Και τα όνειρά μας με μια σφαίρα τα σκοτώνουν. Δεκέμβρης του 2008

0

του Νίκου Ιωάννου

Τι να σημαίνουν άραγε τα χρόνια που πέρασαν από τον Δεκέμβρη του 2008; Μα δεν σημαίνουν τίποτε άλλο από αποδείξεις περί του αντιθέτου. Περί του αντιθέτου των προσδοκιών της νεολαίας αλλά και του υπόλοιπου κόσμου που συμμετείχε σε μια μεγαλειώδη εξέγερση κατά της αστυνομικής βίας αλλά και υπέρ όλων όσων ήρθαν στην επιφάνεια εκείνες τις αξέχαστες ημέρες. Όλα όσα ήρθαν βεβαίως στην επιφάνεια, είναι τόσο πολλά όσοι και οι άνθρωποι που συμμετείχαν σε εκείνη την εξέγερση. Κάποια από αυτά σίγουρα ξεχωρίζουν και έπαιξαν ρόλο στα χρόνια που ακολούθησαν.

Επειδή κατά τις ημέρες της εξέγερσης οι χιλιάδες άνθρωποι που συμμετείχαν είχαν καταλάβει όχι μόνο κάποια κτίρια αλλά τους δρόμους παντού, διακατέχονταν από μια αίσθηση οικειοποίησης του δημόσιου χώρου. Έστω για λίγες μέρες οι άνθρωποι αισθάνονταν πιο κυρίαρχοι απ’ ό,τι συνήθως.

Το «μπάτσοι γουρούνια δολοφόνοι» ήταν στα στόματα όλων, από το νηπιαγωγείο έως το ΚΑΠΙ. Δεν επρόκειτο φυσικά για ένα απλό σύνθημα αλλά για μια φράση η οποία περίκλειε ένα τεράστιο «νισάφι» αλλά και μια διάθεση για ανόρθωση αναστήματος από την καθεμιά κι από τον καθένα. Ένα πλειοψηφικό ρεύμα ανθρώπων που ένοιωθαν δυνατοί και θαρρούσες πως μπορούσαν να καταλάβουν τον οποιοδήποτε δημόσιο χώρο όχι απλώς μια πλατεία, ένα κτίριο ή ένα πάρκο. Θα μπορούσες να φανταστείς συνελεύσεις σε ανοιχτούς και κλειστούς χώρους όπου θα σχεδιάζονταν πρωτοβουλίες για τη διαχείριση των ουσιωδών και την άσκηση εξουσίας. Μόνο να τα φανταστείς βεβαίως θα μπορούσες όλα αυτά και μόνο μέχρι τις 5 Γενάρη του 2009*.

Οι καταλήψεις έγιναν αλλά από μια ισχνή μειοψηφία στην κάθε ξεχωριστή περίπτωση και με τη συναίνεση της πλειοψηφίας της κοινωνίας και με την συγκράτηση της αστυνομίας λόγω της λογικής αντίδρασης του υπουργού εσωτερικών Προκόπη Παυλόπουλου – η μη κάθοδος του στρατού ήταν μια σοφή απόφαση. Σίγουρα συνετά αντέδρασαν και αρκετοί εκ των εξεγερμένων όπου σε κάποιες περιπτώσεις έσωσαν διμοιρίες των ΜΑΤ από σωστό λιντσάρισμα. Κανονισμοί της στιγμής στη μη κανονιστική βία της εξέγερσης.

Τέλειωσε η εξέγερση και συνέχισαν να γίνονται καταλήψεις πάρκων, πλατειών και γενικώς η αντίληψη για τον δημόσιο χώρο έγινε πιο ανοιχτή για κάποιο διάστημα. Για κάποιο διάστημα, γιατί η εξέλιξη έδειξε ότι σταδιακά αυτές οι καταλήψεις «έκλεισαν» ή είχαν εξαρχής την τάση να κλείσουν προς την κοινωνία. Θα περίμενε ίσως κανείς ότι η δρώσα κοινωνία, τα δραστηριοποιούμενα κομμάτια της κοινωνίας γύρω από το δημόσιο χώρο, δηλαδή τα οικολογικά κινήματα, τα κινήματα διεκδίκησης ελεύθερων δημόσιων χώρων, θα βρισκόταν αυτομάτως στο προσκήνιο. Δεν έγινε έτσι.

Γενικότερα θα μπορούσαμε να πούμε πως η εξέγερση του Δεκέμβρη, παρότι έφερε τους ανθρώπους σε μια κατάσταση «τσαμπουκά» απέναντι στην εξουσία, οδήγησε σε μια συρρίκνωση των κινημάτων πόλης όπως αυτά είχαν διαμορφωθεί μέχρι το τέλος του 2008. Και βεβαίως τα κινήματα πόλης είναι συνήθως δείκτης της διεκδίκησης του δημόσιου χώρου από τους πολίτες. Αλλά και το κίνημα των πλατειών, όπου στο πρώτο μάλιστα διάστημα πριν το τσακίσει η κομμουνιστική και η αντιεξουσιαστική αριστερά, δεν εξέφρασε τα δυνατά κινήματα που είχαν αναπτυχθεί έως τότε – παράδειγμα τα κινήματα για την ενέργεια και τα νερά, το κίνημα του Eλαιώνα στην Αθήνα ή του Eλληνικού και άλλα πολλά.

Δεν φανταζόμασταν βεβαίως στις 6 Δεκέμβρη του 2008 στις 8.30 το βράδυ ότι θα ξεσπούσε μια εξέγερση των γνωστών διαστάσεων, ωστόσο κάποιοι προβλέψαμε αυτοστιγμεί τι θα ερχόταν σε σχέση με τα κινήματα. Το ότι η βία θα είχε την πρωτοκαθεδρία σε κάθε είδους κανονική δραστηριότητα διαμαρτυρίας, ήταν κάτι σίγουρο. Και βεβαίως αυτό θα είχε σαν αποτέλεσμα να ανακοπεί η πορεία εξαιρετικών κινήσεων πόλης και περιβάλλοντος οι οποίες είχαν αρχίσει να θέτουν πολιτικά ερωτήματα με μεγάλο ενδιαφέρον.

Αναλογιστείτε το μέγεθος αυτών των επιπτώσεων στην περίπτωση της εξέγερσης του Δεκέμβρη. Εκείνον τον εξεγερμένο μήνα υποχώρησε η κοινωνική κίνηση επί των κοινωνικών αναγκών και δεν ανέκαμψε ούτε τρία χρόνια μετά, με το κίνημα των πλατειών. Έτσι πέρασαν τα πρώτα χρόνια μετά το 2008 αλλά και μετά το 2011 χωρίς να κερδηθεί καμιά θεσμική αλλαγή προς όφελος της κοινωνίας και της δημοκρατίας. Δεν συνέβη καμιά τέτοιου είδους θεσμική αλλαγή παρότι ένα πρωτοφανές «πλήθος» βρισκόταν στους δρόμους πολύ συχνά αυτά τα χρόνια. Δεν συνέβη τίποτα από όλα αυτά γιατί ήταν απλώς και μόνο ένα «πλήθος» που βρισκόταν στους δρόμους.

Το μόνο που συνέβη ήταν η κατάρρευση του πολιτικού συστήματος και η διάσωσή του από την κυβερνώσα αριστερά – στο όνομα ενός κινήματος που βρισκόταν διαρκώς σε κίνηση από το 2008 έως το 2014. Και όχι μόνο αυτό αλλά σήμερα φτιάχνουν τη Nέα Aριστερά, πάλι στο όνομα κάποιου αφηρημένου αγώνα τόσο αφηρημένου ώστε να τα χωράει όλα – αντί να αποδεχτούν ότι βρίσκονται μέσα στον λάκκο της εξουσίας και να στρώσουν κώλο για οτιδήποτε μπορεί να βελτιώσει λίγο, έστω στα ψέματα, την κοινωνική κακομοιριά.

Μπορεί να τα σάρωσε όλα και να τα έκανε μαντάρα ο Δεκέμβρη, ωστόσο με κρότο συγκαταλέγεται στα κορυφαία κινήματα πόλης. Έθεσε το ζήτημα του δημόσιου χώρου και του ελεύθερου δημόσιου χώρου. Ωστόσο δεν μπόρεσε τίποτα να πολιτικοποιήσει, παρά μόνο τη βία και αυτή στρεβλά. Τον Δεκέμβρη του 2008 είχαμε την πρώτη εξέγερση μετά το 1973. Μια σύγχρονη εξέγερση που έβαλε την Ελλάδα στο παγκόσμιο πολιτισμικό προσκήνιο. Η βία, η κοινωνική βία που ασκήθηκε στη διάρκειά της αναπαρήχθη στα χρόνια που ακολούθησαν ως υποκατάστατο της πολιτικής και ως τουριστικό προϊόν.

Σήμερα, τιμάμε εκείνες τις μέρες όπου χιλιάδες μαθητές συγκρούστηκαν με το κατεστημένο, από τις φτωχοσυνοικίες μέχρι τα βόρεια προάστια. Από την Αθήνα μέχρι και το τελευταίο χωριό της Ελλάδας. Αυτές που τότε ήταν μαθήτριες και μαθητές το νοιώθουν μέχρι σήμερα. Αυτές που είναι μαθήτριες και μαθητές σήμερα πρέπει να έχουν υπόψη τους εκείνη την εξέγερση σαν μια δική τους εξέγερση.


*Επίθεση με καλάσνικοφ του Επαναστατικού Αγώνα κατά τριών αστυνομικών στα Εξάρχεια. Στις 5 Ιανουαρίου αναλαμβάνουν δράση οι «επαγγελματίες» της επανάστασης και εκεί τελειώνει η εξέγερση. Η κοινωνία από εξεγερμένο θύμα νοιώθει θύτης και ως διά μαγείας όλα αλλάζουν.

Αφήστε ένα σχόλιο

twelve + 6 =