Κείμενο: Νικηφόρος Τσιούρης, Ερευνητής της κολεκτίβας P2P Lab και μέλος του Another Football. Εικόνα κειμένου: η ομάδα ποδοσφαίρου γυναικών της Μπαρτσελόνα παίζει “κορόιδο”.
Το “κορόιδο” είναι ένα κλασικό ποδοσφαιρικό (και όχι μόνο) παιχνίδι που όλοι και όλες μας έχουμε παίξει. Στο παιχνίδι αυτό λοιπόν μια ομάδα παικτών σχηματίζει έναν κύκλο και προσπαθεί να διατηρήσει την κατοχή της μπάλας, ενώ ένας ή περισσότεροι παίκτες στο κέντρο προσπαθούν να την κλέψουν. Στο παραδοσιακό “κορόιδο”, όποιος παίκτης χάσει την μπάλα παίρνει τη θέση στο κέντρο μέχρι να καταφέρει να την κλέψει από κάποιον άλλο. Αυτός ο κανόνας εμπεριέχει τη λογική της ατομικής τιμωρίας και ενισχύει τον ανταγωνισμό.
Αντίθετα, σε μια παραλλαγή αυτού του παιχνιδιού που ονομάζουμε “ρολόι”, οι παίκτες περνούν από το κέντρο με τη σειρά, ανεξάρτητα από το ποιος έχασε την μπάλα. Αυτή η απλή διαφοροποίηση στους κανόνες κάνει το “ρολόι” κάτι περισσότερο από μια προπονητική άσκηση. Μέσα από την απλή του δομή, το “ρολόι” ενσωματώνει βασικές αρχές της παιδαγωγικής για κοινωνική αλλαγή στα πρότυπα των Φρέιρε και Μοριάρτι.
Η διαφορά του από το παραδοσιακό “κορόιδο” είναι χαρακτηριστική. Στο “κορόιδο”, το λάθος, βασικό συστατικό της παιδαγωγικής διαδικασίας, τιμωρείται αυστηρά. Αντίθετα, στο “ρολόι”, όλοι περνούν από το κέντρο με τη σειρά, ανεξάρτητα από το ποιος έκανε το λάθος. Αυτή η διαφορά αντανακλά δύο διαφορετικές φιλοσοφίες: τον ατομικισμό του ανταγωνισμού από τη μία, και τη συλλογική ευθύνη της αλληλεγγύης από την άλλη.
Το “ρολόι” έχει τρεις βασικούς παιδαγωγικούς και προπονητικούς στόχους:
- Η άσκηση απενοχοποιεί το λάθος. Όταν κάποιος χάνει την μπάλα, δεν τιμωρείται ατομικά – η ευθύνη μοιράζεται καθώς όλοι περνούν από το κέντρο με τη σειρά. Αυτή η προσέγγιση αντικατοπτρίζει την ιδέα του Φρέιρε ότι η μάθηση πρέπει να είναι απελευθερωτική και όχι τιμωρητική.
- Η συλλογική ανάληψη ευθύνης για τα λάθη καλλιεργεί την αλληλεγγύη. Όπως ακριβώς στο “ρολόι” κανείς δεν αφήνεται μόνος του να “πληρώσει” το λάθος, έτσι και στην κοινωνία που οραματίζεται ο Φρέιρε οι άνθρωποι στηρίζουν ο ένας τον άλλον.
- Η άσκηση δημιουργεί ένα ασφαλές περιβάλλον για πειραματισμό και βελτίωση. Οι συμμετέχοντες μπορούν να δοκιμάσουν νέα πράγματα χωρίς το φόβο της παρατεταμένης “τιμωρίας” που υπάρχει στο “κορόιδο”. Αυτό θυμίζει την προσέγγιση του Μοριάρτι, που χρησιμοποιούσε το ποδόσφαιρο ως χώρο όπου οι νέοι Αβορίγινες μπορούσαν να ανακαλύψουν τις δυνατότητές τους.
Το “ρολόι” είναι ένα μικρό παράδειγμα του πώς το ποδόσφαιρο μπορεί να γίνει το εκκολαπτήριο για έναν καλύτερο κόσμο. Όπως έλεγε και ο Καντονά, “το ποδόσφαιρο είναι ένα εργαστήριο για το πώς πρέπει να είναι τα πράγματα”. Μέσα από απλές ασκήσεις σαν το “ρολόι”, μπορούμε να βιώσουμε και να προεικονίσουμε στιγμές του κόσμου που θέλουμε να χτίσουμε – ενός κόσμου βασισμένου στη συνεργασία, την αλληλεγγύη και τον διαμοιρασμό.
