Άρθρο του Leandro Albani στις 15 Αυγούστου 2023 για τη La tinta (μετάφραση για το Αυτολεξεί: Κώστας Φωτίου).
Διάφορες εκθέσεις τουρκικών οργανώσεων καταγγέλλουν την κρίσιμη κατάσταση των ατόμων που στερούνται της ελευθερίας τους στις φυλακές της χώρας. Επί του παρόντος, δεκάδες ανήλικοι βρίσκονται πίσω από τα κάγκελα, κατηγορούμενοι για «τρομοκρατία».
Οι αριθμοί είναι συγκλονιστικοί: το 2013, η Τουρκία είχε 144.098 άτομα στις φυλακές, αλλά δέκα χρόνια αργότερα, ο συνολικός αριθμός των κρατουμένων έχει αυξηθεί σε 360.722. Σήμερα, οι φυλακές σε ολόκληρη τη χώρα έχουν συνολική χωρητικότητα 296.202 κρατουμένων. Το 2023, το ποσοστό πληρότητας είναι 97,17%, αλλά το 2022 είχε φτάσει το 115,59%. Τα στοιχεία αυτά, τα οποία καταδεικνύουν, μεταξύ άλλων, το κατασταλτικό σύστημα που διατηρεί το τουρκικό κράτος, δημοσιεύθηκαν στις 2 Αυγούστου από την Ένωση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Τουρκίας (IHD).
Το ίδρυμα ανθρωπίνων δικαιωμάτων συνέταξε την τελευταία του έκθεση με βάση αιτήματα της ίδιας της ένωσης, τακτικές εκθέσεις που εκδίδουν οι φυλακές και στοιχεία που συλλέχθηκαν κατά τη διάρκεια επισκέψεων στις φυλακές. Μετά από αυτό το έργο -που δεν είναι εύκολο σε μια χώρα όπως η Τουρκία- η IHD κατέγραψε 10.789 παραβιάσεις των δικαιωμάτων των κρατουμένων, σημειώνοντας ότι ο αριθμός τους ενδέχεται να είναι πολύ μεγαλύτερος.
Η IHD αποκάλυψε ότι τουλάχιστον 81 κρατούμενοι έχασαν τη ζωή τους το 2022, εκ των οποίων 36 πέθαναν από ασθένεια, 6 λίγο μετά την αποφυλάκιση, 25 υπό «ύποπτες συνθήκες», χωρίς να λάβουμε υπόψη 19 «υποτιθέμενες αυτοκτονίες» και άλλες 10 περιπτώσεις απόπειρας αυτοκτονίας.
Ένα από τα πιο κρίσιμα σημεία εντός των φυλακών είναι η κατάσταση της υγείας [των κρατουμένων], καθώς παραβιάζεται το δικαίωμα στην υγεία. Σύμφωνα με την έκθεση, ένας σημαντικός αριθμός χρονίως πασχόντων κρατουμένων δεν λαμβάνει την απαραίτητη ιατρική περίθαλψη. Τον Απρίλιο του 2022, υπήρχαν 1.517 άρρωστοι κρατούμενοι στις τουρκικές φυλακές, 651 εκ των οποίων ήταν σοβαρά άρρωστοι. «Η κατάσταση που προέκυψε ειδικά από την πανδημία του COVID-19 ανέδειξε για άλλη μια φορά την έλλειψη υγειονομικής περίθαλψης», αναφέρει η έκθεση, προσθέτοντας ότι οι θάνατοι από ασθένειες «θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί».
Μεταξύ άλλων η έκθεση καταδεικνύει ότι η Γενική Διεύθυνση Φυλακών και Καταστημάτων Κράτησης «μοιράζεται ορισμένα στατιστικά στοιχεία», αλλά όχι για θέματα που αφορούν τους κρατούμενους ΛΟΑΤ+, τους πολιτικούς κρατούμενους, τους αλλοδαπούς, τους ασθενείς, τους ανάπηρους και τους κρατούμενους με μωρά.
Ανήλικοι πίσω από τα κάγκελα
Στα τέλη Ιουλίου, το πρακτορείο ειδήσεων ANF δημοσίευσε μια έρευνα που ισχυριζόταν ότι τουλάχιστον 2.572 ανήλικοι κρατούνται στις τουρκικές φυλακές. Σύμφωνα με το ειδησεογραφικό πρακτορείο, «ορισμένα από αυτά τα παιδιά κρατούνται σε φυλακές ενηλίκων, παρόλο που αυτό είναι παράνομο». Παράλληλα, προειδοποίησε ότι οι ανήλικοι που φυλακίζονται για πολιτικούς λόγους «είναι εντελώς απομονωμένοι ή κρατούνται στον ίδιο χώρο με τους ποινικούς κρατούμενους και έχουν ζωτικό πρόβλημα ασφάλειας».
Σε δηλώσεις του στο ANF, ο Cansu Şekerci, μέλος του Συνδέσμου της Κοινωνίας των Πολιτών στο Σωφρονιστικό Σύστημα (CISST), εξήγησε ότι μεταξύ των φυλακισμένων ανηλίκων είναι εκείνοι που έχουν διαπράξει ληστείες και τραυματισμούς, αλλά και εκείνοι που κατηγορούνται για παραβίαση του αντιτρομοκρατικού νόμου, ο οποίος χρησιμοποιείται από το κράτος κυρίως για τη δίωξη της αντιπολίτευσης, ιδίως εκείνων που συνδέονται με το κουρδικό πολιτικό κίνημα. Ο Şekerci ανέφερε ότι παιδιά ηλικίας έως έξι ετών βρίσκονται με τις μητέρες τους πίσω από τα κάγκελα.
«Αν οι φυλακές ανηλίκων είναι γεμάτες, τα παιδιά αυτά μένουν στις πτέρυγες ανηλίκων των φυλακών ενηλίκων», δήλωσε το μέλος του CISST. Σε αυτή την εικόνα πρόσθεσε: «Σύμφωνα με τις τελευταίες δηλώσεις, ο συνολικός αριθμός των φυλακισμένων κοριτσιών είναι 101. Υπάρχει μόνο ένα εκπαιδευτικό κέντρο, στη Σμύρνη για τα καταδικασμένα κορίτσια, ενώ τα φυλακισμένα κορίτσια παραμένουν στις γυναικείες φυλακές. Ως εκ τούτου, οι ευκαιρίες των κοριτσιών να επωφεληθούν από ένα σχετικά πιο οργανωμένο πρόγραμμα μαθημάτων και δραστηριοτήτων για ανηλίκους είναι πολύ πιο περιορισμένες σε σύγκριση με τα αγόρια στις φυλακές ανηλίκων. Γνωρίζουμε ότι, σε ορισμένες περιπτώσεις, τα κορίτσια κρατούνταν μόνα τους για μήνες, ακόμα και στην απομόνωση.
Ο CISST δηλώνει ότι όταν μιλάμε για τις φυλακές στην Τουρκία, είναι επίσης αναπόφευκτο να αναφερόμαστε σε περιπτώσεις βασανιστηρίων και παρενοχλήσεων. Πολλές παραβιάσεις παραμένουν ανεξιχνίαστες και συγκαλύπτονται, χωρίς να απονέμεται δικαιοσύνη», εξηγεί ο Şekerci. «Οι παραβιάσεις των δικαιωμάτων που υφίστανται τα παιδιά-κρατούμενοι είναι πολλές, από την παραβίαση του δικαιώματος ενός παιδιού να ζήσει την παιδική του ηλικία μέχρι την παραβίαση του δικαιώματος στη ζωή, που ουσιαστικά σημαίνει επιβίωση».
Αναφορικά με την καταγγελία αυτή, στην έκθεσή της η IHD απαριθμεί βασανιστήρια, κακομεταχείριση, ξυλοδαρμούς, απειλές, προσβολές, σωματική έρευνα, καθώς και το γεγονός ότι οι κρατούμενοι συχνά αναγκάζονται να συμμετέχουν σε «πορείες με στρατιωτική τάξη».
Ο πιο επικίνδυνος πολιτικός κρατούμενος
Από το 1999, ο ιδρυτής του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK), Αμπντουλάχ Οτσαλάν, είναι το θύμα ενός συστήματος διαρκούς καταστολής. Ο Κούρδος ηγέτης κρατείται στο νησί-φυλακή Ιμραλί, μια στρατιωτική βάση στη Θάλασσα του Μαρμαρά. Για περισσότερα από δέκα χρόνια, ήταν ο μοναδικός κρατούμενος εκεί. Τρεις άλλοι κρατούμενοι κρατούνται επί του παρόντος στο νησί. Σε απομόνωση εδώ και σχεδόν 30 μήνες, ο Οτσαλάν και οι συγκρατούμενοι του έχουν τη δυνατότητα να συναντιούνται μεταξύ τους πέντε φορές την εβδομάδα, μία ώρα την ημέρα. Τουλάχιστον αυτό συνέβαινε πριν από λίγο καιρό. Σήμερα έχει διακοπεί η παραμικρή επικοινωνία με το Ιμραλί και ελάχιστα πράγματα είναι γνωστά για το τι συμβαίνει πίσω από τους τοίχους της φυλακής.
Στην έκθεσή της, η IHD καταγγέλλει ότι οι δικηγόροι του Οτσαλάν δεν τον έχουν επισκεφθεί από τις 7 Αυγούστου 2019, επειδή η εισαγγελία της επαρχίας Μπούρσα που έχει τη δικαιοδοσία του Ιμραλί απορρίπτει συστηματικά τα αιτήματα των δικηγόρων και των συγγενών του ηγέτη για συνάντηση μαζί του. Επιπλέον, το IHD αποκαλύπτει ότι η διεύθυνση της φυλακής επέβαλε μια νέα πειθαρχική ποινή στον Οτσαλάν στις 18 Ιουλίου.
Σε όλη τη σύγχρονη ιστορία της Τουρκίας, οι πολιτικοί κρατούμενοι ανέρχονται σε χιλιάδες. Ο Οτσαλάν είναι ο πιο επικίνδυνος για το τουρκικό κράτος, αποτελώντας τη σημαία της ελευθερίας που κυματίζει ψηλά από το σθεναρό κουρδικό πολιτικό κίνημα της χώρας.
Στα τέλη Ιουνίου του τρέχοντος έτους, ο Cengiz Yurekli, δικηγόρος από το λεγόμενο δικηγορικό γραφείο Asrim, το οποίο εκπροσωπεί τον Οτσαλάν και τους άλλους τρεις κρατούμενους στο Ιμραλί, δημοσίευσε ένα άρθρο στο οποίο υπενθυμίζει ότι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) αποφάνθηκε ότι ο Οτσαλάν δεν είχε δίκαιη δίκη, ότι παραβιάστηκε το δικαίωμά του στην υπεράσπιση και ότι πρέπει να δικαστεί εκ νέου. «Αντιμέτωπα με μια τέτοια απόφαση, τα εθνικά δικαστήρια δεν έχουν διακριτική ευχέρεια να αποφασίσουν αν θα δεχθούν ή όχι ότι υπάρχει λόγος για επανάληψη της δίκης. Η απόφαση του ΕΔΑΔ είναι οριστική και ως τέτοια δεν επιδέχεται ερμηνεία», τόνισε ο δικηγόρος.
Ο Yurekli δηλώνει στο κείμενο ότι το Ιμραλί δεν μπορεί να οριστεί ως φυλακή. «Οι φυλακές ορίζονται από νόμους που καθορίζουν την αρχιτεκτονική τους δομή, τα δικαιώματα των κρατουμένων, τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να ασκούνται και υπό ποιες συνθήκες», αναφέρει. Αυτό δεν ισχύει στη φυλακή Ιμραλί. Οι πρακτικές σε αυτή τη φυλακή, αν και επιτρέπονται από το κράτος, δεν πληρούν τα νομικά κριτήρια για να οριστούν ως στέρηση της ελευθερίας. Στην πραγματικότητα, είναι πιο κοντά στο έγκλημα της «παράνομης κράτησης», όπως ορίζεται στο εθνικό (τουρκικό) ποινικό δίκαιο.
Ο πιο ανησυχητικός προβληματισμός του Yurekli είναι ο εξής: αυτό που συμβαίνει μέσα στο Ιμραλί δεν περιορίζεται στο νησί της Θάλασσας του Μαρμαρά, αλλά «τείνει να εξαπλωθεί σε όλη τη χώρα». Σύμφωνα με τον δικηγόρο, «οι διατάξεις που θεσπίστηκαν για να εμποδίσουν τον Οτσαλάν να ασκήσει τα δικαιώματά του έχουν αρχίσει να καλύπτουν το σύνολο του εσωτερικού δικαίου και πλέον εφαρμόζονται ευρέως». Με άλλα λόγια, η Τουρκία οδεύει προς τη μετατροπή της σε μια μεγάλη φυλακή στην καρδιά της Μέσης Ανατολής.
ΒΛ. ΕΠΙΣΗΣ
Θεσμοθετώντας την κατάσταση εξαίρεσης: Το καθεστώς απομόνωσης της φυλακής Ιμραλί
