Η ακροδεξιά ατζέντα δεν ήταν ποτέ τόσο ισχυρή από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Μετά από δεκαετίες που το πολιτικό κέντρο μετατοπιζόταν σταθερά προς τα δεξιά, οι υπερεθνικιστικές και νεοφασιστικές δυνάμεις βρίσκονται τώρα σε ανοιχτή συμμαχία με λαϊκιστικά και συντηρητικά κόμματα σε όλο τον κόσμο, ή δίνουν τον τόνο στο εσωτερικό τους. Στο Ισραήλ έχουν καταλάβει τη χώρα και έχουν εξαπολύσει περιφερειακό πόλεμο μετά τη γενοκτονία στη Γάζα. Στις ΗΠΑ ήταν έτοιμοι να οργανώσουν ένα πραξικόπημα ανεξάρτητα από τα αποτελέσματα των εκλογών, αλλά σε κάθε περίπτωση η άνοδος της ακροδεξιάς απέχει πολύ από το να σταματήσει. Προς το παρόν απωθήθηκαν στη Γαλλία, ενώ στην Αυστρία έγιναν πρόσφατα το μεγαλύτερο κοινοβουλευτικό κόμμα. Για την ισχύ της ακροδεξιάς και τη διεθνή δικτύωση και χρηματοδότησή της, ο Γιούρι Γκόρντον, συντάκτης του αγγλικού αναρχικού περιοδικού Freedom, μίλησε με τον Πολωνό Grzegorz Piotrowski, κοινωνιολόγο στο πανεπιστήμιο του Γκντανσκ και στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Αλληλεγγύης. Οι απαντήσεις έχουν επεξεργαστεί για λόγους συντομίας και σαφήνειας. Αυτό το άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στο χειμερινό τεύχος 2024/25 του Freedom Anarchist Journal.
Ενώ οι πολιτικές και επιχειρηματικές ελίτ, και ιδιαίτερα ο δεξιός Τύπος στη Βρετανία, είναι απασχολημένες με τη διάδοση της ξενοφοβίας και την έκκληση για αυστηρότερα σύνορα, οι ίδιες ελίτ και τα σκυλιά τους δεν έχουν κανένα πρόβλημα να εργάζονται πέρα από τα σύνορα. Μιλάμε για τον δικό μας διεθνισμό, αλλά τι γίνεται με τον δικό τους;
Αυτό δεν είναι κάτι καινούργιο, σωστά; Ακόμα και πριν από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν αρκετά διεθνείς. Αλλά αν πριν από 15 χρόνια οι ακροδεξιές ομάδες ήταν βαθιά ριζωμένες στο τοπικό τους πλαίσιο, τώρα έχουν αποκτήσει πολύ ισχυρούς συμμάχους, ειδικά συμμάχους που έχουν πολλά χρήματα. Στο συνέδριο CPAC [Conservative Political Action Conference] στη Βουδαπέστη μπορείτε πραγματικά να δείτε αυτή την «ακροδεξιά διεθνή» – ο Τάκερ Κάρλσον, ο Βίκτορ Όρμπαν, οι Ρώσοι εθνικιστές δεν μπορούν να ταξιδέψουν τόσο πολύ πια, αλλά υπάρχουν άνθρωποι από όλο τον κόσμο, ακόμη και μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Φυσικά στη συνέχεια, μπορείτε να παρατηρήσετε τη ροή των χρημάτων∙ και υπάρχουν πολλές ακροδεξιές ομάδες που χρηματοδοτούνται από δυτικούς εκατομμυριούχους ή από το Κρεμλίνο. Στην Πολωνία υπάρχουν πολλοί λογαριασμοί στο Twitter που όλοι γνωρίζουν ότι χρηματοδοτούνται από τη Ρωσία, χρηματοδοτούσαν την ακροδεξιά στην Αυστρία και στην Ιταλία, και επίσης στις ομάδες που μάχονται κατά των αναπαραγωγικών δικαιωμάτων μπορείτε να εντοπίσετε ροές χρημάτων από τη Βραζιλία.
Άρα, η «ιδεολογία των φύλων» και ο «πολιτισμικός μαρξισμός» έρχονται απέναντι στο ανοιχτό φυλετικό μίσος, ή πρόκειται απλώς για ιδεολογικά καλύμματα;
Νομίζω ότι το βασικό στρώμα είναι ένα είδος προσομοίωσης της λευκής ανδρικής χριστιανικής ταυτότητας, οπότε η ισλαμοφοβία ή ο αντισημιτισμός είναι ένα μεγάλο μέρος αυτού, αλλά δεν λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο σε όλες τις χώρες. Το ίδιο και με την ομοφοβία, εννοώ ότι στην Πολωνία και την Ουγγαρία είναι αρκετά αποτελεσματική, αλλά στο Ηνωμένο Βασίλειο όχι ακριβώς, αλλά αυτό τους επιτρέπει στη συνέχεια να παίξουν το χαρτί «σταυροφορίες και κατακτητές».
Εκτός από το χαρτί του σοβινισμού της πρόνοιας. Αλλά όλα αυτά έχουν να κάνουν με το πώς δημιουργείς τον «άλλο» που δεν ταιριάζει, εθνικά, πολιτισμικά, με την πατρίδα σου, την «ιερή πατρίδα» που υποτίθεται ότι περιέχει τις διαμορφωτικές αξίες του έθνους.
Πρόσφατα αποκαλύφθηκε ότι Αμερικανοί νεοναζί είχαν βοηθήσει στην ίδρυση μιας αλυσίδας «καφέ γυμναστηρίων» ακροδεξιών γυμναστηρίων στην Αγγλία με την ονομασία Active Club. Υπάρχουν άλλες διασυνοριακές συνδέσεις, ας πούμε με την ευρωπαϊκή ήπειρο;
Ξέρω ότι υπήρχε η English Defence League – Polish Division και μετά υπήρχε η Polish Defence League – English Division, που δημιούργησε μεγάλη σύγχυση. Η Football Lads Alliance προσπαθεί να χρησιμοποιήσει τα δίκτυά της για να δει ποιος είναι τώρα στο Ηνωμένο Βασίλειο κ.λπ., αλλά αυτές είναι πραγματικά πολύ περιθωριοποιημένες ομάδες. Αλλά γενικά αυτό που βοηθάει την ακροδεξιά να διεθνοποιηθεί είναι ότι όλοι μετακινήθηκαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ειδικά τώρα που πλατφόρμες όπως το X χρησιμοποιούν ως όπλο την «ελευθερία του λόγου». Αυτό ήταν πολύ εμφανές με την εξέγερση στο Καπιτώλιο, αυτός ο φόβος που δημιουργήθηκε στο διαδίκτυο μεταφράστηκε σε πραγματική δράση. Έτσι, δεν ξέρω πόσο συνειδητοποιημένοι ήταν στην πραγματικότητα οι άνθρωποι από το στρατόπεδο του Τραμπ για το πώς θα μπορούσε να καταλήξει, νομίζω ότι υποτίμησαν τη δύναμη των κοινωνικών μέσων ενημέρωσης σε αυτή την περίπτωση, αλλά μπορούσατε να δείτε ότι το τεράστιο φάσμα ομάδων όπως οι QAnon, οι ταυτοτικοί, οι Proud Boys και ούτω καθεξής, όλοι συναντήθηκαν στο Καπιτώλιο λόγω αυτού του τρόμου που δημιουργήθηκε από τους ακόλουθους του Τραμπ στο διαδίκτυο.
Ας επιστρέψουμε στην αντίθεση μεταξύ του «διεθνισμού» τους και του ρατσισμού τους. Είναι ηγέτες όπως ο Όρμπαν στην Ουγγαρία ή η Μελόνι στην Ιταλία πραγματικά υποκινούμενοι από το μίσος γι’ αυτόν τον «άλλο» που υποδαυλίζουν;
Αυτό είναι στην πραγματικότητα ένα πολύ βολικό εργαλείο για την κατάληψη της εξουσίας, επειδή παίζει με τα πραγματικά χαμηλά ένστικτα αυτής της κοινωνίας, σε έναν παγκοσμιοποιημένο κόσμο που μετακινούνται όλο και περισσότεροι άνθρωποι. Αλλά το ενδιαφέρον είναι ότι δεν χρειάζεται πραγματικά να έρχονται πρόσφυγες ή μετανάστες για να υποδαυλίσεις την ξενοφοβία, απλά δημιουργείς την εικόνα. Ο κόσμος διαβάζει ότι υπάρχουν μεγάλες μετακινήσεις ανθρώπων από περιοχές με εμφύλιο πόλεμο ή φτώχεια κ.λπ. και μπορείς εύκολα να το κάνεις σκιάχτρο για να καταλάβεις την εξουσία. Νομίζω ότι αυτό είναι ένα πολύ κυνικό παιχνίδι. Νομίζω ότι πολλοί ηγέτες ή τουλάχιστον οι στενοί υποστηρικτές τους δεν είναι στην πραγματικότητα ιδεολόγοι, απλά χρησιμοποιούν αυτά τα τροπάρια επειδή πιστεύουν ότι λειτουργούν. Και αυτό που συμβαίνει μετά από μερικά χρόνια είναι ότι βλέπεις ότι προσπαθούν να χρησιμοποιήσουν αυτή την εξουσία όχι για κάποιους ιδεολογικούς σκοπούς, αλλά ότι πρόκειται ουσιαστικά για μια κλεπτοκρατία. Το βλέπετε αυτό στην Ουγγαρία, οι περισσότερες επιχειρήσεις ανήκουν πλέον ή διοικούνται από φίλους του Βίκτορ Όρμπαν, στην Πολωνία κάθε μέρα υπάρχει ένα νέο σκάνδαλο γύρω από την κλοπή χρημάτων από τον κρατικό προϋπολογισμό, αν ο Μπολσονάρου ήταν στην εξουσία περισσότερο καιρό αυτό θα συνέβαινε προφανώς, επίσης στην Βραζιλία. Είμαι αρκετά σίγουρος ότι πολλοί άνθρωποι από το άμεσο περιβάλλον των ηγετών βρίσκονται εκεί μόνο για τα χρήματα και την εξουσία. Όσο για τους ίδιους τους ηγέτες, δεν ξέρω για να είμαι ειλικρινής, κάποιοι από αυτούς μπορεί πραγματικά να αισθάνονται ότι έχουν μια αποστολή, αλλά αρκετά συχνά είναι απλά να αρπάξουν την εξουσία και ό,τι έρχεται μαζί της, συνήθως χρήματα.
Αλλά αυτό εξακολουθεί να προκαλεί την κανονικοποίηση ιδεών και συμπεριφορών που παλαιότερα συνδέονταν μόνο με την άκρα δεξιά, και βλέπουμε πόσο επικίνδυνο μπορεί να είναι αυτό.
Αυτό είναι πραγματικά κάτι που παρατήρησα πρόσφατα όταν μιλούσα με γονείς στο σχολείο των παιδιών μου, και μερικές φορές είναι με τη μορφή αστείου ή κάτι τέτοιο, αλλά μπορείτε να δείτε την εξάπλωση αυτής της ξενοφοβικής ατζέντας με πολύ «μετριοπαθείς» όρους σε όλη τη μεσαία τάξη. Ξέρετε, έκαναν αστεία για πολλούς μηχανικούς και γιατρούς που έρχονται με πλοία από τη Βόρεια Αφρική στην Ευρώπη, και αυτό πάντα συνοδεύεται από ένα μικρό κλείσιμο του ματιού και ούτω καθεξής. Αυτό είναι στην πραγματικότητα μια «ελαφριά» εκδοχή αυτών που λέει η ακροδεξιά, και αυτός ο φόβος για τους μετανάστες και τους πρόσφυγες προεκτείνεται σε όλες τις κοινωνίες. Μέχρι στιγμής δεν έχω δει κάποιο εργαλείο για να το καταπολεμήσει αυτό, να αναδείξει πράγματα όπως το γεγονός ότι η μόνη αύξηση της εγκληματικότητας που συμβαίνει μετά την έλευση των προσφύγων είναι τα εγκλήματα που διαπράττουν οι ακροδεξιοί εναντίον των προσφύγων ή εναντίον ανθρώπων που βοηθούν τους πρόσφυγες. Αυτή είναι μια πρόκληση που πραγματικά πιστεύω ότι θα πρέπει να αντιμετωπιστεί τα επόμενα δύο χρόνια τόσο από το κίνημα όσο και νομίζω από τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, ώστε να αρχίσουν να προωθούν την αντιφασιστική ατζέντα στους ανθρώπους της μεσαίας τάξης.
Πιστεύετε ότι οι αντιφασιστικές ομάδες είναι ίσως λιγότερο διεθνώς δικτυωμένες από την ακροδεξιά; Είναι οι άνθρωποι απορροφημένοι σε τοπικούς αγώνες;
Είναι ένα ερώτημα, πόσο ενεργά ενδιαφέρονται οι άνθρωποι για το τι συμβαίνει σε άλλες χώρες, γιατί σε ορισμένες περιπτώσεις συμβαίνουν τόσα πολλά πράγματα στην χώρα σου που δεν έχεις καν χρόνο να κοιτάξεις τι συμβαίνει στην περιοχή ή στην ήπειρο, σωστά; Εννοώ ότι αυτό συνέβη στην Πολωνία επί οκτώ χρόνια, όπου η πολωνική κυβέρνηση ήταν αρκετά ενοχλητική, ειδικά για τους ακτιβιστές, και υπήρχαν πολλές εκστρατείες διαμαρτυρίας και πολλοί άνθρωποι στους δρόμους. Αλλά συνέβαιναν τόσα πολλά πράγματα σε τοπικό επίπεδο που οι άνθρωποι δεν είχαν χρόνο να δουν τι συμβαίνει στη Γερμανία ή πέρα από τα ανατολικά μας σύνορα.
Τι μπορείτε να πείτε λοιπόν για την αντίσταση στην ακροδεξιά διεθνώς;
Όταν εξετάζουμε τις προσπάθειες καταπολέμησης αυτών των πρωτοβουλιών, βλέπουμε ότι βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στο τοπικό επίπεδο, πρόκειται για ανθρώπους που προστατεύουν τις δικές τους κοινότητες. Για παράδειγμα στις ΗΠΑ, για πολλά χρόνια η αντιφασιστική πολιτική ήταν πραγματικά σπάνια, αφού η Αντιρατσιστική Δράση κάπως επιβραδύνθηκε, δεν υπήρχε μαχητικός αντιφασισμός.
Ο Τραμπ έρχεται στην εξουσία και έχουμε ανθρώπους όπως ο Ρίτσαρντ Σπένσερ και άλλους, και ξαφνικά έχουμε μια αναβίωση της μαχητικής αντιφασιστικής οργάνωσης. Στις μέρες μας, μεγάλο μέρος του αμερικανικού αντιφασιστικού κινήματος βασίζεται στην κοινότητα και στην πραγματικότητα απευθύνεται στις κοινότητες λέγοντας ότι αυτοί οι άνθρωποι αποτελούν απειλή για την κοινότητά μας, η οποία είναι ποικιλόμορφη, βασίζεται στους μετανάστες, είναι φιλική προς τους ΛΟΑΤ ή όποια άλλη ομάδα στοχεύει η ακροδεξιά. Και νομίζω ότι αυτό είναι πραγματικά μια μεγάλη δύναμη.
Το δεύτερο πράγμα είναι ότι η ακροδεξιά αναλαμβάνει οικονομικά και κοινωνικά προγράμματα που εγκατέλειψε η αριστερά∙ την προστασία των εργατικών οικογενειών, ένα ασφαλέστερο εργασιακό περιβάλλον ή την αποκατάσταση της αξιοπρέπειας με την αύξηση του κατώτατου μισθού. Αυτά είναι αριστερές αξιώσεις, αλλά τα σοσιαλδημοκρατικά και φιλελεύθερα κόμματα έχουν αγκαλιάσει τον νεοφιλελευθερισμό. Νομίζω ότι σήμερα η γλώσσα των κυρίαρχων κομμάτων είναι ακατανόητη για τη νεότερη γενιά ακτιβιστών, που θέλει να προωθήσει τη δική της ατζέντα που είναι μια αντικαπιταλιστική ατζέντα και βλέπει ότι οι απειλές για την ατζέντα της προέρχονται από την ακροδεξιά, γι’ αυτό και οι νέοι ακτιβιστές γίνονται αντιδεξιοί ή ακόμη και αντιφασίστες.
