Αγγελική Μουζακίτη
Και εκεί που καθόμασταν χθες και συζητούσαμε μέχρι αργά στα κοινωνικά δίκτυα για τον χαρακτήρα και την πορεία των διαμαρτυριών στη Σερβία, οι οποίες πυροδοτήθηκαν από το δυστύχημα-έγκλημα στο Νόβι-Σαντ, «σκάει» τα ξημερώματα η είδηση του τραγικού χαμού 59 (έως τώρα) νέων ανθρώπων και του τραυματισμού… 150 ατόμων σε κλαμπ που κάηκε ολοσχερώς στη Βόρεια Μακεδονία.
Πώς προκλήθηκε; Από πυροτεχνήματα που ερρίφθησαν σε κλειστό χώρο… Άρπαξε φωτιά η στέγη, καθώς ήταν φτιαγμένη από φτηνά και εύφλεκτα υλικά, λαμπαδιασε όλο το κλαμπ και οι…1.500 άνθρωποι που ήταν μέσα έπρεπε να βγουν από μια και μοναδική έξοδο κινδύνου… Προφανώς δεν πληρούσε τους στοιχειώδεις κανόνες ασφαλείας και προφανώς η άσκηση ελέγχου από τις αρμόδιες αρχές ήταν κάτι λιγότερο από πλημμελής… Και συνειρμικά πήγε το μυαλό μου σε μια πανομοιότυπη τραγωδία-έγκλημα στο κλαμπ Colectiv στη Ρουμανία τον Νοέμβριο του 2015…
Και όλα αυτά ενώ εδώ στα καθ΄ημάς ρίχνει για πάνω από δύο χρόνια βαριά τη σκιά του το έγκλημα των Τεμπών (του οποίου προηγήθηκαν και άλλα εγκλήματα, όπως στο Μάτι και τη Μάνδρα, για να μην ξεχνιόμαστε) και για το οποίο ακόμα προσπαθούμε να βγάλουμε άκρη… Πόσα μέτρησα έως τώρα; Ένα, δύο, τρία, τέσσερα… Τέμπη στα Βαλκάνια…
Στα Βαλκάνια, των οποίων οι μνημονικοί-συμβολικοί τόποι και οι κυρίαρχες αφηγήσεις φέρουν ακόμα έντονη τη σφραγίδα του αλληλοσπαραγμού και των εθνοκαθάρσεων… Στα Βαλκάνια των ωμών ξένων επεμβάσεων και των διεφθαρμένων εγχώριων ελίτ, οι οποίες τάισαν τους λαούς τόσο με μπόλικες δόσεις νοσηρής εθνικοφροσύνης όσο και με επαγγελίες για οικονομική ανάπτυξη (sic!) και σύγκλιση με τη Δύση, προκειμένου αυτές να λυμαίνονται ανενόχλητες τους πλουτοπαραγωγικούς πόρους και να ξεπουλούν τα δημόσια αγαθά των χωρών-προτεκτοράτων τους… Και προκειμένου να αλώσουν ανενόχλητες τους θεσμούς και τους κρατικούς μηχανισμούς, ώστε να λογοδοτούν μόνο στις ξένες εταιρείες και να κλείνουν επιτυχημένα… επιχειρηματικά deals με τους πάντα πρόθυμους ”προστάτες” τους…
Έλα όμως που τώρα οι φούσκες που δημιούργησαν τα απόνερα είτε της «ερήμου του μετασοσιαλισμού»- για να παραφράσω τον εύστοχο τίτλο του βιβλίου των Igor Stiks και του Srećko Horvat- είτε της πλαστής ευημερίας της Ελλάδας ως… ηγέτιδας δύναμης της ΕΕ στα Βαλκάνια (sic!) σκάνε η μία μετά την άλλη πάνω στους πολίτες…
Και οι πολίτες θα αρχίσουν αργά ή γρήγορα να διαπιστώνουν ότι αυτός ο… Άλλος, αυτός που απειλεί τη ζωή, την ασφάλεια, την αξιοπρέπεια και την ποιότητα ζωής τους δεν είναι ο… «μοχθηρός» Βαλκάνιος γείτονας… Ο «εχθρός» δεν είναι εκτός των τειχών, είναι εντός των τειχών. Και δεν υπάρχει περίπτωση αυτή η τόσο οδυνηρή διαπίστωση να μην πυροδοτήσει αντιδράσεις και εξελίξεις.
Ήδη γίνεται στη Σερβία και την Ελλάδα. Και στη Ρουμανία το 2015 είχε βγει πολύς κόσμος στους δρόμους για κάμποσες μέρες. Και μπορεί αυτές οι κινητοποιήσεις να μην είχαν θεαματικά αποτελέσματα πολιτικής ανατροπής σε βραχύ χρόνο (πάντως είχε πέσει τότε η κυβέρνηση), αποτέλεσαν όμως σημαντική παρακαταθήκη και έχουν χαραχτεί στη συλλογική μνήμη των Ρουμάνων. Δεν ξέρω τι μέλλει γενέσθαι με την ανείπωτη τραγωδία η οποία είναι ακόμα σε εξέλιξη στη Βόρεια Μακεδονία. Ανεβαίνει συνεχώς ο αριθμός των νεκρών. Μπορεί όλο αυτό να πυροδοτήσει εξελίξεις, μπορεί και όχι…
Αν αύριο-μεθαύριο βγουν και αυτοί στους δρόμους, τι θα πούμε; Ότι είναι και αυτοί υποκινούμενοι από ξένα κέντρα; Να το δεχτούμε και αυτό αλλά επαρκεί πλέον αυτό ως ερμηνεία;; Κινητήριοι μοχλοί των εν εξελίξει κινητοποιήσεων και των κινητοποιήσεων που θα έρθουν είναι οι πολιτικές του κέρδους, η διαφθορά, η παντελής έλλειψη λογοδοσίας και οι αυταρχικές πρακτικές. Γενεσιουργός αιτία είναι το νοσηρό υπόστρωμα που διαμορφώθηκε στις σχέσεις πολίτη-κράτους τα τελευταία χρόνια και περιέγραψα παραπάνω. Και ναι, οι διεθνοτικές εντάσεις και οι εύθραυστες γεωπολιτικές ισορροπίες (τώρα ειδικά με τον Τραμπ στην εξουσία και το ρευστό γεωπολιτικό περιβάλλον η όποια πρόβλεψη καθίσταται εξαιρετικά δυσχερής) είναι δύο παράμετροι που πρέπει πάντοτε να έχουμε υπόψη μας.
Σε αυτές όμως τις παραμέτρους έρχεται να προστεθεί ένας νέος καταλύτης. Είναι η νέα γενιά και τα κοινωνικά κινήματα. Στην περίπτωση π.χ. της Σερβίας τα βασικά δρώντα υποκείμενα είναι οι φοιτητές, οι οποίοι δεν έχουν βιωμένες μνήμες των εθνικιστικών παθών της δεκαετίας του ’90 και δεν χειραγωγούνται από τα τοξικά εθνικιστικά αφηγήματα του Βούτσιτς. Αυτό που βιώνουν όμως είναι μια καθημερινότητα που τους συνθλίβει. Το ότι μέχρι τώρα έχουν καταφέρει να κρατήσουν το κίνημα ακηδεμόνευτο είναι ένα τεράστιο κατόρθωμα από μόνο του. Και συνιστά ήδη ένα case study.
Υ.Γ. 1. Case study για εμάς που ασχολούμαστε με τα Βαλκάνια συνιστούν και οι… αμοιβάδες που κάτω από την τραγική είδηση για τον χαμό νέων ανθρώπων στη Βόρεια Μακεδονία έβγαλαν όλον τους τον οχετό για τη γείτονα χώρα…
Υ.Γ. 2. Χθες μαζί με όλα τα άλλα προσπαθούσα να τελειώσω ένα κείμενο για τις τραυματικές και διαιρεμένες μνήμες στη Βοσνία… Και για τους πολέμους στην πρώην Γιουγκοσλαβία κατά τη δεκαετία του ’90. Και ταυτόχρονα «σκάγανε» στην αρχική μου σελίδα ειδήσεις και αναρτήσεις Κροατών, Σλοβένων και Βόσνιων Μουσουλμάνων συναδέλφων, φοιτητών και άλλων που εκδήλωναν την αμέριστη στήριξή τους στον αγώνα των Σέρβων φοιτητών…
