ τους.
Απαιτείται η ριζική ανασυγκρότηση των κοινωνιών, ώστε όλοι να μπορούν να εργαστούν από κοινού για τη σωτηρία του πλανήτη.
Αλλά ας μειώσουμε την κλίμακα από τέτοιες πλανητικές απειλές και ας πάρουμε για παράδειγμα μια οποιαδήποτε πόλη μέτριου μεγέθους – έχει ένα σύστημα αποχέτευσης, ένα σύστημα ηλεκτροδότησης και άλλες κρίσιμες δημόσιες υποδομές. Δεν μπορείτε να τις διαχειριστείτε σε χαλαρή βάση. Σίγουρα θα χρειαστείτε μια πολυεπίπεδη άμεση δημοκρατία της κοινότητας της πόλης.
A.: Υπήρξαν συνεργασίες μεταξύ της Matzpen και σοσιαλιστικών ομάδων που αποτελούνταν από Παλαιστίνιους Άραβες;
I.S.: Υπήρχαν κάποιοι Άραβες ακτιβιστές που συνεργάστηκαν με τη Matzpen. Τους προσέλκυσε ο αντισιωνιστικός μας προσανατολισμός. Σε απάντηση, το Κομμουνιστικό Κόμμα προσπάθησε να μας ενοχοποιήσει ως προδότες και πράκτορες των μυστικών υπηρεσιών. Είχαμε συνεργασίες με Άραβες που σχετίζονταν χαλαρά με το κίνημα Al-Ard – ένα κίνημα που περιστρεφόταν γύρω από την ιδέα της διαβίωσης Παλαιστινίων, Εβραίων και άλλων εθνοτικών ομάδων σε μια δημοκρατική και κοσμική χώρα. Αυτό ήταν το είδος των Αράβων ακτιβιστών με τους οποίους ήμασταν σε επαφή.
Δουλέψαμε επίσης πολύ με κοινότητες χωριών. Υπήρχε ένα χωριό τότε, που ονομαζόταν Tira, το οποίο έκτοτε έχει εξελιχθεί σε πόλη. Και οι ντόπιοι εκεί αστειεύονταν ότι αν μια μέρα η Tira γίνει πόλη, θα με εκλέξουν δήμαρχο, επειδή πηγαίναμε εκεί πολύ συχνά για να οργανώσουμε πολιτικές εκδηλώσεις και να πουλήσουμε αντίτυπα του περιοδικού Matzpen, το οποίο ήταν γραμμένο εν μέρει στα εβραϊκά και εν μέρει στα αραβικά. Οι Άραβες σε αυτές τις κοινότητες μας δέχτηκαν ως πολιτικούς φίλους.
Όταν ένα από τα μέλη μας συνελήφθη, μας βοήθησαν να συγκεντρώσουμε υπογραφές για την απελευθέρωσή του. Μας βοήθησαν και είχαν καλές σχέσεις μαζί μας γιατί μας δέχτηκαν ως συντρόφους στον αγώνα κατά του σιωνισμού.
A.: Μετά τη διάλυση της Matzpen ποιες άλλες αυτόνομες και ελευθεριακές οργανώσεις δημιουργήθηκαν;
I.S.: Όλα αυτά τα χρόνια υπήρξαν μικρές ομάδες lifestyle αναρχικών. Οργανώνονταν κυρίως γύρω από τα δικαιώματα των ζώων και το κίνημα των Anonymous. Στις αρχές της δεκαετίας του 2000 δημιουργήθηκε, γύρω από αναρχικούς που ασχολούνταν με τα δικαιώματα των ζώων και κοινωνικούς αναρχικούς, η πρωτοβουλία Αναρχικοί Ενάντια στο Τείχος, η οποία ήταν ενεργή μέχρι τα τέλη του 2010. Επίσης, υπήρξε, για ένα διάστημα κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 2010, μια αναρχική ομοσπονδία με την ονομασία Ahdut (Ενότητα), η οποία ξεκίνησε από Εβραίους ρωσικής καταγωγής. Υπήρχαν επίσης μερικοί Παλαιστίνιοι (ένας ή δύο) που συμμετείχαν, αλλά πρέπει να έχουμε κατά νου ότι ήταν πολύ επικίνδυνο για τους Άραβες να ασχοληθούν με τέτοιες δραστηριότητες, οπότε παρ’ όλο που υπήρχαν και άλλοι που ενδιαφέρονταν γενικά, απέφευγαν να οργανωθούν στην Ahdut. Δυστυχώς, λειτούργησε μόνο για 6 ή 7 χρόνια και μετά διαλύθηκε. Όταν ήρθαν για πρώτη φορά σε επαφή μαζί μου, τους είπα ότι θα με ενδιέφερε μόνο αν είναι μια σοβαρή οργάνωση που πραγματοποιεί συνελεύσεις σε τακτική βάση. Μετά από λίγο καιρό άρχισαν να οργανώνονται πιο σοβαρά, και έτσι έγινα μέλος τους. Δυστυχώς, μετά από κάποιο χρονικό διάστημα άρχισε να διαλύεται σταδιακά.
Αυτή τη στιγμή υπάρχει μια ενεργή αναρχική ομάδα, που αποτελείται και πάλι κυρίως από Ρώσους Εβραίους, η οποία ονομάζεται Kompass. Αλλά είναι μια σχετικά νέα ομάδα…

A.: Συμμετείχες επίσης στους Αναρχικούς Ενάντια στο Τείχος…
I.S.: Ναι, στο παρελθόν συμμετείχα επίσης ενεργά στους Αναρχικούς Ενάντια στο Τείχος. Αν και υπήρχαν αναρχικοί ακτιβιστές μέσα σε αυτήν (πολλοί από τους οποίους δεν ήταν του κοινωνικού, φιλο-οργανωτικού τύπου αναρχισμού στον οποίο εμμένω), στη φύση της δεν αποτελούσε μια αναρχική πρωτοβουλία. Γεννήθηκε από μια σειρά κοινών δράσεων Εβραίων ακτιβιστών (μερικοί από τους οποίους αναρχικοί) και Παλαιστίνιων Αράβων ενάντια στην κατοχή. Μια από αυτές τις δράσεις οργανώθηκε υπό το σύνθημα «Αναρχικοί ενάντια στο τείχος». Αυτή πήρε μεγάλη δημοσιότητα και έτσι αποφάσισαν να κρατήσουν το όνομα γιατί, πριν από αυτό, κάθε δράση ονομαζόταν με διαφορετικό σύνθημα. Έτσι, ήταν, πριν από όλα, μια αντισιωνιστική πρωτοβουλία, παρά μια αναρχική. Αλλά με το πέρασμα του χρόνου, κάποιοι από τους μη αναρχικούς συμμετέχοντες στους Αναρχικούς Ενάντια στο Τείχος έγιναν πιο δεκτικοί στις ελευθεριακές ιδέες, κάποιοι μάλιστα άρχισαν να αυτοαποκαλούνται αναρχικοί.
A.: Γνωρίζετε κάποια αναρχική ομάδα στη Δυτική Όχθη ή στη Γάζα;
I.S.: Ξέρω ότι υπάρχουν κάποιοι Παλαιστίνιοι που ακολουθούν τον αναρχισμό, αλλά φοβούνται να οργανωθούν επειδή είναι πολύ επικίνδυνο γι’ αυτούς και απ’ τις δύο πλευρές του τείχους. Όταν η αναρχική ομοσπονδία Ahdut ήταν ακόμα ενεργή, συναντήσαμε κάποιους Παλαιστίνιους ακτιβιστές σε κάποια από τα χωριά στα κατεχόμενα εδάφη, οι οποίοι έβλεπαν θετικά τη δραστηριότητά μας. Όταν τυπώσαμε (και μεταφράσαμε) τη γνώμη μας για τη σύγκρουση στην περιοχή και δώσαμε αντίγραφά της σε ακτιβιστές του παλαιστινιακού χωριού Μπιλ’ιν και σε ακτιβιστές του κοινού αγώνα από άλλα μέρη, σχεδόν όλοι τους εξέφρασαν τη συμφωνία τους με την αναρχική-κομμουνιστική μας θέση.
Σε γενικές γραμμές, νομίζω ότι οι περισσότεροι Παλαιστίνιοι σε όλη την περιοχή (Γάζα, Δυτική όχθη και εντός Ισραήλ) συμφωνούν σε κάποια μορφή συνύπαρξης με τους Εβραίους, όχι επειδή μας συμπαθούν πάρα πολύ ή οτιδήποτε άλλο, αλλά επειδή αυτή είναι η πραγματικότητα τώρα. Δεν συμφωνούν με την πρόταση των ριζοσπαστικών ισλαμιστών να εκδιώξουν όλους τους Εβραίους.
Σε αυτούς τους ανθρώπους, που είναι υπέρ ενός κοινού μέλλοντος, προσπαθήσαμε να μεταδώσουμε το μήνυμά μας για μια κοινωνία βασισμένη στην άμεση δημοκρατία.
Υπήρξε μια έρευνα στη Γάζα πριν από την επίθεση του Οκτωβρίου που έδειξε ότι περίπου το ένα τρίτο των κατοίκων της ήταν υπέρ μιας κοινωνίας, με τους Εβραίους να παραμένουν σε αυτήν.
Υπάρχει, ωστόσο, μια “παλαιστινιακή” ομάδα που προσποιείται ότι είναι αναρχική – η Fauda. Αλλά δεν είναι αναρχικοί. Μιλούν, για παράδειγμα, για τον Θεό. Και ούτε Παλαιστίνιοι δεν είναι. Είναι απατεώνες. Είναι μια ομάδα που προσποιείται ότι είναι και Παλαιστίνιοι και αναρχικοί.* Υπάρχουν πάρα πολλά σημάδια γι’ αυτούς που δείχνουν προς αυτή την κατεύθυνση. Δεν ξέρω αν είναι απλώς ένα μάτσο τρελοί από το εξωτερικό ή αν είναι δημιούργημα των μυστικών υπηρεσιών. Ειλικρινά δεν ξέρω.
[*Στο σάϊτ της ρωσικής αναρχικής ομάδας Αυτόνομη Δράση έχει αναρτηθεί ατομικό άρθρο με παρόμοια συμπεράσματα σχετικά με τη Fauda]
A.: Τι γίνεται με τις συνεχιζόμενες μαζικές διαδηλώσεις κατά της κυβέρνησης Νετανιάχου που ξεκίνησαν ήδη από πέρυσι; Βλέπετε δυνατότητες για κάτι περισσότερο από ένα απλό κάλεσμα για την αντικατάσταση ενός πολιτικού με έναν άλλο;
I.S.: Οι συνεχιζόμενες μαζικές διαδηλώσεις εκφράζουν τον πιο μετριοπαθή σοσιαλδημοκρατικό σιωνισμό ενάντια στον πιο δεξιό, που έχει πιο σοβινιστικό και ακόμη και φασιστικό χαρακτήρα και είναι υπέρμαχος του ακραίου νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού. Αλλά παρ’ όλα αυτά, οι αντιεξουσιαστικές προοπτικές μπορούν να αναδυθούν από κάθε μαζική διαδήλωση και άμεση δράση και γι’ αυτό, ναι, παρευρισκόμαστε στις συγκεντρώσεις. Επιμένουμε. Το κύριο σιωνιστικό μέρος των διαδηλώσεων μάς έχει συνηθίσει και σπάνια εμπλέκεται σε διαπληκτισμούς μαζί μας. Υπήρχαν μερικές εκατοντάδες άνθρωποι από τη ριζοσπαστική Αριστερά σε αυτές τις διαδηλώσεις που στάθηκαν και ενάντια στην κατοχή. Στην αρχή μέτρησα προσωπικά και 20-30 αναρχικούς, αλλά συμμετείχαν ανοργάνωτοι. Άρχισα να κυκλοφορώ με μια μεγάλη μαυροκόκκινη σημαία σε αυτές τις διαδηλώσεις ολομόναχος για περίπου έναν χρόνο. Σταδιακά, νέοι Ρώσοι Εβραίοι με ακολούθησαν και ακόμη και μερικοί από τους νέους Ρώσους ακτιβιστές από την Kompass ήρθαν επίσης με τα πανό τους. Ως αποτέλεσμα, στη φετινή διαδήλωση της 1ης Μαΐου είχαμε και πάλι ένα αναρχικό μπλοκ για πρώτη φορά μετά τη διάλυση της Ahdut.

A.: Και ποιες είναι οι σκέψεις σου για την κυριαρχία της Χαμάς στη Γάζα μέχρι τη σφαγή του Οκτωβρίου;
I.S.: Ξεκάθαρα, νομίζω ότι δεν θα μπορούσε να είναι χειρότερη. Δεν είναι ψέμα βέβαια ότι το Ισραήλ διευκόλυνε με τη σειρά του την άνοδο των ορθόδοξων μουσουλμάνων ριζοσπαστών στην εξουσία στη Λωρίδα της Γάζας, βοηθώντας στη δημιουργία της Χαμάς στην εσωτερική της πολιτική εναντίον της Παλαιστινιακής Αρχής.
A.: Τι γνώμη έχετε για τον «Δημοκρατικό Συνομοσπονδισμό» – το πολιτικό πρόταγμα που αναπτύχθηκε στη θεωρία και στην πράξη από το κουρδικό απελευθερωτικό κίνημα και τις κοινότητες της Ροζάβα; Ποιες είναι, κατά τη γνώμη σας, οι προοπτικές του στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής;
I.S.: Ο αγώνας της Ροζάβα ξεκίνησε ως αγώνας αυτοάμυνας κατά του ISIS, στην αιχμή του οποίου βρισκόταν το κουρδικό PKK με τη νέα συμβουλιακή ιδεολογία του Οτσαλάν. Είναι ένας αγώνας για αυτονομία με φεμινιστικά και σοσιαλιστικά χαρακτηριστικά. Είναι κάτι καλό, κάτι σαν την Τσιάπας των Ζαπατίστας, που μπορεί να χρησιμεύσει ως εκπαιδευτικό εργαλείο ενάντια στον καπιταλισμό και τον φασισμό.
Αλλά όσον αφορά τις πιθανές πρακτικές προοπτικές του στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής δεν είμαι τόσο αισιόδοξος. Σε αυτή την πολυδιάστατη σύγκρουση το πείραμα αυτό θα μπορούσε να επιβιώσει λόγω της μερικής υποστήριξης των ΗΠΑ (ως αποτελεσματική δύναμη κατά του ISIS) και της ανοχής του Άσαντ, καθώς δεν ένωσαν τις δυνάμεις τους με όσους ήθελαν να ανατρέψουν το καθεστώς του. Κατά τη γνώμη μου, δεν υπάρχει πιθανότητα επέκτασης του προγράμματος αυτού σε άλλες χώρες της περιοχής, ούτε καν στην κουρδική περιοχή του Ιράκ.

A.: Τώρα ας αλλάξουμε θέμα. Έχεις ζήσει σε κιμπούτς. Μπορείς να μας πεις περισσότερα για τη ζωή στα Κιμπούτς;
I.S.: Έχετε κατά νου ότι τα κιμπούτς επιδοτήθηκαν από την καπιταλιστική εβραϊκή ελίτ, επειδή ήταν ο φθηνότερος τρόπος για να εποικιστεί η Παλαιστίνη. Αλλά μέσα στις κοινότητες των κιμπούτς υπήρχε, πράγματι, ένα επίπεδο άμεσης δημοκρατίας – από τον καθένα σύμφωνα με τις δυνατότητές του, στον καθένα σύμφωνα με τις ανάγκες του. Συνήθως λειτουργούσαν χωρίς μισθωτούς εργάτες μέχρι το 1948. Αλλά σήμερα είναι λίγοι εκείνοι που ακόμη και μετά την ιδιωτικοποίηση των κιμπούτς συνεχίζουν να εμμένουν στον παλιό τρόπο οργάνωσής τους.
A.: Πότε άρχισε η παρακμή των κιμπούτς;
I.S.: Βλέπετε, το 1948 η οικονομία άλλαξε. Υπήρχαν πολλές επιλογές για την εκμετάλλευση φθηνών μεταναστευτικών εργατικών χεριών και ορισμένες κοινότητες των κιμπούτς επωφελήθηκαν από αυτό. Μετά το 1977, όταν το αριστερό κόμμα Mapai (κυρίαρχο στο σιωνιστικό πρότζεκτ για πολλά χρόνια: από πριν τη δημιουργία του Ισραήλ το 1948 μέχρι το 1977) έχασε την κοινοβουλευτική εξουσία, οι καπιταλιστές άρχισαν να πιέζουν τα περισσότερα κιμπούτς να εξαρτώνται όλο και περισσότερο από το εξωτερικό κεφάλαιο. Τα περισσότερα κιμπούτς δραστηροποιούνταν στον τομέα της γεωργίας και δεν είχαν πολύ καλές επιδόσεις, επειδή οι επιδοτήσεις τους σταμάτησαν. Ήταν μια νέα εποχή, πολύ διαφορετική από εκείνη του 1948, όταν περίπου το 75% της οικονομίας ανήκε σε συνεταιρισμούς και κοινωνικοποιημένες επιχειρήσεις.
A.: Έτσι, κατά κάποιο τρόπο, αυτός ήταν ένας από τους περιορισμούς των Κιμπούτς – ότι ήταν πολύ μικρής κλίμακας και απομονωμένα μεταξύ τους, με αποτέλεσμα να εξαρτώνται υπερβολικά από το Κεφάλαιο και τους πόρους του Κράτους; Εξαιτίας αυτού δεν μπορούσαν να δημιουργήσουν ένα δικό τους σύστημα;
I.S.: Το πρόβλημα ήταν ότι από την αρχή επιδοτούνταν από το σιωνιστικό σύστημα. Λίγα από αυτά άκμασαν οικονομικά, αλλά τα περισσότερα λειτουργούσαν στα όρια της χρεοκοπίας. Στα κιμπούτς μάλιστα, οι αριστεροί αυτοπροσδιορίζονταν ως σιωνιστές-μαρξιστές (αλλά στην πραγματικότητα ήταν περισσότερο σιωνιστές παρά μαρξιστές), ενώ ελάχιστοι τηρούσαν τις ιδέες του ελευθεριακού κομμουνισμού. Βλέπετε, τη δεκαετία του 1950 υπήρξε διάσπαση στο Κομμουνιστικό Κόμμα, το οποίο ήταν μέρος του σιωνιστικού κατεστημένου που έχτισε το Ισραήλ, εξαιτίας της επιλογής του κατεστημένου να ευθυγραμμιστεί με τις ΗΠΑ στον πόλεμο της Κορέας. Έτσι, υπήρξε μια τάση μαρξιστών-λενινιστών που εγκατέλειψαν το πλειοψηφικό σιωνιστικό-μαρξιστικό Κομμουνιστικό Κόμμα. Εξαιτίας αυτού του γεγονότος, ακολούθησε μια μαζική εκδίωξη των μαρξιστών-λενινιστών από τα κιμπούτς. Πιθανόν να ήταν μερικές εκατοντάδες που εκδιώχθηκαν. Άνθρωποι που δούλευαν και ζούσαν για πολλά χρόνια σε αυτά τα κιμπούτς πετάχτηκαν έξω χωρίς έλεος – απλά και μόνο επειδή αρνήθηκαν να συμμορφωθούν με τον σιωνισμό.

Ήμουν ίσως ένας από τους τελευταίους που πετάχτηκαν έξω από κάποιο κιμπούτς επειδή είχα πολύ ριζοσπαστικές αριστερές απόψεις και αντισιωνιστική δραστηριότητα. Αλλά λόγω του πολιτικού περιβάλλοντος της εποχής και των συνεχιζόμενων διώξεων των πολιτικών αντιφρονούντων στη Ρωσία, έγινε αντιδημοφιλές να αποβάλλονται άνθρωποι με βάση τις ιδέες τους. Έτσι, υπήρξαν αρκετοί μήνες διαμάχης μέσα στο κιμπούτς μεταξύ εκείνων που ήθελαν να με αποβάλουν και εκείνων που δεν ήθελαν.
Παρ’ όλο που οι ελευθεριακές-κομμουνιστικές ιδέες μου δεν άρεσαν στους υπόλοιπους, ήμουν από τους πιο σκληρούς εργάτες γης και εκλέχτηκα τρεις φορές επικεφαλής της Πολιτικής Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων του κιμπούτς μας. Αλλά στο τέλος επικράτησε η σιωνιστική-μαρξιστική πλευρά, με το 60% των κατοίκων της κοινότητας να ψηφίζει υπέρ της αποπομπής μου, και έτσι το Κιμπούτς έπρεπε να μου καταβάλει αποζημίωση. Νομίζω όμως ότι μετά από μένα κανένας άλλος δεν εκδιώχθηκε από κάποιο κιμπούτς, επειδή οι αποζημιώσεις αυξάνονταν και δημιουργούσαν προβλήματα στους προϋπολογισμούς των κιμπούτς.
A.: Υπήρχαν διαφωνίες εντός των κιμπούτς σχετικά με τη συμπερίληψη των Παλαιστινίων-Αράβων;
I.S.: Τα Κιμπούτς, επειδή από την αρχή ήταν ευθυγραμμισμένα με το σιωνιστικό σύστημα, δεν δέχτηκαν σχεδόν ποτέ Άραβες μέλη, ακόμη και τα πιο αριστερά κιμπούτς. Υπήρχε μια τάση Αράβων που αποδέχτηκαν τον σιωνισμό και μερικοί από αυτούς ζούσαν ακόμη και μέσα στα Κιμπούτς, όχι ως μέλη, αλλά ως εκπαιδευόμενοι. Και μόλις τελείωνε η εκπαίδευσή τους, τους αρνούνταν να γίνουν μέλη. Κανείς δεν τους έδωσε γη ούτε κομμάτι του προϋπολογισμού.
Συμπερασματικά, μπορούμε να πούμε πως παρ’ όλες αυτές τις ελλείψεις, τα Κιμπούτς αποτέλεσαν ένα εργαστήριο όπου δοκιμάστηκαν όντως ορισμένες ελευθεριακές ιδέες και πρακτικές, αλλά σε περιορισμένη έκταση και χρονικά πλαίσια.
A.: Σε ευχαριστούμε πολύ για τον χρόνο σου!
————————————————————