Ξενοφοβία, ρατσισμός & αλληλεγγύη σε μετανάστ(ρι)ες στη Χαλκίδα

0

Νίκος Χριστόπουλος

Το Σάββατο 14 Δεκεμβρίου 2019, στην Υψηλή Γέφυρα της Χαλκίδας, πραγματοποιήθηκε διαμαρτυρία με ξεκάθαρα ρατσιστικά χαρακτηριστικά ενάντια στην έλευση 1.200 προσφύγων στη νέα πτέρυγα της μονάδας «φιλοξενίας» στη Ριτσώνα. Η διαμαρτυρία  οργανώθηκε «από τα πάνω» και μάλιστα από όλους τους προέδρους της Δημοτικής Ενότητας Αυλίδας, τον αντιδήμαρχο Χαλκίδας Ελευθέριο Λειβαδίτη, και την υποστήριξαν με την παρουσία τους η Δήμαρχος Χαλκιδέων Έλενα Βάκα, πολιτευτές και τοπικοί παράγοντες με γνωστές ξενοφοβικές απόψεις ενώ τα φασιστόμουτρα της Χρυσής Αυγής την άλλη μέρα καμάρωναν ότι ήταν εκεί. Ήδη από τα τέλη Οκτωβρίου η Δήμαρχος Χαλκίδας είχε δηλώσει σε δημοτικό συμβούλιο ότι δεν επιθυμεί άλλους πρόσφυγες («τέρμα, δεν θέλουμε άλλους πρόσφυγες και μετανάστες») ενώ ο πρώην δήμαρχος Χρήστος Παγώνης, συμφωνώντας, εκδήλωσε τη δυσαρέσκειά του για έναν επιπλέον αλλά πολύ διαφωτιστικό λόγο σχετικά με τις επιδιώξεις τους: διαμαρτυρήθηκε ότι ο Δήμος δεν έλαβε ποτέ τα «ανταποδοτικά» που του είχαν υποσχεθεί.

Η αλήθεια είναι ότι η συνολική τους στάση όλα αυτά τα χρόνια αποδεικνύει πως αν κάτι τους ενδιαφέρει πραγματικά στη συγκεκριμένη υπόθεση είναι μόνο η αποκόμιση οικονομικού οφέλους, διαφορετικά δεν έχουν κανένα λόγο να δείξουν την παραμικρή μέριμνα για τους πρόσφυγες.

Δεν σταμάτησε όμως εκεί ο κατήφορος, ο αντιδήμαρχος Ε. Λειβαδίτης παίρνοντας τον λόγο δήλωσε ότι έχει στείλει στην Περιφέρεια πρόταση για μεγαλύτερη αστυνόμευση και φύλαξη των δομών της Ριτσώνας (προφασιζόμενος κλοπές σταφυλιών από αμπέλια της περιοχής) διαφορετικά, όπως υποστήριξε, οι κάτοικοι απειλούν πως «θα πάρουν τον νόμο στα χέρια τους». Ο ανεκδιήγητος χωρίς ενδοιασμούς έκανε σαφέστατο το ρατσιστικό υπόβαθρο των προθέσεών του προτείνοντας συγκεκριμένα: «μια κατάλληλη σε ύψος και αντοχή περίφραξη με περιφερειακό δρόμο, ο οποίος θα ηλεκτροφωτιστεί και θα παρακολουθείται επί 24ώρου βάσεως είτε από αστυνομία security είτε από την ελληνικη αστυνομία», ενώ συνέχισε, «η είσοδος και η έξοδος των προσφύγων από μια κεντρική πύλη ίσως δώσει τη δυνατότητα του ελέγχου χωρίς να σημαίνει ότι θα λυθεί το πρόβλημα». «΄Ισως», λέει, τι άλλο να έχει μέσα στο μυαλό του αυτός ο άνθρωπος; Αναρωτιέμαι επίσης τι θα μπορούσαν να προσθέσουν σε αυτό το ρατσιστικό παραλήρημα οι βέροι φασίστες. Ηλεκτροφόρα σύρματα; Πυροβολισμούς εν ψυχρώ σε όσους παραβιάζουν τη συνοριακή γραμμή; Δεν νομίζω όμως, μια χαρά προς το παρόν κάθε φασιστοειδές νιώθει άνετα με αυτές τις προτάσεις.

Κατά την προετοιμασία της κινητοποίησης, οι ρατσιστικοί και μισαλλόδοξοι λόγοι εκτραχύνθηκαν τόσο πολύ που έγιναν προσπάθειες να εξωραϊστεί το περιεχόμενό της (το γνωστό υποκριτικό «δεν είμαστε ρατσιστές αλλά…»). Αιτία ήταν ότι ήδη είχαν εγερθεί με διάφορους τρόπους (ελάχιστες αλλά ηχηρές) φωνές που αντιστέκονταν στον ρατσιστικό κομπασμό, με αποκορύφωμα το κάλεσμα για αντισυγκέντρωση ενάντια στον ρατσισμό και αλληλεγγύη σε πρόσφυγες και μετανάστ(ρι)ες την ίδια μέρα στην Υψηλή Γέφυρα [1].

Δεν είναι η πρώτη φορά που ο ρατσιστικός οχετός ανεβάζει τη στάθμη του στη συγκεκριμένη περιοχή.

Τον Απρίλιο του 1991, 2.200 κάτοικοι της περιοχής ζητούσαν την απομάκρυνση του ξενώνα του θεραπευτηρίου Λέρου από την Παραλία Αυλίδας. Πριν από 3 χρόνια, σε δημόσια «συζήτηση» στο κατάμεστο κτήριο της κοινότητας Αυλίδας το ευμέγεθες ρατσιστικό κομμάτι της τοπικής κοινωνίας εκδήλωνε με ουρλιαχτά και κοκκινισμένα μάτια την κάθετη αντίθεσή του στην υποδοχή προσφυγόπουλων από το camp της Ριτσώνας στα σχολεία της κοινότητας Αυλίδας, απειλώντας ότι αν συμβεί κάτι τέτοιο οι ίδιοι θα έβαζαν λουκέτο στα σχολεία. Παρών ήταν και ο τότε Δήμαρχος Χαλκίδας Χρήστος Παγώνης ο οποίος όχι μόνο δεν εξέφρασε την παραμικρή αντίρρηση αλλά πρωτοστάτησε στο φίμωμα των ελάχιστων (ηρωικών) φωνών που διαφωνούσαν. Να σημειώσουμε επίσης ότι σήμερα τα σχολεία της κοινότητας Αυλίδας δεν συμμετέχουν στο πρόγραμμα υποδοχής προσφυγόπουλων.

Το Σάββατο λοιπόν (14 Δεκεμβρίου) η απανθρωπιά ξαναβγήκε παγανιά. Ευτυχώς όμως δεν ήταν μόνη της. Μια μερίδα αλληλέγγυων από τη Χαλκίδα αλλά και την ευρύτερη περιοχή διαδήλωσαν στην Υψηλή Γέφυρα την αντίθεσή τους περιτριγυρισμένοι με προκλητικό τρόπο από δεκάδες ασφαλιτών και διμοιρίας των ΜΑΤ. Ο κόσμος της αντισυγκέντρωσης όταν έφυγε από την Υψηλή Γέφυρα συνέχισε κάνοντας πορεία στην παραλία της Χαλκίδας πετώντας τρικάκια, φωνάζοντας συνθήματα και αναρτώντας πανό στην Παλαιά Γέφυρα.

Πουθενά ο ρατσισμός, η μισαλλοδοξία και ο εθνικισμός δεν πρέπει να εγείρονται ανενόχλητα και είναι χρέος όσων αγωνίζονται για μια κοινωνία ισότητας, αλληλεγγύης, δικαιοσύνης να στέκονται αποφασιστικά εναντίον τους ακόμη κι αν αυτό σημαίνει ότι πρέπει να πάνε κόντρα στο ρεύμα. Ούτως ή άλλως ο αγώνας εναντίον του ρατσισμού, της ξενοφοβίας, του σοβινισμού είναι ένας αγώνας κόντρα στο ρεύμα, κόντρα σε κυρίαρχες και βαθιά ριζωμένες, ακόμη και σήμερα, φοβικές καθηλώσεις της κοινωνίας παρά τη διατυμπανιζόμενη πρόοδο [2]. Θα πρέπει παραδείγματος χάρη να αναγνωρίσουμε ότι οι φωνές που θέτουν ως προτεραιότητα την αλληλεγγύη σε πρόσφυγες και μετανάστριες/ες στην περιοχή της Χαλκίδας αποτελούν μια μικρή μειοψηφία. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο οφείλουμε να καταδείξουμε την αδράνεια, τη συνηθισμένη αλαλία αλλά και τα σπάνια χλιαρά μισόλογα της Αριστεράς στην περιοχή σχετικά με το camp στη Ριτσώνα.

Άκρως ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι ποτέ δεν οργανώθηκε εξ αριστερών ούτε μια διαδήλωση, συγκέντρωση, διαμαρτυρία, μοίρασμα κειμένου, δημόσια δήλωση, εναντίον των ναζιστών της Χρυσής Αυγής την περίοδο της ακμής της στην πόλη της Χαλκίδας, παρά μόνο από την πλευρά των αντιφασιστών/ελευθεριακών της πόλης.

Θα πρέπει όμως να τονίσουμε ένα διακριτικό σημείο το οποίο είναι σημαντικό σχετικά με την αλληλεγγύη σε πρόσφυγες και μετανάστ(ρι)ες. Η αντίθεση στην άρνηση υποδοχής μεταναστών από τις τοπικές κοινωνίες δεν σημαίνει αποδοχή του πλαισίου διαβίωσης που επιβάλλει το κράτος στους μετανάστες.

Αλληλεγγύη, όπως επίσης ξεκαθαρίστηκε και από τα άτομα της αντισυγκέντρωσης, δεν σημαίνει επουδενί υποστήριξη της ύπαρξης του συγκεκριμένου camp αλλά και της γενικότερης μεταναστευτικής πολιτικής του ελληνικού κράτους. Η μεταναστευτική πολιτική του ελληνικού κράτους (διαχρονικά αλλά και στο πρόσφατο διάστημα της συνέχειάς του από το κράτος του ΣΥΡΙΖΑ στο κράτος της ΝΔ) είναι στοχευμένα ρατσιστική και υποτιμητική της ανθρώπινης αξιοπρέπειας των μεταναστ(ρι)ών. Η Μόρια και μόνο το αποδεικνύει· η Μόρια η οποία θα αποτελεί αιώνιο όνειδος όσων συμμετείχαν στη δημιουργία και τη διαιώνισή της. Τα παραδείγματα όμως είναι πάρα πολλά και αφορούν όλα τα κέντρα δήθεν φιλοξενίας προσφύγων, αλλά και τα κέντρα κράτησης Αλλοδαπών, με τελευταίο παράδειγμα τις φρικιαστικές μαρτυρίες γυναικών από τα κρατητήρια της Πέτρου Ράλλη. Στην περίπτωση λοιπόν της μεταφοράς προσφύγων από τα νησιά σε περιοχές της ενδοχώρας και της άρνησης των τοπικών κοινωνιών να τους υποδεχτούν, η αλληλεγγύη δεν παρεμβαίνει ως αρωγός της κρατικής πολιτικής αλλά ως καταγγελία στην εκφρασμένη άρνηση της συνοίκησης, η οποία αποτελεί ένα βασικό χαρακτηριστικό  του ρατσισμού [3]. Η αλληλεγγύη εμφανίζεται, λοιπόν, σε ένα συγκεκριμένο σημείο ανάμεσα στον ρατσισμό του κράτους και τον διαμαρτυρόμενο ρατσισμό μερίδας της κοινωνίας ασκώντας κριτική σε δύο μορφές άρνησης της συνύπαρξης, δύο μορφές αποκλεισμού, δύο μορφές ρατσισμού.

Τι είναι η Ριτσώνα;

Μια «ανοιχτή» δομή απομόνωσης στο δάσος, μέσα στο πουθενά, σε ένα εγκαταλελειμμένο στρατόπεδο της Αεροπορίας, εντός μιας από τις πιο υποβαθμισμένες και μολυσμένες βιομηχανικές ζώνες της Ελλάδας, μισή ώρα έξω από τη Χαλκίδα, χωρίς όμως καμία πρόβλεψη για συγκοινωνία προς και από τη Χαλκίδα, με απίστευτη υγρασία και κρύο τον χειμώνα και αφόρητη ζέστη το καλοκαίρι. Σίγουρα εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με φιλοξενία, όπως υποκριτικά χαρακτηρίζεται η δομή, αλλά με μια αθλιότητα και απανθρωπιά την οποία οργάνωσε και έστησε εκ θεμελίων ο τοπικός ΣΥΡΙΖΑ (κυριολεκτικά με την προσωπική συμμετοχή μελών του στην αρχική φάση) και την οποία διαιωνίζει ο διάδοχος κρατικός ρατσισμός. Αν ενδιαφέρονταν στο ελάχιστο γι’ αυτούς τους ανθρώπους μόνο ηλίθιοι θα έπρεπε να χαρακτηριστούν με την επιλογή του συγκεκριμένου μέρους αφού αναμφισβήτητα ήταν ό,τι χειρότερο μπορούσαν να σκεφτούν.

Δεν ήταν όμως ηλίθιοι, στοχευμένα δημιουργήθηκε μια δομή απομόνωσης στην οποία τα βασικά για μια αξιοπρεπή επιβίωση θα έλειπαν και δύσκολα θα μπορούσαν να εξασφαλιστούν. Αυτός ήταν ο στόχος της τότε κυβέρνησης κι αυτό υλοποίησε παντού στην Ελλάδα με τα ίδια αποτελέσματα όπως απαιτούσε η στρατηγική της ασφυκτικής βιοπολιτικής διαχείρισης: απομόνωση/επιτήρηση, δημιουργία άθλιων συνθηκών, παραγωγή αναξιοπρέπειας για ανθρώπους που δεν αντιμετωπίζονταν και δεν συνεχίζουν να αντιμετωπίζονται ως τέτοιοι. Δεν είναι τυχαίο ότι μια από τις πρώτες αντιδράσεις των προσφύγων του camp της Ριτσώνας ήταν οι επαναλαμβανόμενες κραυγές απελπισίας:

«είμαστε άνθρωποι όχι ζώα, στα ζώα σας φέρεστε καλύτερα», «δεν είναι μέρος για να ζουν άνθρωποι η Ριτσώνα», «για τα σκυλιά σας έχετε σπίτια, για τους ανθρώπους σκηνές», “we are humans, not animals [4]“.

Δεν είναι επίσης τυχαίο ότι σχεδόν αμέσως άρχισαν οι απεργίες πείνας τις οποίες οι δήθεν αλληλέγγυοι και φιλάνθρωποι υπεύθυνοι έκαναν τα πάντα για να αποκρύψουν. Έτσι όμως δημιουργήθηκαν και οι κατάλληλοι όροι για να ξεκινήσει ο δεύτερος γύρος, ο χορός των χρημάτων από την ΕΕ, τα οποία εποφθαλμιούν οι εκάστοτε τοπικές οικονομικές και πολιτικές εξουσίες και τα οποία ήταν ένας από τους λόγους για τον οποίο οργανώθηκε «από τα πάνω» η ρατσιστική κινητοποίηση στην Υψηλή Γέφυρα της Χαλκίδας. Πιέζουν ώστε να λάβουν κι εκείνοι μέρος στον χορό, κι αν τα καταφέρουν, όπως έχει αποδειχτεί σε άλλες περιπτώσεις, θα αλλάξουν τροπάριο βγάζοντας ίσως «αντιρατσιστικά» και «φιλάνθρωπα» λογίδρια.

Αν, λοιπόν, αντιρατσισμός σημαίνει υποδοχή του άλλου, συνοίκηση με τον «ξένο», δεξίωση του κατατρεγμένου, η ύπαρξη του κυνικού ευφημισμού των «κέντρων φιλοξενίας προσφύγων» θα πρέπει να καταγγελθεί ως αυτό που στην πραγματικότητα είναι: κέντρα ρατσιστικής συγκέντρωσης προσφύγων και μεταναστ(ρι)ών με στόχο την κοινωνική απομόνωση σε συνθήκες διαβίωσης που τους καθιστούν τα πιο άθλια εκμεταλλευόμενα υποκείμενα της κοινωνίας στην οποία ζούμε. Έχουν, λοιπόν, πολλά κοινά σημεία με τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και ο συνήθης παραλληλισμός δεν είναι άστοχος. Άρα, ο στρατηγικός στόχος των κινημάτων αλληλεγγύης (μαζί με το άνοιγμα των συνόρων και τον απεγκλωβισμό όσων το επιθυμούν από την Ελλάδα), παραμένει το κλείσιμο αυτών των κέντρων και η υποδοχή προσφύγων και μεταναστ(ρι)ών στις πόλεις που ζούμε. Το σύνθημα «Ανοιχτά Σύνορα – Ανοιχτές Πόλεις» της «Πρωτοβουλίας Αλληλεγγύης σε Πρόσφυγες-Μετανάστες/στριες στη Χαλκίδα» σκιαγραφούσε ίσως με τον καλύτερο και πιο ευσύνοπτο τρόπο το ζήτημα.

Αν το αίτημα για άνοιγμα των συνόρων ήταν κυρίαρχο στην αρχή γιατί όντως το βασικό πρόβλημα ήταν (και παραμένει) ο εγκλωβισμός των προσφύγων σε μια Ελλάδα-φυλακή, με τη δημιουργία των πρώτων κέντρων συγκέντρωσης αμέσως διαφάνηκε ότι δημιουργείται μια δεύτερη φυλακή εντός των συνόρων. Η χάραξη μιας εσωτερικής  συνοριακής γραμμής που θα οριοθετούσε τους πρόσφυγες μακριά από τις πόλεις, σαν τα μιάσματα. Όσα προβλήματα κι αν επικαλείται υποκριτικά η ξενοφοβική ρητορική είτε «από τα πάνω» είτε «από τα κάτω», αυτό που αποσιωπάται είναι ότι το βασικό πρόβλημα είναι η απομόνωση, ο στιγματισμός, οι άθλιες συνθήκες διαβίωσης, ο ακραίος ταξικός υποβιβασμός και η εκμετάλλευση των μεταναστ(ρι)ών. Η απομόνωση διαιωνίζει τους φαύλους κύκλους του ρατσισμού.

Η ιστορία αποδεικνύει ότι όποτε η αλληλεπίδραση και η υποδοχή του άλλου δεν αντιμετωπίστηκαν ως εμπόδια, οι κοινωνίες προόδευσαν πολιτισμικά και απελευθέρωσαν τις δημιουργικές τους δυνάμεις σε πολλά επίπεδα.

Η ιστορία αποδεικνύει, επίσης, ότι όποτε οι κοινωνίες συστρέφονταν στον στρουθοκαμηλισμό, αποποιούμενες τις ευθύνες τους, δημιουργούσαν έναν αποδιοπομπαίο τράγο για τα κακά της μοίρας τους στο πρόσωπο των Εβραίων, των Ρομά ή των ξένων, στρέφοντας το μίσος του εαυτού στους Άλλους. Δυστυχώς αυτό το μίσος κάνει τακτικά την εμφάνισή του στην ελληνική κοινωνία αποτελώντας αναπόσπαστο κομμάτι του ελληνικού εθνικισμού σε όλες του τις εκφάνσεις. Τα ποσοστά του ρατσισμού, του αντισημιτισμού, της ισλαμοφοβίας, του αντιτσιγγανισμού μεταξύ μας αποδεικνύουν ότι η ελληνική κοινωνία παραμένει καθηλωμένη στις φοβίες του ελληνικού εθνικού ονείρου. Ο αγώνας εναντίον του ρατσισμού παραμένει αγώνας κόντρα στο ρεύμα, κυρίως ενάντια στο εθνικιστικό ρεύμα το οποίο περιθάλπει με πατριαρχική «στοργή» και έλκει ως μαγνήτης όλες τις φοβίες μιας βαθιά ετερόνομης κοινωνίας.

Κόντρα στο ρεύμα, λοιπόν, όπως λέει και το σύνθημα: «θέλουμε Ρομά και μετανάστες σε όλες τις γειτονιές, το πρόβλημα είστε εσείς ξεφτίλες ρατσιστές».

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

[1] Αντισυγκέντρωση στη Χαλκίδα ενάντια στον ρατσισμό: «Τα τελευταία χρόνια οξύνονται οι βίαιες και ρατσιστικές αντιδράσεις από ένα μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας ενάντια σε πρόσφυγες και μετανάστρ(ι)ες. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και στην περιοχή μας. Συγκεκριμένα, μία πασιφανέστατα ρατσιστική κινητοποίηση έχει προγραμματιστεί από τοπικούς άρχοντες και κατοίκους των κοινοτήτων της Αυλίδας. Νιώθουμε την ανάγκη να υψώσουμε τη φωνή μας και να σταθούμε ενάντια στη μισαλλοδοξία, το ρατσισμό και τα σχέδια του ελληνικού κράτους, που στήνει νέες δομές εγκλεισμού και εξαθλίωσης για τους/τις πρόσφυγες/μετανάστες/ριες. Ελάχιστο χρέος μας είναι να δείξουμε την έμπρακτη αλληλεγγύη μας! ΚΑΛΟΥΜΕ ΣΕ ΑΝΤΙΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΣΑΒΒΑΤΟ 14 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ ΣΤΙΣ 10π.μ., ΥΨΗΛΗ ΓΕΦΥΡΑ ΧΑΛΚΙΔΑΣ – ΑΝΤΙΡΑΤΣΙΣΤΡΙΕΣ-ΑΝΤΙΡΑΤΣΙΣΤΕΣ»

[2] «Η αυτονομία, δηλαδή η πλήρης δημοκρατία, και η αποδοχή του άλλου δεν αποτελούν φυσική ανθρώπινη κλίση. Αμφότερες συναντούν τεράστια εμπόδια. Γνωρίζουμε από την ιστορία ότι ο αγώνας για τη δημοκρατία είχε μέχρι σήμερα οριακά μεγαλύτερη επιτυχία από τον αγώνα κατά του σωβινισμού, της ξενοφοβίας και του ρατσισμού. Αλλά για όσους είναι στρατευμένοι στο μοναδικό πολιτικό πλάνο που χρήζει υπεράσπισης, το πλάνο της οικουμενικής ελευθερίας, ο μοναδικός ανοικτός δρόμος είναι η συνέχιση του αγώνα κόντρα στο ρεύμα» [Κορνήλιος Καστοριάδης, Οι ρίζες του μίσους, (Μετάφραση από την εφημερίδα Le Monde), από το βιβλίο Figures du Pensable, Το Βήμα, 24 Ιανουαρίου 1999].

[3] Γεράσιμος Κακολύρης, Πρόσφυγες και ηθική της συνοίκησης: https://www.efsyn.gr/stiles/apopseis/218937_prosfyges-kai-ithiki-tis-synoikisis

[4] https://solidariechalkida.espivblogs.net/2017/04/

Αφήστε ένα σχόλιο

6 + 8 =