Η ιστορική κατάληψη-κτήμα “Πάτμου και Καραβία” μετά από 30 χρόνια συνεχούς παρουσίας στη γειτονιά των Πατησίων βρίσκεται σε άμεσο κίνδυνο.
Μια ομάδα πολιτών, χωρίς κομματική, κλειστά ιδεολογική ή άλλη υποστήριξη κατάφερε να αναγάγει το κτήμα “Πάτμου και Καραβία” σε αυτοδιαχειριζόμενο, πολυπολιτιστικό πάρκο, ανοιχτό στη γειτονιά με κεντρικό σύνθημα ΟΧΙ ΑΛΛΟ ΤΣΙΜΕΝΤΟ ΣΤΑ ΠΑΤΗΣΙΑ. Ο χώρος κρατήθηκε μακριά από το να γίνει σχολικό κτίριο, λόγω του ότι με τους συνεχείς αγώνες και τις προσπάθειες των κατοίκων που ενεργοποιούνταν στην Κατάληψη, στη γύρω περιοχή κτίσθηκαν σχολεία και δημιουργήθηκαν πάρκα (2 σχολεία, πάρκο Φιξ, πάρκο Φυτευτής, πάρκο Γαζίας) καθώς επίσης υπήρξε και συμμετοχή των κατοίκων στον αγώνα για το πάρκο Κύπρου και Πατησίων, ο δε χώρος της Κατάληψης έχει κηρυχθεί διατηρητέος από το 1993. Oι κάτοικοι, όλα αυτά τα χρόνια, φρόντιζαν και επισκεύαζαν το κτήριο και τον περιβάλλοντα χώρο πρασίνου, που, σε άλλη περίπτωση, το μεν κτίριο θα είχε καταρεύσει ο δε καταπράσινος χώρος θα είχε ερημοποιηθεί. Σήμερα ενώ είναι ένας από τους τελευταίους πνεύμονες πρασίνου στην ευρύτερη περιοχή των Πατησίων και μία κατάληψη με κύριους συμμετέχοντες τους γείτονες, απειλείται με κλείσιμο από τον ΟΣΚ, ο οποίος με πλάγιο τρόπο θέλησε να πάρει τα κλειδιά του χώρου και αφού δεν το πέτυχε ετοιμάζεται να εισβάλει…
Προς υπεράσπιση της ιστορικής μνήμης και του ελεύθερου αυτού δημόσιου χώρου, αναδημοσιεύουμε από το ιστορικό περιοδικό Άνθη του Κακού, ένα από τα πρώτα κείμενα-καλέσματα του 1989 που εξηγούσαν τη σπουδαιότητα του εγχειρήματος αυτού:
Κινήματα γειτονιάς: Πάτμου & Καραβία (ή εμείς απ΄ τα Πατήσια ξηγιόμαστε στα ίσια)
Περιοδικό Άνθη του Κακού, τεύχος 4, φθινόπωρο 1989
Στέφανος Παπαπολυμέρου
Το Σάββατο 8 Απρίλη ’89 ξεκίνησε η κατάληψη του κτήματος που βρίσκεται στη συμβολή των οδών Πάτμου και Ευγενίου Καραβία, με πρωτοβουλία επιτροπής κατοίκων της περιοχής.
Το παραπάνω κτήμα έκτασης 2 στρεμμάτων είναι κατάφυτο από δεκάδες δέντρα, αρκετά από αυτά υπεραιωνόβια. Στον ίδιο χώρο επίσης υπάρχει παλιά κατοικία με τα υποτακτικά της, αρχιτεκτονικό δείγμα των αρχών του αιώνα. Πρόσφατα το κτήμα πέρασε στην ιδιοκτησία του Οργανισμού Σχολικών Κτηρίων (ΟΣΚ), με σκοπό την ανέγερση δημοτικών σχολείων.
Με δεδομένα όμως ότι:
Τα Πατήσια είναι μια από τις πιο πυκνοκατοικημένες και πυκνοδομημένες περιοχές στον κόσμο και επιπλέον το ξεπέρασμα των ορίων των διάφορων ρυπαντών της ατμόσφαιρας τείνει να γίνει καθημερινή ρουτίνα στην περιοχή.
Γίνεται εύκολα φανερό, το παράλογο της απόφασης της καταστροφής ενός τέτοιου πνέυμονα οξυγόνου για την περιοχή, διαμέσου της τσιμεντοποίησης. Και εύκολα φανερή η λογική που ώθησε τους κατοίκους να προχωρήσουν στην κατάληψη του χώρου, γεγονός που φαίνεται και καθημερινά από τη συμμετοχή όλο και περισσότερου νέου κόσμου. Τη στιγμή μάλιστα που υπάρχουν εναλλακτικοί χώροι για την ανέγερση σχολείων, ήδη οικοδομημένοι και γι΄αυτό καταλληλότεροι, όπως παλιά εργοστάσια και αποθήκες που βρίσκονται στην ίδια περιοχή.
Ένα γεγονός που πρέπει να επισημανθεί είναι πως η κατάληψη δεν αποτελεί απλά μια συμβολική ενέργεια διαμαρτυρίας, προς κάθε αρμόδιο κρατικό ή δημοτικό φορέα που καλείται να δώσει τη λύση σαν από μηχανής θεός, αλλά, αντίθετα, από την πρώτη στιγμή επιδιώχθηκε από τους καταληψίες να γίνει μια ολοκληρωμένη πρόταση ζωής που να αποτελεί από μόνη της μια de facto λύση για το πρόβλημα.
Από την πρώτη γενική συνέλευση της κατάληψης αποφασίστηκε πως ολόκληρος ο χώρος, μαζί με τα κτήρια, γίνεται «αυτοδιευθυνόμενο πολιτιστικό πάρκο» και πραγματοποιούνται (ή διατίθεται για) πολιτιστικές εκδηλώσεις.
Και πράγματι από την πρώτη εβδομάδα με τη συμμετοχή δεκάδων κατοίκων, πέραν του αρχικού πυρηνα που πήρε την πρωτοβουλία, καθαρίστηκε και διαμορφώθηκε ο χώρος, τοποθετήθηκαν τραπεζάκια και καρέκλες και δημιουργήθηκε ένα αυτοδιαχειριζόμενο αναψυκτήριο.
Ήδη αρκετές εκδηλώσεις (συναυλίες, εκθέσεις, πάρτι κ.λπ) οργανώθηκαν ενώ προγραμματίζονται νέες για το εγγύς μέλλον. Και γενικώς γίνονται διαρκώς προσπάθειες να τονιστεί η λειτουργικότητα του πολιτιστικού πάρκου για την περιοχή και να γίνει ο χώρος ελκυστικότερος για όσο το δυνατόν περισσότερο κόσμο.
Βέβαια, και το ζήτημα του σχολείου είναι υπαρκτό πρόβλημα για την περιοχή, αλλά και γι΄ αυτό οργανώθηκαν κινητοποιήσεις: διαδήλωση στις 20/04, περικύκλωση των αποθηκών του Σαρακάκη και αποκλεισμός της Πατησίων, υπομνήματα προς κάθε αρμόδιο φορέα και διαρκής αναγραφή συνθημάτων.
Όσον αφορά τους διάφορους φορείς, το υπουργείο Παιδείας, ο Ο.Σ.Κ. και το 5ο διαμερισματικό συμβούλιο του Δήμου Αθηναίων επιμένουν στην ανέγερση σχολείων στο συγκεκριμένο κτήμα μη εξετάζοντας καθόλου τις προτεινόμενες από την κατάληψη λύσεις.
Ο Δήμος Αθηναίων πρόσφατα ζήτησε την αλλαγή του σχεδίου πόλης και τον χαρακτηρισμό του κτήματος ως χώρου για σχολείο αλλά σύντομα απέσυρε την πρόταση αυτή και θέτει το ζήτημα ξανά για συζήτηση. Το δε υπουργείο Πολιτσμού πρόσφατα κήρυξε διατηρητέο το κτήριο και τον περιβάλλοντα χώρο. Αυτές είναι δυο μικρές νίκες του αγώνα των κατοίκων, νίκες που δεν θα είχαν γίνει αν δεν έμπαινε το ζήτημα δυναμικά με τη μορφή της κατάληψης και της άμεσης ενεργοποίησης των ανθρώπων για τα ζητήματα που τους αφορούν.
Μια μορφή αγώνα που βρήκε σύντομα μιμητές σε μικρή μάλιστα απόσταση. Πιο συγκεκριμένα κοντά στην πλατεία Αμερικής, στην οδό Αγαθουπόλεως, ένας ανάλογος χώρος που κινδυνεύει να γίνει αποθήκη και γκαράζ της Δ.Ε.Η., καταλήφθηκε από επιτροπή κατοίκων στις 18/05 και οργανώθηκε ανάλογα με αναψυκτήριο, εκδηλώσεις κ.λπ.
Επίσης πάλι στην ίδια περιοχή, στα Πατήσια, στο τέρμα της οδού Βικέλα υπάρχει ένα παρκάκι το οποίο κινδυνεύει να θυσιαστεί στο βωμό της «ανάπτυξης». Συγκεκριμένα το υπουργείο Δημοσίων Έργων αποφάσισε να ανοίξει τη Βικέλα μέχρι την Εθνική οδό. Οι κάτοικοι αντιδρούν εδώ και ένα χρόνο, εμποδίζουν τα συνεργεία του υπουργείου και περιποιούνται οι ίδιοι το πάρκο. Μπορούμε να πούμε πως δειλά δειλά ξεφυτρώνει ένα κίνημα για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής στην πόλη. Το μόνο που λείπει είναι ο συντονισμός αυτών των πρωτοβουλιών των κατοίκων μεταξύ τους. Ήδη κάποιες επαφές των επιτροπών έχουν γίνει και ίσως στο εγγύς μέλλον να υπάρξουν κάποιες κοινές εκδηλώσεις.
Επειδή βέβαια τα πάντα είναι ρευστά και τίποτα δεν έχει ξεκαθαρίσει, κάθε μορφή συμπαράστασης στις παραπάνω διεκδικήσεις είναι δεκτή και επιδιωκόμενη.
Επιμέλεια αναδημοσίευσης: Ιωάννα-Μαρία Μαραβελίδη