Κείμενο: Ηλίας Σέκερης
Η πληροφορία πλέον επιβάλλεται. Μας κατακλύζει. Ένας ασύνδετος θόρυβος που διεκδικεί την προσοχή μας διαρκώς και αδιάκριτα. Και μέσα σε αυτόν το πληθωρισμό της πληροφορίας, έχεις και τα fake news, τα ΑΙ videos, όλες αυτές τις ασυναρτησίες, όλο αυτό το content – για το content. Νιώθω ότι όλο μου το feed συγκλίνει προς έναν αυτοματισμό κατανάλωσης. Η δε ενημέρωση έχει εκφυλιστεί σε παθητική απορρόφηση εντυπώσεων και εικόνων.
Δεν μπορώ να σκεφτώ μια “σωστή” έξοδο απο αυτό το πράγμα. Δεν είναι λύση νομίζω να δαιμονοποιήσεις τα social media, την τεχνολογία, την τεχνητή νοημοσύνη. Το πιο εύκολο είναι να στραφεί κανείς σε μια νοσταλγία του “παλιού κόσμου”, με τις εφημερίδες, τα έντυπα κλπ. όμως αυτή η ρομαντικοποίηση του παρελθόντος είναι αυταπάτη. Μπορεί αυτά να την προάγουν, αλλά η υπερπληροφόρηση δεν είναι πρόβλημα των μέσων, είναι πρόβλημα των υποκειμένων, των σχέσεων, των ρυθμών ζωής και κυρίως των φαντασιακών.
Δεν μπορούμε να επιστρέψουμε σε έναν προηγούμενο κόσμο, καθώς οι συνθήκες έχουν μεταβληθεί βαθιά. Ο χρόνος μοιάζει πια να ρέει διαφορετικά, πιο θορυβωδώς, πιο κατακερματισμένα. Η προσοχή μας πολιορκείται συνεχώς. Το feed, με όλες του τις αντιφάσεις, έχει γίνει το κύριο πεδίο όπου συγκροτείται η εικόνα μας για τον κόσμο. Όχι επειδή είναι πιο άμεσο και εύκολο, όπως ακούω συνήθως, αλλά επειδή είναι το κυρίαρχο μέσο και ως τέτοιο επιβάλλεται.
Αντί λοιπόν να νοσταλγούμε μια υποτιθέμενη “καθαρή” δημόσια σφαίρα, που στην πραγματικότητα ποτέ δεν υπήρξε τόσο καθαρή όσο φανταζόμαστε, ίσως χρειάζεται να σκεφτούμε πώς μπορούμε να καλλιεργήσουμε νέους τρόπους πρόσληψης και νοηματοδότησης. Δεν εννοώ τεχνητά φίλτρα που αποφασίζουν τι θα δούμε, αλλά φίλτρα που αναπτύσσονται μέσα μας – φίλτρα συνείδησης και κριτικής σκέψης.
Και φυσικά αυτά δεν μπορούν να είναι μονάχα ατομικά αντανακλαστικά. Χρειαζόμαστε συλλογικούς μηχανισμούς αντίληψης, κοινότητες που δημιουργούν εστίες νοήματος, που αντιστέκονται στην ταχύτητα και την ισοπέδωση. Σε σχολεία, σε στέκια, σε τοπικές ή ψηφιακές κοινότητες, σε κάθε ρωγμή όπου μπορεί να αναδυθεί ένας άλλος τρόπος να στεκόμαστε απέναντι στην πληροφορία.
Άρα η λύση δεν μπορεί να είναι η δαιμονοποίηση, η σιωπή ή η απόσυρση. Πρέπει να αναζητήσουμε μορφές συμμετοχής που δεν υποκύπτουν στην επιτακτική λογική του virality και της εντύπωσης. Σε τελευταία ανάλυση, το πρόβλημα δεν είναι η πληροφορία καθαυτή – είναι η αποσύνδεση. Το ότι δεν υπάρχει πια νοηματική συνέχεια, αφήγηση, χρόνος για επεξεργασία. Όλα είναι στιγμιαία. Γι’ αυτό και η απάντηση δεν μπορεί να είναι η τεχνοφοβία ή ο αναχρονισμός, αλλά η ανασυγκρότηση. Μια πολιτισμική επανεκκίνηση, που ξεκινά όχι από το κέντρο, αλλά από τις ρωγμές – εκεί όπου ακόμα μπορεί να δημιουργηθεί χώρος για σκέψη και σχέση.
