Χάρης Σ. (τοποθέτηση στην πλατεία Συντάγματος στην παγκόσμια μέρα περιβάλλοντος, 05/06/21, στη συζήτηση «Από το κίνημα των Πλατειών έως τους αγώνες του σήμερα, 10 χρόνια μετά»)
Σε αυτό το χρονικό παράθυρο θα κάνω μια απόπειρα για κάποιες αδρές γραμμες μιας εικόνας ανασκόπησης και θα μοιραστώ τη σκέψη της σημασίας αυτού του κινήματος ως ερέθισμα για τις τοποθετήσεις που θα ακολουθήσουν.
20 Μαΐου 2011: ένας 18χρονος ξεκινά μέσω facebook κάλεσμα για συγκέντρωση αγανακτισμένων στον Λευκό Πύργο για την Τετάρτη 25 Μαΐου με τα εξής χαρακτηριστικά: αυθόρμητα, χωρίς κόμματα, ομάδες και ιδεολογίες. Σε παρόμοιο μήκος κύματος υπάρχουν και άλλα καλέσματα σε 38 πόλεις. Οι όροι για ειρηνικές συγκεντρώσεις χωρίς κόμματα δίνουν κάποιες σημαντικές αρχικές συνθήκες που θα καθορίσουν τα χαρακτηριστηκά του κινήματος που θα γεννηθεί.
Είναι όμως οι ίδιοι όροι που κινητοποιούν έναν κόσμο που δεν εντάσσεται σε κόμματα, που δεν του δόθηκε ΠΟΤΕ χώρος πολιτικής έκφρασης, που νοιώθει αποστροφή προς τον φετιχισμό της βίας· αλλά κόσμος που θέλει να ξεσηκωθεί και να έχει ο ίδιος τον λόγο.
Έναν χρόνο προηγουμένως, στις 5 Μαϊου του 2010, γίνεται μια απεργία με 250.000 στους δρόμους της Αθήνας, η οποία καταλήγει στα πιο τραγικά περιστατικά από τη μεταπολίτευση. Τα γεγονότα αυτά βάζουν ταφόπλακα σε κάθε κινητοποίηση για 1 ολόκληρο χρόνο. Θα ήθελα επίσης να σημειώσω ότι από τη μεταπολίτευση και μετά ο μοναδικός τρόπος να δράσει ένας άνθρωπος πολιτικά είναι να ενταχθεί μέσα σε κάποιο κόμμα, κάποια φοιτητική ή συνδικαλιστική παράταξη.
Έτσι, οι νέοι όροι για ειρηνικές και ακομμάτιστες συγκεντρωσεις των καλεσμάτων, οι οποίοι εφαρμόστηκαν και στο επόμενο διάστημα, βλέπουμε πως δεν ήρθαν δίχως λόγο και ουρανοκατέβατα, αλλά ήταν σε αυστηρή διαλεκτική με τις παλαιότερες πολύ πιο περιορισμένες κινηματικές πρακτικές που κυριαρχούσαν.
Νομίζω ότι το θέμα μας εδώ δεν είναι να δούμε πώς ξεκινά όλο αυτό κατά βάθος ούτε τα δομικά προβλήματα του οικονομικού συστήματος –που δημιουργούν προβλήματα ακόμη και στους από-πάνω–, ούτε την πτωτική τάση του ποσοστού κέρδους ή την κρίση υπερσυσσώρευσης. Στην κρίση όπου οι από-πάνω έχουν χασούρα παίζεται ένα παιχνίδι. Θα μετακυλιστεί αυτή η χασούρα προς τις κοινωνίες ή οι κοινωνίες θα αντισταθούν και με ποιο τρόπο; Η κουβέντα εδώ έχει να κάνει λοιπόν με τον τρόπο αντίστασης.
Τον Δεκέμβρη του 2010, αρχές του 2011, λαμβάνει χώρα η Αραβική Άνοιξη δηλαδή μια σειρά από εξεγέρσεις μεγάλης έντασης και μερικές μικρότερης σε μια σειρά από χώρες: Τυνησία, Αίγυπτο, Λιβύη, Μπαχρέιν, Συρία, Υεμένη, Αλγερία, Ιράν, Ιράκ, Ιορδανία, Μαρόκο, Ομάν και αρκετές άλλες. Στην Ελλάδα η γενιά του 2000 βιώνει μια εργασιακή επισφάλεια χωρίς προηγούμενο την οποία έρχεται να σφραγίσει η παγκόσμια οικονομική κρίση και τα μνημόνια. Οι μεγάλες κοινωνικές εντάσεις και συγκρούσεις αυξάνουν με σταθμούς το νικηφόρο φοιτητικό κίνημα για δημόσια παιδεία το 2006-’07, τη νεολαιίστικη εξέγερση του 2008 και τα λαϊκά συλλαλητήρια του 2011.
15 Μαϊου 2011 στην Ισπανία ξεκινά το κίνημα των Indignados (εξοργισμένοι) που στα ελληνικά δυστυχώς ερμηνεύτηκε ως «αγανακτισμένοι». 18 Μαϊου ομάδα Ισπανών και Ελλήνων κατασκηνώνουν σε ένδειξη αλληλεγγύης στην ισπανική πρεσβεία και μεταφέρονται στον σταθμό του Θησείου.
25 Μαϊου: Με ανταπόκριση στα καλέσματα του facebook η πλατεία Συντάγματος και πολλές δεκάδες άλλες πλατείες πλημμυρίζουν από κόσμο. Μπροστά στη βουλή με συνθηματα και ελληνικές σημαίες ο κόσμος προσπαθεί να ξεσπάσει, ενώ “η ομάδα του Θησείου” μετακινείται στην κάτω πλατεία και αρχίζει να δίνει μορφή σε συζητήσεις που μετατρέπονται στη Λαϊκή Συνέλευση της Πλατείας Συντάγματος. Από εκεί ξεπηδούν ομάδες εργασίας με βάση τις ανάγκες που προέκυπταν αλλά και την προσφορά κατ’ εξαίρεση.
Η πάνω πλατεία έχει τη δική της δυναμική όπου το μονοπώλιο των ελληνικών σημαιών σπάει με άλλες εθνικές σημαίες εξεγερμένων κοινωνιών και κάτι παρόμοιο συμβαίνει και στα συνθήματα όπου ο κόσμος κρατούσε· τα συνθήματα που ήθελε από δεξιά-αριστερά.
Η κάτω πλατεία θυμίζει μελίσσι, το οποίο οργανώνεται σε 3 άξονες:
– λαϊκή συνέλευση με αποφασιστικό χαρακτήρα
– ομάδες εργασίες με δικές τους συνελεύσεις με λειτουργικό ρόλο (19 τον αριθμό)
– θεματικές ομάδες όπου συζητούσαν/επεξεργαζόντουσαν αναλυτικά διάφορα ζητήματα (12).
Η πλατεία είχε αποκτήσει τη δική της κανονικότητα. Από το μεσημέρι ξεκινούσε η ζωή στην πλατεία, αν και υπήρχε κόσμος που διανυκτέρευε. Καλλιτεχνικά δρώμενα, συνελεύσεις ομάδων και δημιουργικές δράσεις λάμβαναν χώρα. Στις 9 το βράδυ σταματούσαν όλα για να ξεκινήσει η συνέλευση η οποία ήταν το κύριο όργανο αποφάσεων με κατώτατο όριο τα 500 άτομα. Η συνέλευση, όταν είχε πολύ κόσμο, λειτουργούσε καλύτερα από όταν έμεναν λίγοι· ήταν πιο σοφή και ισορροπημένη. Όλοι κάθονταν κάτω, υπήρχαν διάδρομοι και με χειρονομίες αντιδρούσαν για να μην διακόπτεται ο ομιλητής/-τρια από φωνητικές παρεμβάσεις.
Μετά τις 12 η πλατεία άδειαζε, έμενε κάποιος κόσμος από τις ομάδες, αλλά και κάποιος άλλος κόσμος που πολλές φορές δημιουργούσε δύσκολες καταστάσεις, στις οποίες όμαδες όπως της περιφρούρησης, της ψυχραιμίας και των καλλιτεχνών φρόντιζαν να παρέμβουν. Δεν υπήρχε προσωπολατρία, αλλά κοινή δημιουργία και συλλογικός αυτοσχεδιασμός στη μουσική, τον χορό, το θέατρο, την ενημέρωση, την πολιτική.
Υπήρξαν 3 φάσεις:
– η ειρηνική περίοδος από 25 Μαϊου μέχρι 15 Ιουνίου
– η περίοδος της βίας, της καταστολής και των χημικών μέχρι τη 48ωρη απεργία 28-29 Ιούνη
– και το σβήσιμο του Ιουλίου μετά το ψήφισμα, μέχρι να εκκενωθεί η πλατεία στα τέλη Ιουλίου.
Αξίζει να σημειωθεί ένα Συντονιστικό Διήμερο 48 πλατειών, που 24 πλατείες από την Αττική και 24 εκτός Αττικής κατέληξαν σε ένα κοινό κείμενο στο οποίο αναφέρεται χαρακτηριστικά «το αίτημα για Λαϊκές Συνελεύσεις παντού στις πλατείες, στους χώρους δουλειάς, στους χώρους σπουδών είναι προμετωπίδα του αγώνα μας».
Κλείνω με τις εξής σημειώσεις: Αυτό το κίνημα έφερε και εφάρμοσε 2 καινούργια πράγματα: Το σάφες αίτημα για την αλλαγή του πολιτεύματος σε Άμεση Δημοκρατία, που δεν κρύβεται σε ένα τρίτο επίπεδο ακαθόριστο που μιλά για σοσιαλισμό, κομμουνισμό ή αναρχία που πρέπει κάποιος να σκάψει για να το καταλάβει. Και ότι αυτό το αίτημα λειτούργησε στην πράξη: ένας μεγάλος άνθρωπος ή παιδί που μιλούσαν πρώτη φορά μπροστά σε κόσμο είχαν ίσο πολιτικό λόγο με το παλαίμαχο συνδικαλιστικό ή κομματικό στέλεχος. Η βάση, το σώμα της συνέλευσης, έχει τη συλλογική σοφία να ακούσει εξ ίσου όλα τα άτομα και να κάνει τις επιλογές της. Επίσης, η συνέλευση ως σώμα έχει και δυναμική για να διορθώνει τα λάθη της και να ωριμάζει.
Θα κλείσω με τη φράση την οποία είπε μια γυναίκα που βίωσε το κίνημα σε μία έρευνα: «ΕΠΙΤΕΛΟΥΣ ΣΥΜΜΕΤΕΙΧΑ ΣΕ ΚΑΤΙ».
Ένας και μοναδικός τρόπος υπάρχει για να πάρουν οι άνθρωποι τις ζωές στα χέρια τους:
να συναντηθούν, να συλλογικοποιηθούν στο δημόσιο χώρο, στις πλατείες και εκεί να δημιουργήσουν λαϊκές συνελεύσεις και να μεταμορφώσουν τον γκρίζο αυτό χώρο σε ζωντανό κύτταρο, δίνοντάς του ακόμα και άλλη αρχιτεκτονική μορφή, τη μορφή των κυκλικών εξέδρων συνέλευσης.
Είναι ο μόνος τρόπος για να μετασχηματιστούν τα πάντα:
– η αλλαγή του πολιτεύματος με αποφάσεις που έρχονται από τα κάτω
– ο μετασχηματισμός του περιεχομένου και των σχέσεων παραγωγής, με την κοινωνία να ορίζει τι θα παραχθεί και πώς θα παραχθεί υπό το πρίσμα μιας οικολογικής ηθικής και τις εργαζόμενες και τους εργαζόμενους να ορίζουν το πώς θα παραχθεί πάνω στα μέτρα τους, την ασφάλειά τους, τις αντοχές τους, την ανθρωπινότητά τους και την ελεύθερη παραγωγικότητα και δημιουργικότητά τους- η πατριαρχία
– ο ρατσισμός και ο φασισμός των στρατοπέδων συγκέντρωσης
– η υγεία του λαού
– η παιδεία του λαού
– η απάνθρωπη ζωή των ανθρώπων στις απρόσωπες πόλεις σε αξιοβίωτη ζωή ανθρώπινων και οικολογικών γειτονιών.
