Ο Λέων Τολστόι γεννιέται στις 9 Σεπτεμβρίου του 1828. Ένα δυνατό δοκίμιό του για την εγκληματικότητα των κρατών και για την απόλυτη περιττότητά τους. Τι χρειάζεται ένα κράτος από τη στιγμή που απουσιάζει όταν το χρειάζεσαι; – πάντα επίκαιρο για τις μέρες που διανύουμε.
Το κράτος (1905)
Για τους ανθρώπους που ζουν σε κράτη που βασίζονται στη βία, φαίνεται ότι η κατάργηση της εξουσίας της κυβέρνησης θα συνεπάγεται αναγκαστικά και τη μεγαλύτερη καταστροφή.
Αλλά ο ισχυρισμός ότι ο βαθμός ασφάλειας και ευημερίας που απολαμβάνουν οι άνθρωποι διασφαλίζεται από την κρατική εξουσία είναι εντελώς αυθαίρετος. Γνωρίζουμε όλες αυτές τις καταστροφές και την πρόνοια που υπάρχουν μεταξύ των ανθρώπων που ζουν υπό την κρατική οργάνωση, αλλά δεν ξέρουμε τη θέση στην οποία θα βρίσκονταν οι άνθρωποι εάν απέφευγαν το κράτος. Αν λάβει κανείς υπόψη τη ζωή εκείνων των μικρών κοινοτήτων που τυχαίνει να έζησαν και να ζουν έξω από μεγάλα κράτη, τέτοιες κοινότητες, που ενώ επωφελούνται από όλα τα πλεονεκτήματα της κοινωνικής οργάνωσης, είναι απαλλαγμένες από τον κρατικό καταναγκασμό, δεν βιώνουν το ένα εκατοστό των καταστροφών που υφίστανται οι άνθρωποι που υπακούουν στην κρατική εξουσία.
Οι άνθρωποι των κυρίαρχων τάξεων, τους οποίους συμφέρει η κρατική οργάνωση, μιλούν περισσότερο για την αδυναμία ζωής χωρίς κρατική οργάνωση. Αλλά ρωτήστε αυτούς που φέρουν μόνο το βάρος της κρατικής εξουσίας, ρωτήστε τους εργάτες της γεωργίας, τα εκατό εκατομμύρια αγρότες στη Ρωσία, και θα βρείτε ότι αισθάνονται μόνο το βάρος της και, μακριά από το να θεωρούν τον εαυτό τους πιο ασφαλή λόγω της κρατικής εξουσίας, θα μπορούσαν να την απαρνηθούν εντελώς. Σε πολλά από τα κείμενά μου προσπάθησα επανειλημμένως να δείξω ότι αυτό που εκφοβίζει τους ανθρώπους –ο φόβος ότι χωρίς κυβερνητική εξουσία οι χειρότεροι άνθρωποι θα θριάμβευαν ενώ οι καλύτεροι θα καταπιεζόντουσαν– είναι ακριβώς αυτό που έχει συμβεί εδώ και πολύ καιρό, και εξακολουθεί να συμβαίνει, σε όλα τα κράτη, αφού παντού η εξουσία είναι στα χέρια των χειρότερων ανδρών. Πράγματι, δεν μπορεί να γίνει διαφορετικά, γιατί μόνο οι χειρότεροι άνθρωποι θα μπορούσαν να κάνουν όλες αυτές τις πονηρές, άθλιες και σκληρές πράξεις που είναι απαραίτητες για να συμμετάσχουν στην εξουσία.
Πολλές φορές προσπάθησα να εξηγήσω ότι όλες οι κύριες συμφορές από τις οποίες υποφέρουν οι άνθρωποι, όπως η συσσώρευση τεράστιου πλούτου στα χέρια ορισμένων και η βαθιά φτώχεια της πλειονότητας, η κατάληψη της γης από αυτούς που δεν εργάζονται σε αυτήν, οι αδιάκοποι εξοπλισμοί και οι πόλεμοι, και η αποστέρηση που βιώνουν οι ανθρώποι, πηγάζουν μόνο από την αναγνώριση της νομιμότητας του κυβερνητικού καταναγκασμού.
Προσπάθησα να δείξω ότι προτού απαντήσει κανείς στο ερώτημα αν η θέση των ανθρώπων θα ήταν η χειρότερη ή η καλύτερη χωρίς τις κυβερνήσεις, θα πρέπει να λύσει το πρόβλημα ως προς το ποιος απαρτίζει την Κυβέρνηση. Αυτοί που την αποτελούν είναι καλύτεροι ή χειρότεροι από το μέσο επίπεδο των ανθρώπων; Αν είναι καλύτεροι από τον μέσο όρο, τότε η κυβέρνηση θα είναι ευεργετική – αλλά αν είναι χειρότεροι θα είναι ολέθρια. Το ότι αυτοί οι άνδρες –ο Ιβάν Δ’, ο Ερρίκος Η’, ο Μαράτ, ο Ναπολέων, ο Αρακτσέεφ, ο Μέτερνιχ, ο Τάλιραντ και ο Νίκολας– είναι χειρότεροι από τη γενική πορεία αποδεικνύεται από την ιστορία.
Σε κάθε ανθρώπινη κοινωνία υπάρχουν πάντα φιλόδοξοι, αδίστακτοι, σκληροί άνδρες, οι οποίοι, έχω ήδη προσπαθήσει να δείξω, είναι πάντα έτοιμοι να διαπράξουν κάθε είδους βία, ληστεία ή φόνο για δικό τους όφελος. Σε μια κοινωνία χωρίς κυβέρνηση αυτοί οι άντρες θα ήταν ληστές, συγκρατημένοι στις πράξεις τους εν μέρει από τις διαμάχες με αυτούς που τραυματίστηκαν από αυτούς (είτε με αυτοθέσμιση της δικαιοσύνης είτε με λιντσάρισμα), αλλά εν μέρει και κυρίως θα βρίσκονταν συγκρατημένοι λόγω του πιο ισχυρού όπλου επιρροής στους ανθρώπους – την κοινή γνώμη . Αντίθετα, σε μια κοινωνία που κυβερνάται από καταναγκαστική εξουσία, αυτοί οι ίδιοι άνθρωποι είναι εκείνοι που θα μπορούν να αρπάξουν την εξουσία και θα την κάνουν χρήση, όχι μόνο χωρίς τον περιορισμό της κοινής γνώμης, αλλά, αντίθετα, υποστηρίζονται, επαινούνται και εξυμνούνται από μία δωροδοκημένη και τεχνητά διατηρημένη κοινή γνώμη.
Λέγεται: «Πώς μπορούν οι άνθρωποι να ζήσουν χωρίς Κυβερνήσεις και εξαναγκασμό;» Αντιθέτως, θα πρέπει να ρωτήσει κανείς: «Πώς μπορούν οι άνθρωποι, αν είναι λογικά όντα, να ζήσουν αναγνωρίζοντας τη βία και όχι τη λογική συμφωνία ως τον εσωτερικό συνδετικό κρίκο της ζωής τους;»
Είτε το ένα γίνεται είτε το άλλο: οι άνθρωποι είναι είτε λογικά είτε παράλογα όντα. Εάν δεν είναι λογικά όντα, τότε όλα τα ζητήματα μεταξύ τους μπορούν και πρέπει να αποφασίζονται με βία – και δεν υπάρχει λόγος για κάποιους να έχουν και άλλοι να μην έχουν αυτό το δικαίωμα στη βία. Αλλά εάν οι άνθρωποι είναι λογικά όντα, τότε οι σχέσεις τους πρέπει να βασίζονται, όχι στη βία, αλλά στη λογική.
Θα πίστευε κανείς ότι αυτή η σκέψη θα ήταν καθοριστική για να αναγνωρίσουν οι άνθρωποι τον εαυτό τους ως λογικά όντα. Αλλά αυτοί που υπερασπίζονται την κρατική εξουσία δεν σκέφτονται τον άνθρωπο, τις ιδιότητές του, τη λογική του φύση. Μιλούν για έναν ορισμένο συνδυασμό ανδρών στον οποίο εφαρμόζουν ένα είδος υπερφυσικής ή μυστικιστικής σημασίας.
Τι θα γίνει με τη Ρωσία, τη Γαλλία, τη Βρετανία, τη Γερμανία, λένε, εάν ο κόσμος πάψει να υπακούει στις κυβερνήσεις; Τι θα γίνει με τη Ρωσία; – τη Ρωσία; Τι είναι η Ρωσία; Πού είναι η αρχή ή το τέλος της; Η Πολωνία; Οι επαρχίες της Βαλτικής; Ο Καύκασος με όλες του τις εθνικότητες; Οι Τάρταροι του Καζάν; Η Επαρχία Φεργκάνα; Όλα αυτά όχι μόνο δεν είναι Ρωσία, αλλά όλα αυτά είναι ξένες εθνότητες που επιθυμούν να απελευθερωθούν από τον συνδυασμό που ονομάζεται Ρωσία. Η περίσταση ότι αυτές οι εθνότητες θεωρούνται ως μέρη της Ρωσίας είναι τυχαία και προσωρινή, που εξαρτήθηκε στο παρελθόν από μια ολόκληρη σειρά ιστορικών γεγονότων, κυρίως από πράξεις βίας, αδικίας και σκληρότητας, ενώ προς το παρόν ο συνδυασμός αυτός διατηρείται μόνο από την εξουσία που απλώνεται σε αυτές τις εθνικότητες.
Εξ όσων θυμόμαστε, η Νίκαια ήταν Ιταλία και ξαφνικά έγινε Γαλλία. Η Αλσατία ήταν Γαλλία και έγινε Πρωσία. Η επαρχία Trans-Amur ήταν Κίνα και έγινε Ρωσία, η Σαχαλίνη ήταν Ρωσία και έγινε Ιαπωνία. Επί του παρόντος, η εξουσία της Αυστρίας απλώνεται στην Ουγγαρία, τη Βοημία και τη Γαλικία, και αυτή της Βρετανικής Κυβέρνησης στην Ιρλανδία, τον Καναδά, την Αυστραλία, την Αίγυπτο και την Ινδία, αυτή της Ρωσικής Κυβέρνησης στην Πολωνία και τη Γκουρία. Αλλά αύριο αυτή η εξουσία μπορεί να σταματήσει…
Είναι σύνηθες να λέμε ότι ο σχηματισμός μεγάλων κρατών από μικρά που διαρκώς παλεύουν μεταξύ τους, αντικαθιστώντας τα μικρά σύνορα με ένα μεγάλο εξωτερικό σύνορο, μειώνει τις διαμάχες και την αιματοχυσία και τα συνακόλουθα κακά τους. Αλλά αυτός ο ισχυρισμός είναι επίσης αρκετά αυθαίρετος, καθώς κανείς δεν έχει ζυγίσει πραγματικά τις ποσότητες του κακού στη μία και στην άλλη θέση… Η μόνη δικαιολογία για την επέκταση του Κράτους είναι ο σχηματισμός μιας οικουμενικής μοναρχίας, η ύπαρξη της οποίας θα αφαιρούσε κάθε πιθανότητα πολέμου. Αλλά όλες οι προσπάθειες σχηματισμού μιας τέτοιας μοναρχίας από τον Αλέξανδρο της Μακεδονίας, από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ή από τον Ναπολέοντα, ποτέ δεν πέτυχαν έναν τέτοιο στόχο ειρήνευσης. Αντιθέτως, ήταν η αιτία των μεγαλύτερων συμφορών. Έτσι, η ειρήνευση των ανθρώπων δεν μπορεί να επιτευχθεί παρά μόνο με το αντίθετο μέσο: την κατάργηση των κρατών με την καταναγκαστική ισχύ τους.
Υπήρξαν σκληρές και ολέθριες δεισιδαιμονίες, ανθρωποθυσίες, καψίματα για μαγεία, «θρησκευτικοί» πόλεμοι, βασανιστήρια… αλλά οι άνθρωποι έχουν απελευθερωθεί από αυτά. Αντίθετα, η δεισιδαιμονία του Κράτους, ως κάτι ιερού, συνεχίζει να επικρατεί στους ανθρώπους, και σε αυτή τη δεισιδαιμονία προσφέρονται ίσως οι πιο σκληρές και καταστροφικές θυσίες από όλες τις άλλες. Η ουσία αυτής της δεισιδαιμονίας είναι η εξής: ότι οι άνθρωποι διαφορετικών τοποθεσιών, συνηθειών και ενδιαφερόντων πείθονται ότι όλοι συνθέτουν ένα σύνολο επειδή η ίδια βία εφαρμόζεται σε όλους, και αυτοί οι άνθρωποι το πιστεύουν και είναι περήφανοι που ανήκουν σε αυτόν τον συνδυασμό. Αυτή η δεισιδαιμονία υπάρχει εδώ και τόσο πολύ καιρό και διατηρείται τόσο σκληρά που όχι μόνο εκείνοι που επωφελούνται από αυτήν -βασιλιάδες, υπουργοί, στρατηγοί, στρατιωτικοί και αξιωματούχοι- είναι βέβαιοι ότι η ύπαρξη, η επιβεβαίωση και η επέκταση αυτών των τεχνητών συνδυασμών είναι καλή, αλλά ακόμη και οι ομάδες μέσα στους συνδυασμούς αυτούς εξοικειώνονται τόσο με αυτή τη δεισιδαιμονία που είναι περήφανοι που ανήκουν στη Ρωσία, τη Γαλλία, τη Βρετανία ή τη Γερμανία, αν και αυτό δεν τους είναι καθόλου απαραίτητο και δεν φέρνει τίποτε άλλο παρά κακό. Επομένως, εάν αυτοί οι τεχνητοί συνδυασμοί μεγάλων κρατών καταργούνταν από τους ανθρώπους, που υποτάσσονται με πραότητα και ειρήνη σε κάθε είδους βία, ενώ παύουν να υπακούουν στην κυβέρνηση, τότε μια τέτοια κατάργηση θα οδηγούσε μόνο στο να υπάρχει μεταξύ αυτών των ανθρώπων λιγότερος καταναγκασμός, λιγότερα δεινά, λιγότερο κακό. Θα γινόταν ευκολότερο για τέτοιους ανθρώπους να ζουν σύμφωνα με τον ανώτερο νόμο της αμοιβαίας υπηρεσίας, που αποκαλύφθηκε στους ανθρώπους πριν από δύο χιλιάδες πεντακόσια χρόνια, και ο οποίος σταδιακά εισέρχεται όλο και περισσότερο στη συνείδηση της ανθρωπότητας.
Γενικά για τον ρωσικό λαό, τόσο για τον πληθυσμό της πόλης όσο και για τον πληθυσμό της επαρχίας, σε μια τόσο κρίσιμη περίοδο όπως η σημερινή, είναι σημαντικό πάνω απ’ όλα να μην ζουν από την εμπειρία των άλλων, όχι από τις σκέψεις, τις ιδέες, τα λόγια των άλλων, τις διάφορες σοσιαλδημοκρατίες, τα συντάγματα, τις απαλλοτριώσεις, τα γραφεία, τους αντιπροσώπους, τις υποψηφιότητες και τις εντολές, αλλά να σκεφτούν με το μυαλό τους, να ζήσουν τη δική τους ζωή, χτίζοντας από το δικό τους παρελθόν, από τα δικά τους πνευματικά θεμέλια νέες μορφές ζωής κατάλληλες για αυτό το παρελθόν και αυτά τα θεμέλια.
Πηγή: The End of the Age. Ένα δοκίμιο για την επανάσταση που πλησιάζει
Φωτογραφία κειμένου: Το Κράτος, σκίτσο του Alan Hardman
#Σαν_σήμερα
