Mike Davis: ο «προφήτης της καταστροφής» της Καλιφόρνια (απ’ τις τελευταίες του συνεντεύξεις, 2022)

0

Ο Mike Davis, ο «προφήτης της καταστροφής» της Καλιφόρνια, μιλά για τον ακτιβισμό σε έναν κόσμο που πεθαίνει: «Η απελπισία δεν ωφελεί». Η συνέντευξη του Mike Davis στη Lois Beckett δημοσιεύτηκε στον Guardian στις 31/10/2022. Αποτελεί μια από τις τελευταίες του συνεντεύξεις | Μετάφραση: Νίκος Βράντσης

Οι προειδοποιήσεις του για την οικολογική και κοινωνική κατάρρευση αποδείχθηκαν ακριβείς. Παρόλο που του έχουν απομείνει λίγοι μήνες ζωής, ο Davis είναι κάθε άλλο παρά ηττημένος.

Για δεκαετίες, ο συγγραφέας από τη Νότια Καλιφόρνια, Mike Davis, κατέγραφε με επιμονή τη σκοτεινή πλευρά της Χρυσής Πολιτείας – γεμάτη πυρκαγιές, σεισμούς, μεγαλομανείς εργολάβους ακινήτων και βίαια αστυνομικά τμήματα.

Σε δοκίμια του όπως το «Μια υπόθεση για τον λόγο που το Malibu αφέθηκε να καεί» (The Case for Letting Malibu Burn), υποστήριξε ότι οι φυσικές καταστροφές της Καλιφόρνια στην πραγματικότητα δεν είναι καθόλου φυσικές, αλλά αποτέλεσμα της απληστίας, του ρατσισμού και της έλλειψης οποιουδήποτε σχεδιασμού από αυτούς που μεσιτεύουν την εξουσία της περιοχής. Στο βιβλίο του Πόλη του Χαλαζία (City of Quartz) – που δημοσιεύτηκε το 1990, δύο χρόνια πριν από την εξέγερση του Rodney King[1] – περιέγραφε το Λος Άντζελες ως ένα αστυνομικό κράτος όπου εξουσιαζόταν από τη λευκή υπεροχή και το οποίο κατάφερνε με επιτυχία να αυτοπαρουσιάζεται ως παράδεισος.

Χαρακτηρίστηκε «προφήτης της καταστροφής» και κάποιοι τον αποκάλεσαν υπερβολικά επικριτικό ή και παραληρηματικό αριστερό. Αλλά τα τελευταία χρόνια, οι προειδοποιήσεις του Davis για την οικολογική και κοινωνική καταστροφή άρχισαν να μοιάζουν όλο και πιο προφητικές. Καθώς η Καλιφόρνια βυθίζεται στην ανισότητα πλούτου και την αστεγία, νέες διαμαρτυρίες για την αστυνομική βία ξεσπούν. Και όσο οι βίλες του Malibu καίγονται ξανά και ξανά, τα γραπτά του αποκτούν μια διαρκή επικαιρότητα.

Όλα αυτά συμβαίνουν, ενώ ο Mike Davis αργοπεθαίνει. Αυτό το καλοκαίρι (του 2022), ο 76χρονος Davis σταμάτησε τη θεραπεία του για τον καρκίνο του οισοφάγου και άρχισε αγωγή ανακούφισης από τον πόνο, έχοντας έξι με εννέα μήνες ζωής.

Πήρα συνέντευξη από τον Davis στο σπίτι του στο Σαν Ντιέγκο στις αρχές Αυγούστου, όπου βρισκόταν μαζί με τη σύζυγό του, Alessandra Moctezuma, επιμελήτρια τέχνης και καθηγήτρια. Στη διάρκεια μιας συζήτησης που κράτησε περισσότερο από οκτώ ώρες, μου διηγήθηκε ιστορίες από την παιδική του ηλικία ως παιδί της εργατικής τάξης που μεγάλωνε στο El Cajon, από τις δεκαετίες του ακτιβισμού του στα κινήματα για τα πολιτικά και τα εργατικά δικαιώματα, από τη δουλειά του ως οδηγού φορτηγού και σε πρακτορείο τουριστικών λεωφορείων στο Λος Άντζελες. Μου μίλησε για το πώς όλα αυτά επηρέασαν τη συγγραφική του πορεία στα τέλη της ζωής του και τις σκέψεις του για τον ακτιβισμό των νέων, για την κλιματική κρίση καθώς και για το πώς είναι να πεθαίνει κανείς σε μια ζοφερή στιγμή της ιστορίας.

Ο Davis δεν ήθελε να είναι υπερβολικά θορυβώδης σχετικά με τον θάνατό του – «Δεν μπορεί αυτός που πεθαίνει να γράφει ο ίδιος την κληρονομιά του, για όνομα του Θεού». Φοβόταν ότι η μορφίνη που του χορηγείται για να ανακουφίσει τον πόνο του θα μπορούσε να έχει ως παρενέργεια την αποδυνάμωση της εγκυκλοπαιδικής του μνήμης ή του ρητορικού του ταλέντου. Αλλά δεν χρειαζόταν να ανησυχεί. Ο ήλιος είχε πια δύσει, η μπαταρία του φορητού μου υπολογιστή εξαντλήθηκε, αλλά ο Davis δεν είχε τελειώσει την αφήγησή του.

Η φήμη σας ως ιστορικού οφείλεται στην απίστευτη ικανότητά σας να βλέπετε τι θα ακολουθήσει. Το 2005, γράψατε ένα βιβλίο, το Τέρας μπροστά στην Πόρτα (Monster at the Door), για την απειλή μιας πανδημίας. Λίγους μήνες πριν από την 6η Ιανουαρίου, προειδοποιήσατε ότι η αμερικανική Αριστερά ήταν απροετοίμαστη για τα «αυξανόμενα επίπεδα κοινωνικής βίας» στης χώρα. Τι βλέπετε να έρχεται τώρα;

Αυτό που σκέφτομαι πιο συχνά από οτιδήποτε άλλο αυτές τις μέρες είναι ο θάνατος της Καλιφόρνια. Ο θάνατος των εμβληματικών τοπίων της. Υποστήριξα με ένα άρθρο στο Τhe Nation ότι αυτές οι αλλαγές είναι μη αναστρέψιμες. Ότι ένα μεγάλο μέρος της ομορφιάς σε αυτή την Πολιτεία πιθανότατα θα εξαφανιστεί για πάντα. Πάνε τα δέντρα Τζόσουα. Πάνε οι σεκόγιες.

Όλη μου τη ζωή απολάμβανα την ομορφιά της Καλιφόρνια. Mε πεζοπορία, τρέξιμο στο βουνό, ταξίδια σε όλη την Πολιτεία. Υπάρχουν τόσα πολλά που εύχομαι τα παιδιά μου να μπορούσαν να δουν, να είχαν δει, που δεν θα δουν. Και αυτό, βέβαια, συμβαίνει παντού στον κόσμο.

Τι πιστεύετε για τις αντιδράσεις της Καλιφόρνια σε αυτή την καταστροφή;

Ο [κυβερνήτης της Καλιφόρνια Gavin] Newsom θα θέσει υποψηφιότητα για πρόεδρος, εν μέρει επικαλούμενος τα επιτεύγματά του όσον αφορά την καταπολέμηση της υπερθέρμανσης του πλανήτη στην Καλιφόρνια. Κάθε φορά που ξεσπά μια πυρκαγιά, σπεύδει εκεί και λέει: «Πρόκειται για παγκόσμια προειδοποίηση, και είμαστε μπροστά από όλους, δίνουμε το καλύτερο παράδειγμα».

Αλλά έχουμε περάσει το κατώφλι με τόσους πολλούς τρόπους και εξακολουθούμε να κάνουμε τόσα πολλά πράγματα λάθος. Δεν είναι μόνο η υπερθέρμανση του πλανήτη και η ξηρασία. Είναι και το γεγονός ότι τα δύο τρίτα των νέων σπιτιών που χτίζονται στις Δυτικές Πολιτείες των ΗΠΑ, βρίσκονται σε περιοχές υψηλού κινδύνου πυρκαγιάς. Και οι Δημοκρατικοί αρνούνται να μιλήσουν για οποιονδήποτε έλεγχο στον κατασκευαστικό κλάδο ή για αναστολή νέων κατασκευών σε περιοχές όπου το αστικό συναντά το φυσικό περιβάλλον. Οι πολιτικοί το βρίσκουν ευκολότερο να υποστηρίζουν τα ηλεκτρικά οχήματα. Το “greenwashing” έχει φτάσει σε βαθμό αηδίας. Οι άρχουσες τάξεις παντού, δεν έχουν καμία ορθολογική ανάλυση ή εξήγηση για το άμεσο μέλλον. Μια μικρή ομάδα ανθρώπων έχει συγκεντρώσει τόσο μεγάλη εξουσία πάνω στο μέλλον της ανθρωπότητας, ασύγκριτη με οποιαδήποτε άλλη στιγμή στην ανθρώπινη ιστορία, και δεν έχει κανένα όραμα, καμία στρατηγική, κανένα σχέδιο.

Η κλιματική κρίση, η μεταναστευτική κρίση και η πανδημία μάς έδειξαν την αλήθεια για το πώς αντιδρούν τα υποτιθέμενα δημοκρατικά κράτη σε παγκόσμια απειλητικά γεγονότα: σηκώνουν τις γέφυρες και τα συρματοπλέγματα.

Σε όλη σας τη ζωή, οργανώνεστε για την κοινωνική αλλαγή. Πώς αντιμετωπίζετε ένα μέλλον που μοιάζει τόσο ζοφερό;

Κάποιος στην ηλικία μου που συμμετείχε στο κίνημα για τα πολιτικά δικαιώματα και σε άλλους αγώνες της δεκαετίας του 1960, έχει δει να συμβαίνουν θαύματα. Έχω δει απλούς ανθρώπους να κάνουν ηρωικά πράγματα. Όταν έχεις το προνόμιο να γνωρίζεις τόσους σπουδαίους αγωνιστές δεν μπορείς να αποχωρήσεις, ακόμη και αν τα πράγματα φαίνονται αντικειμενικά απελπιστικά.

Πάντα ήμουν επηρεασμένος από τα ποιήματα που έγραψε ο Μπρεχτ στα τέλη της δεκαετίας του ’30, κατά τη διάρκεια του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου, όταν πια τα πάντα είχαν αποτεφρωθεί, όταν όλα τα όνειρα και οι αξίες μιας ολόκληρης γενιάς είχαν καταστραφεί. Και ο Μπρεχτ έγραφε πως είναι ένας νέος σκοτεινός αιώνας… πώς αντιστέκονται οι άνθρωποι στον σκοτεινό αιώνα;

Αυτό που μας κρατάει, τελικά, είναι η αγάπη που έχουμε ο ένας για τον άλλον και η άρνησή μας να σκύψουμε το κεφάλι, να δεχτούμε την ετυμηγορία, όσο τελεσίδικη κι αν φαίνεται. Αυτό πρέπει να κάνουν οι απλοί άνθρωποι. Πρέπει να αγαπάμε ο ένας τον άλλον. Πρέπει να υπερασπιστούμε ο ένας τον άλλον. Πρέπει να αγωνιστούμε.

Τι πιστεύετε ότι πρέπει να κάνουν οι Αμερικανοί αυτή τη στιγμή;

Να οργανωθούν όσο πιο μαζικά γίνεται: μη βίαιη πολιτική ανυπακοή. Αντί να αγωνιζόμαστε μόνο για την περιβαλλοντική νομοθεσία στο Κογκρέσο, που καταλήγει σε νομοσχέδια τα οποία τελικά επιδοτούν την αυτοκινητοβιομηχανία και τις βιομηχανίες ορυκτών καυσίμων, να αρχίσουμε να μπαίνουμε στις αίθουσες των συνεδριάσεων και στα γραφεία των μεγάλων ρυπογόνων βιομηχανιών, να βρισκόμαστε σε όλες αυτές τις συναντήσεις όπου οι αδερφοί Koch και άλλοι πετρελαιοπαραγωγοί κάθονται με τους Ρεπουμπλικάνους πολιτικούς.

Το 2020, υπήρξαν μαζικές διαμαρτυρίες σε όλες τις Πολιτείες των ΗΠΑ, αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο, μετά τη δολοφονία του George Floyd από την αστυνομία. Παρ’ όλα αυτά υποστηρίζετε ότι η αριστερά στις ΗΠΑ έχει αφήσει τους δρόμους στην ακροδεξιά. Γιατί;

Οι Ρεπουμπλικάνοι καταφέρνουν με εκπληκτική αποτελεσματικότητα να συνδέουν τα κινήματα διαμαρτυρίας και την θεσμική πολιτική. Δεν είναι μόνο ότι οι Ρεπουμπλικανοί έχουν μια μαεστρία στις χαμηλής έντασης μάχες του δρόμου, είναι και ότι έχουν καταφέρει να διατηρήσουν μια διαλεκτική μεταξύ του εξωτερικού και του εσωτερικού με τρόπο που οι προοδευτικοί Δημοκρατικοί δεν μπόρεσαν να κάνουν.

Και τα δύο παιδιά μας [τα 18χρονα δίδυμα του ζευγαριού], καθώς και όλοι οι φίλοι τους, τάχθηκαν υπέρ του Black Lives Matter. Δόθηκε μεγάλη προσοχή στη συμμετοχή των λευκών σε αυτές τις διαδηλώσεις, αλλά νομίζω ότι το πιο συναρπαστικό ήταν ο αριθμός των νέων παιδιών μεταναστών, των Λατίνων, που βρέθηκαν μέσα στο πλήθος. Μετά το καλοκαίρι του 2020, κατά κάποιο τρόπο έμειναν ορφανά. Τι να κάνουν, πού να διαμαρτυρηθούν, σε τι να ενταχθούν, πώς να συλλάβουν τη δυνατότητα μιας ζωής που θα αφιερωθεί στον αγώνα για την κοινωνική αλλαγή – όλα αυτά έμειναν αναπάντητα.

Η βάση για μια πιο ακτιβιστική, πιο επιθετική, αλλά και πιο στρατηγική αριστερή πολιτική υπάρχει. Οι μαθητές στα λύκεια των περιφερειακών πόλεων της Καλιφόρνια είναι ένας κοιμώμενος δράκος. Αν μετράτε τα πράγματα με δημοσκοπήσεις, αυτή η γενιά είναι πιο αριστερή από τη δεκαετία του 1930. Ένας τεράστιος αριθμός ανθρώπων κάτω των 30 ετών δηλώνει ότι είναι υπέρ του σοσιαλισμού ή ότι είναι διατεθειμένος να ακούσει επιχειρήματα υπέρ του σοσιαλισμού. Αυτό είναι εκπληκτικό.

Εξεπλάγην όταν άκουσα ότι ήταν στο Λονδίνο, παραδόξως, που συλλάβατε το προσχέδιο αυτού που αργότερα θα γινόταν το βιβλίο Πόλη του Χαλαζία (City of Quartz), ένα βιβλίο που σας έκανε γνωστό.

Πέρασα πολύ δύσκολα στο Λονδίνο και μέσα στη νοσταλγία μου άρχισα να σκέφτομαι: πώς θα εξηγούσα τη Νότια Καλιφόρνια με ριζοσπαστικούς όρους;

Το βιβλίο θεωρείται από τα πρώτα βιβλία που προτείνουν σε κάποιον που μετακομίζει στο Λος Άντζελες. Ποια είναι η γνώμη σας για άλλους εμβληματικούς συγγραφείς του Λος Άντζελες;

Οι αγαπημένοι μου έχουν προ πολλού ξεχαστεί. Ένας από αυτούς είναι ο Myron Brinig, ο οποίος στο έργο του, του 1930, με τίτλο The Flutter of an Eyelid κατέγραφε τόσο χιουμοριστικά τη ζωή των μποέμικων κύκλων του Λος Άντζελες. Ένας μυθιστοριογράφος από τη Νέα Αγγλία στέλνεται από τον ατζέντη του στη λιακάδα της Καλιφόρνια για να αναρρώσει. Βρίσκεται σε ένα κοκτέιλ πάρτι, και όταν τον πλησιάζει μια όμορφη γυναίκα, τη ρωτά: «Τι δουλειά κάνετε, κυρία μου;» κι εκείνη του απαντά: «Προσφέρω και δέχομαι οδύνη». Και από εκείνη τη στιγμή η ροή είναι ασταμάτητη.

Δεν ήμουν ποτέ θαυμαστής της Joan Didion από τότε που διάβασα το Salvador, ένα απαίσιο βιβλίο, όπου το El Salvador παρουσιάζεται ως μια χώρα από πτώματα, όχι ως λαός, όχι ως πολιτισμός.

Μισώ τον Ρέιμοντ Τσάντλερ, όμως τον έχω διαβάσει και ξαναδιαβάσει. Είναι φασίστας, και το εννοώ αυτό με την ακριβή έννοια του όρου. Αντιπροσωπεύει τον μικρό επιχειρηματία που ισοπεδώνεται από εξωτερικές δυνάμεις. Κάθε ένα από τα μυθιστορήματά του έχει ένα απροκάλυπτα ρατσιστικό κομμάτι. Αλλά φυσικά, σε ενδιαφέρει η γραφή του και καταλήγεις να συγχωρείς πράγματα τα οποία δεν είναι δυνατό να συγχωρεθούν. Ο Τσάντλερ ήταν ένας παράξενος τύπος. Βρίσκεται θαμμένος ένα μίλι από εδώ.

Έχεις πάει στον τάφο του Τσάντλερ;

Ναι. Είναι ακριβώς δίπλα στην αποθήκή μας.

Νωρίτερα αυτό το καλοκαίρι, κοινοποιήθηκε στο Twitter, χωρίς την άδειά σας, η απόφασή σας να σταματήσετε τη θεραπεία του καρκίνου. Αυτό προκάλεσε μια πληθώρα αφιερωμάτων στη ζωή και το έργο σας. Πώς ήταν να τα διαβάζετε;

Έχω παλιομοδίτικες αξίες – δεν κρύβεις την ανίατη ασθένεια, αλλά ούτε και τη διαφημίζεις. Έχω βομβαρδιστεί με αγάπη και βαθιά συγκινητικά μηνύματα, αλλά την ίδια στιγμή φαίνεται πως υπάρχει κάποιος ανταγωνισμός για το ποιος μπορεί να γράψει την καλύτερη νεκρολογία. Άλλες φορές μου στέλνουν μηνύματα όπως: «Μπορώ να φέρω τη φίλη μου την επόμενη εβδομάδα; Θέλει να σε γνωρίσει πριν πεθάνεις». Υπάρχει κάποιος που ήθελε να φέρει τους μαθητές του για να τους μιλήσω για την κληρονομιά μου. Είναι μια πολύ αλλόκοτη κατάσταση.

Μπορείτε να μοιραστείτε μερικά από τα μηνύματα που λάβατε; [Ο Davis παίρνει μια στοίβα χαρτιά από τον εκτυπωτή του, ανοίγει ένα συρτάρι, βγάζει μια άλλη στοίβα και αρχίζει να διαβάζει τα αποσπάσματα φωναχτά]

«Δεν έχουμε συναντηθεί ποτέ, αλλά όπως πολλοί άνθρωποι εκεί έξω, έχω αλλάξει αφού διάβασα τη δουλειά σας. Είμαι ένα σκουρόχρωμο παιδί από την κομητεία Όραντζ και πέρασα πολλά χρόνια προσπαθώντας να κατανοήσω και να εκφράσω την πολύπλοκη αλλά ακλόνητη αγάπη που τρέφω για τον τόπο μας, τη στοιχειωμένη παραδοξότητά του, την ομορφιά του, τη σκληρότητά του…».

«Ακούω λοιπόν, ότι βρίσκεσαι στην τελική ευθεία όλων αυτών. Σου γράφω από το Παρίσι λίγες ώρες πριν πετάξω πίσω στο Λος Άντζελες, και ξέρω ότι όταν ξεκινήσουμε τη τελική προσγείωση στη λεκάνη του Λος Άντζελες σήμερα το απόγευμα, θα κλάψω απαλά, όπως πάντα, τόσο ερωτευμένη που είμαι με τον τόπο που αποκαλώ σπίτι μου…».

«Ήρθατε στο podcast μου στα τέλη του 2020 και μιλήσαμε πολύ για την αγροτικούς τόπους των ΗΠΑ. Αυτή τη στιγμή η κοινότητά μου έχει κλονιστεί, επειδή την περασμένη εβδομάδα το ανατολικό Κεντάκι χτυπήθηκε πολύ άσχημα από μια πλημμύρα που συμβαίνει μία φορά στα χίλια χρόνια. Δυσκολεύομαι πραγματικά να βρω ελπίδα οπουδήποτε. Αλλά διάβασα αυτή τη συνέντευξη που κάνατε και με έκανε να νιώσω, όχι απαραίτητα πιο αισιόδοξη, αλλά πιο γαλήνια…».

«Είναι αρκετά συνηθισμένο για τους ανθρώπους να υποτιμούν την κληρονομιά τους. Επιτρέψτε μου, λοιπόν, να πω απλώς ότι χαίρομαι που δεν πεθάνατε στα οδοφράγματα πολύ νωρίς, προτού να αποκτήσουμε τα υπέροχα βιβλία σας. Εξάλλου, και τα βιβλία δεν είναι ένα είδος οδοφράγματος για τους επόμενους αιώνες;»

Υπάρχει τόση πολλή αγάπη που στέκεται εκεί έξω. Είναι πραγματικά συγκινητικό να βλέπεις πόση είναι.

Τι κάνετε εσείς και η οικογένειά σας με τον χρόνο που έχετε;

Αποφεύγουμε αυτή την παγίδα όπου οι συγγραφείς αισθάνονται ότι πρέπει να εκφραστούν με τα τελευταία μεγάλα λόγια τους ή να γράψουν ένα μεγάλο δοκίμιο για τον θάνατο. Βλέπουμε πολλά σκανδιναβικά νουάρ στο HBO. Τον τελευταίο μήνα, άρχισα να καταναλώνω τεράστιες ποσότητες στρατιωτικής ιστορίας, μια παιδική συνήθεια. Βρίσκω τις αντιπαραβολές -η τάδε μάχη, τι αποφάσισε, ποια ήταν η εναλλακτική λύση- βαθιά συναρπαστικές.

Δεν χρειάζεται να πεθάνεις σε μια πολύ ηρωική στιγμή. Ναι, θα ήταν ωραίο να πεθάνεις το 1968 ή κατά την απελευθέρωση της Ευρώπης το 1945. Να είσαι στα οδοφράγματα το 1917, το 1919 και να φεύγεις από τη ζωή κυματίζοντας κόκκινες σημαίες. Αλλά η απελπισία δεν ωφελεί.

Mike Davis (10  Μαρτίου 1946 – 25  Οκτωβρίου 2022)

———————————

[1] Στις 3 Μαρτίου 1991, αστυνομικοί του Αστυνομικού Τμήματος του Λος Άντζελες (LAPD) σταμάτησαν τον αυτοκινητιστή Rodney King για οδική παράβαση. Κατά τη διάρκεια της σύλληψης, ο King δέχθηκε πάνω από πενήντα χτυπήματα με κλομπ, αφού πρόβαλε αντίσταση στις εντολές της αστυνομίας.  Ένας αυτόπτης μάρτυρας, ο George Holliday, βιντεοσκόπησε τη σύλληψη, η οποία μεταδόθηκε αργότερα από τον τοπικό τηλεοπτικό σταθμό KTLA και από ειδησεογραφικά δίκτυα σε όλη τη χώρα. Μέσα σε μια εβδομάδα μετά το περιστατικό, το σώμα ενόρκων απήγγειλε κατηγορίες κατά των αστυνομικών που συμμετείχαν στη σύλληψη για χρήση υπερβολικής βίας και φονική επίθεση με όπλο. Ένα χρόνο μετά τη νύχτα του ξυλοδαρμού, οι αστυνομικοί του LAPD αθωώθηκαν από τις κατηγορίες που τους είχαν απαγγελθεί. Ως αποτέλεσμα της ετυμηγορίας, πολλοί κάτοικοι του Λος Άντζελες αντέδρασαν με θυμό.  Πολλοί κάτοικοι βγήκαν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν – άλλοι στράφηκαν στις τηλεοράσεις τους για να παρακολουθήσουν τα γεγονότα. Οι διαμαρτυρίες εξαπλώθηκαν γρήγορα σε πολλά μέρη της πόλης.

Αφήστε ένα σχόλιο

9 + three =