Κείμενο: Ηλίας Σεκέρης
Η εκλογή του Mamdani στη Νέα Υόρκη παρουσιάζεται ως κοσμοϊστορικό γεγονός – και έτσι είναι όντως ως ένα βαθμό, όμως η μεγάλη εικόνα είναι πιο σύνθετη.
Δεν μετατράπηκε ξαφνικά η Νέα Υόρκη σε κοινωνία των πολιτών. Υπήρξε όμως πράγματι μια μετατόπιση μέσα στο ίδιο το ετεροκαθορισμένο πλαίσιο. Εμφανίστηκε ένας άνθρωπος εκτός του συνηθισμένου πολιτικού μηχανισμού, που δεν προέρχεται από τη συνηθισμένη πολιτική τάξη της Νέας Υόρκης και δηλώνει ανοιχτά σοσιαλιστής. Μιλάει δε, για κοινωνική στέγαση, αναδιανομή του πλούτου, δημόσια αγαθά και περιορισμό των λόμπι του real estate.
Αυτό δεν συμβαίνει τυχαία. Για να εκλεγεί ένας τέτοιος υποψήφιος, κάποιο τμήμα της κοινωνίας κινήθηκε, οργανώθηκε, συγκρούστηκε με συμφέροντα και αρνήθηκε την κλασική πελατειακή συνταγή. Αυτό μπορεί να μην αποτελεί φυσικά αναγέννηση της δημοκρατίας, είναι όμως ρωγμή στο στερεότυπο ότι τίποτα δεν αλλάζει. Το εκλογικό σώμα (δεν μπορούμε να μιλάμε για πολίτες), για μια στιγμή, δεν λειτούργησε σαν εντελώς παθητικός όχλος – καταναλωτής πολιτικών προϊόντων, αλλά ως συλλογικότητα με προτιμήσεις που δεν υπαγόρευσαν οι κλασικοί χορηγοί και οι διαφημιστικές.
Μέχρι εκεί.
Η δεύτερη ανάγνωση λέει ότι η δομή της εξουσίας δεν αλλάζει με την εναλλαγή προσώπων. Το αντιπροσωπευτικό πολίτευμα παραμένει αντιπροσωπευτικό: κάποιος αποφασίζει αντί των άλλων. Ένας δήμαρχος, όσο προοδευτικός και αν είναι, δεν καταργεί το γεγονός ότι η πόλη διοικείται από ένα πλέγμα γραφειοκρατίας, νομικών συμβάσεων, τεχνικών υπηρεσιών, συμφωνιών με το κράτος και – το σκληρότερο απ’ όλα – οικονομικών κέντρων εξουσίας που κανείς δεν εκλέγει. Τράπεζες, developers, funds κοκ.
Άρα η ετερονομία συνεχίζεται. Οι πολίτες δεν συναποφασίζουν για τον προϋπολογισμό, δεν έχουν δικαίωμα αρνησικυρίας στα έργα που καταστρέφουν τις γειτονιές τους, και κυρίως δεν αυτοθεσμίζονται. Δηλαδή δεν παράγουν τον νόμο αλλά τον υφίστανται. Απλώς – σε αυτή τη φάση – ο διαχειριστής της πόλης τους είναι λιγότερο εχθρικός απέναντί τους. Το φαντασιακό της (άνωθεν) εξουσίας παραμένει: οι ειδικοί αποφασίζουν για τους “μη ειδικούς”, το χρήμα διαμορφώνει τον χώρο, και η κοινωνία γίνεται αντικείμενο διοίκησης και όχι υποκείμενο αυτοθέσμισης.
Δεν είναι κακό βεβαίως που εκλέχθηκε ο Mamdani. Καλύτερα αυτός παρά οι συνηθισμένοι μηχανισμοί που βλέπουν τις πόλεις σαν φιλέτο real estate. Αλλά δεν πρέπει να μπερδεύουμε τη μετατόπιση εντός του συστήματος με την υπέρβαση του συστήματος. Η Νέα Υόρκη δεν έγινε ξαφνικά “πόλις”. Παραμένει μια τεράστια γραφειοκρατική μηχανή, με τους κατοίκους της περιορισμένους στο ρόλο ψηφοφόρου και φορολογούμενου.
Συγγνώμη που το χαλάω, αλλά η δημοκρατία δεν ήρθε. Το πολύ – πολύ να δημιουργήθηκε ένα πεδίο δυνατότητας. Το αν θα το αξιοποιήσει η κοινωνία… αυτό είναι άλλο ζήτημα.
