Σύμφωνα με το International Cooperative Alliance, 77 εκατομμύρια Ιάπωνες είναι μέλη συνεταιρισμών. Το Seikatsu Club δημιουργήθηκε πριν από μισό αιώνα, όταν η Ιαπωνία δεν είχε συγκεκριμένους νόμους που να επιτρέπουν τη συνεταιριστική νομική δομή. Γυναίκες άρχισαν να συνεργάζονται σε εθελοντική βάση. Το αποτέλεσμα είναι ένα δίκτυο-ομπρέλα που αγγίζει την τοπική παραγωγή, διανομή και ποιοτικό έλεγχο με πάνω από 290.000 συμμετέχουσες-οντες. Το παρακάτω άρθρο είναι του Steve Rushton από την έρευνά του Rebel Cities, Radical Municipalism. Η έρευνά του με αντίστοιχα παραδείγματα ανά τον κόσμο είναι διαθέσιμη στο theanarchistlibrary.org/library/steve-rushton-rebel-cities
“Σχεδόν πνιγόμαστε στον ωκεανό της κοινωνίας της κατανάλωσης που επικρατεί σε όλο τον κόσμο”, αναφέρει ο ιαπωνικός συνεταιρισμός Seikatsu, επισημαίνοντας ενδημικά προβλήματα όπως τα μη ασφαλή τρόφιμα, την καταστροφή του περιβάλλοντος, την ανισότητα και την φτώχεια. “Κάθε ένα από αυτά τα προβλήματα είναι πολύ μεγάλο για να αντιμετωπιστεί από ένα άτομο, γι’ αυτό πρέπει να ενωθούμε με τον γείτονά μας και τον γείτονα του γείτονα”.
Ο Seikatsu συνιδρύθηκε το 1965 από 200 γυναίκες με σκοπό την παροχή -τόσο την αγορά όσο και την πώληση- υγιεινού γάλακτος. Σήμερα αποτελέιται από πάνω από 33 συνεταιρισμούς που πωλούν σε περισσότερα από 400.000 ιαπωνικά νοικοκυριά. Το σύνθημα τους είναι “αυτόνομη διαχείριση της ζωής μας”.
Τα μέλη του συνεταιρισμού κατέχουν από κοινού αστικές φάρμες με 5.000 αγελάδες και προσφέρουν τα πάντα, από την παραγωγή σησαμέλαιου μέχρι το ρύζι και τα ψάρια που αλιεύονται με βιώσιμο τρόπο. Ο κύκλος εργασιών του συνεταιρισμού το 2017 ήταν πάνω από 87 δισεκατομμύρια γιεν, δηλαδή περίπου 770 εκατομμύρια δολάρια.
Και όχι μόνο αυτό, ο Seikatsu παρέχει συνεταιριστική παιδική φύλαξη και φροντίδα ηλικιωμένων. Έχει βοηθήσει στην εκλογή περισσότερων από 140 μελών του συνεταιρισμού στην τοπική αυτοδιοίκηση, πολλές από εκ των οποίων είναι γυναίκες, προχωρώντας κόντρα στην ανδροκρατούμενη πολιτική σκηνή στην Ιαπωνία και όχι μόνο.
Η ομοσπονδία έχει επίσης επεκταθεί στην παροχή πράσινης ενέργειας μέσω του Seikatsu Club Energy Co, η οποία ξεκίνησε το 2014, συνδέοντας συνεταιρισμούς ανανεώσιμης ενέργειας απευθείας με τα νοικοκυριά. Η κίνηση προς την οικολογική ενέργεια αντανακλά μια ευρύτερη πράσινη επανάσταση που συντελείται στην Ιαπωνία από τότε που η καταστροφή της Φουκουσίμα το 2011 κατέδειξε τους κινδύνους της πυρηνικής ενέργειας για την ασφάλεια.
Αλλά ίσως το πιο σημαντικό από όλα είναι ότι το μοντέλο εφοδιασμού τροφίμων Seikatsu παρέχει μια λειτουργική λύση για την εντεινόμενη καπιταλιστική παγκόσμια επισιτιστική κρίση.
Ο ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ ΛΙΜΟΚΤΟΝΕΙ ΤΟΝ ΠΛΑΝΗΤΗ
Ο Seikatsu δεν υπερβάλλει όταν δηλώνει ότι το παγκόσμιο σύστημα τροφίμων τείνει προς κατάρρευση. Τα στοιχεία του ΟΗΕ από μια έκθεση του 2018 δείχνουν ότι 821 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν σήμερα σε συνθήκες πείνας παγκοσμίως.
Η UNICEF αναφέρει ότι 3 εκατομμύρια παιδιά πεθαίνουν κάθε χρόνο από την πείνα και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εκτιμά ότι ετησίως 600 εκατομμύρια άνθρωποι αρρωσταίνουν από μη ασφαλή τρόφιμα, προκαλώντας σχεδόν μισό εκατομμύριο θανάτους. Παράλληλα, ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ εκτιμά ότι το ένα τρίτο του συνόλου των τροφίμων παγκοσμίως πηγαίνει στα σκουπίδια.
Ο καπιταλισμός αχρηστεύει τα τρόφιμα για πολλούς λόγους. Μεγάλο μέρος τους χάνεται στα μακρινά ταξίδια. Οι χονδρέμποροι τιμωρούν τους καλλιεργητές για την ελλιπή προσφορά, ενθαρρύνοντας την υπερπροσφορά. Τα σούπερ μάρκετ προτιμούν να πετάνε τα απορρίμματα -δηλαδή, προτιμούν να είναι υπερ-γεμάτα παρά να έχουν άδεια ράφια- λόγω του καπιταλιστικού δόγματος ότι οι καταναλωτές πρέπει να έχουν επιλογή από τα πάντα, συνεχώς. Η διαφήμιση και οι προσφορές “2 σε 1” ωθούν τους ανθρώπους σε αυτή την υπερκατανάλωση. Οι χονδρέμποροι και τα σούπερ μάρκετ θέλουν επίσης “όμορφα” τρόφιμα, απορρίπτοντας τα υπόλοιπα.
Όμως, στο πλαίσιο της παγκόσμιας πείνας, η μετατροπή των τροφίμων σε απλό εμπόρευμα είναι εγκληματική. Εκτός από τα 3 εκατομμύρια παιδιά που πεθαίνουν από την πείνα κάθε χρόνο, 9 έως 36 εκατομμύρια ενήλικες πεθαίνουν από την πείνα ετησίως. Επιπλέον, η κακή διατροφή μειώνει το προσδόκιμο ζωής για εκατομμύρια άλλους ανθρώπους.
Ο καπιταλισμός καθιστά τα τρόφιμα απλησίαστα για πολλούς λόγους. Με στόχο πάντα το κέρδος, το κόστος των τροφίμων εκτοξεύεται στα ύψη, ενώ οι καπιταλιστές επενδυτές κερδίζουν χρήματα χωρίς να αγγίξουν ούτε έναν κόκκο σιταριού, αραβοσίτου ή ρυζιού. Ένα άλλο παράδειγμα είναι οι χώρες με υψηλό υποσιτισμό που αναγκάζονται να κάνουν μονοκαλλιέργειες για εξαγωγή, με την πίεση θεσμών όπως η Παγκόσμια Τράπεζα και το ΔΝΤ.
Οι καπιταλιστές αποτελούν μια καταστροφή για τους μικρούς παραγωγούς, καθώς αυτοί οι μικροί παραγωγοί και οι εργάτες κάνουν τη σκληρή δουλειά και οι μεγάλες εταιρείες καρπώνονται τα κέρδη. Και πάλι, πολλές περιπτώσεις αναδεικνύουν αυτή τη χρόνια αδικία. Οι αγροτικές επιχειρήσεις συχνά αναγκάζουν τους αγρότες να αγοράζουν “δικούς τους” σπόρους, οι οποίοι τους δεσμεύουν να αγοράζουν και τα λιπάσματα των πολυεθνικών – παρ’ όλο που αυτοί οι σπόροι είναι κοινό δημιούργημα των προγόνων των αγροτών.
Μέσω των συμφωνιών ελεύθερου εμπορίου, οι αγρότες του παγκόσμιου Νότου πρέπει να ανταγωνίζονται τους αγρότες του Βορρά που λαμβάνουν εκτεταμένες επιδοτήσεις. Αυτό σημαίνει ότι τα τρόφιμα απορρίπτονται στον παγκόσμιο Νότο, υποβαθμίζοντας τους μικρούς παραγωγούς. Συνεχώς, οι αγροτικές επιχειρήσεις χρησιμοποιούν την πολιτική και οικονομική τους δύναμη για να προωθήσουν τις αρπαγές γης, εκδιώκοντας βίαια τους αγρότες από τη γη τους.
Όλο και περισσότερο, οι καπιταλιστικές οικολογικές κρίσεις καταστρέφουν και την παραγωγή τροφίμων. Από την υπερβιομηχανοποιημένη γεωργία, η υποβάθμιση του εδάφους δείχνει ότι στο ανώτερο έδαφος έχουν απομείνει σοδειές μόνο για 60 χρόνια και η κατακόρυφη μείωση των αριθμών των εντόμων δείχνει ότι τείνουν προς μαζική εξαφάνιση. Μέχρι το 2025, 1,8 δισεκατομμύρια άνθρωποι θα αντιμετωπίζουν τακτικές ξηρασίες, οι δασικές πυρκαγιές ξεσπούν με πρωτοφανείς ρυθμούς, οι θάλασσές μας υπεραλιεύονται, και εκτάσεις του κόσμου έχουν καταστραφεί από τοξικές βιομηχανίες, όπως οι πετρελαιοπηγές που αποδεκάτισαν τη γη του λαού Ogoni στη Νιγηρία.
Η κλιματική αλλαγή οδηγεί ήδη σε αυτές τις κρίσεις και θα επιδεινώσει τις επιπτώσεις τους. Έτσι, το ερώτημα είναι: πώς αντιδρά η ανθρωπότητα με τρόπο που θα μπορούσε να βοηθήσει τον πολιτισμό μας, και το είδος μας, να επιβιώσουν στο μέλλον; Ο Seitatsu εκπροσωπεί μια από αυτές τις λύσεις.
ΕΝΑΣ ΚΟΣΜΟΣ ΘΡΕΠΤΙΚΟΣ ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΤΟΣ
Το μοντέλο Seikatsu, αντί να είναι ένας μεσάζων μεταξύ παραγωγών και καταναλωτών, δημιουργεί μια αμοιβαία δημοκρατική σχέση. Απ’ την πλευρά του καταναλωτή, ο συνεταιρισμός διαιρείται σε αυτόνομα τοπικά παραρτήματα, τα οποία διαιρούνται περαιτέρω σε γειτονικές μονάδες των περίπου 10 νοικοκυριών, γνωστές ως “Han”.
Σε ολόκληρη την Ιαπωνία, υπάρχουν 200 αυτόνομες δομές και πολλά χιλιάδες Han. Τα Han δίνουν απευθείας παραγγελίες στους παραγωγικούς συνεταιρισμούς. Κάθε Han στέλνει εκπροσώπους στα υποκαταστήματα, αλλά το Han είναι αυτό που συντονίζει τις ανάγκες κάθε νοικοκυριού και συνδέει την κοινότητα σε τοπικό επίπεδο.
Οι άμεσες σχέσεις παραγωγού-καταναλωτή σημαίνουν ότι και τα δύο μέρη λαμβάνουν μια δίκαιη τιμή, χωρίς οι καπιταλιστές να παίρνουν ένα μεγάλο κομμάτι. Η άμεση παραγγελία μειώνει τη σπατάλη τροφίμων. Υπάρχουν επίσης λιγότερα γενικά έξοδα, για παράδειγμα, για εγκαταστάσεις αποθήκευσης, καθώς τα φρέσκα τοπικά τρόφιμα πηγαίνουν απευθείας στις γειτονιές.
Ο Seikatsu συνεργάζεται με παραγωγούς. Ένα παράδειγμα ήταν η ανατροφοδότηση από τη φάρμα Hirata, η οποία με τη βοήθεια των Han δημιούργησε το πρώτο λουκάνικο χωρίς πρόσθετα στην Ιαπωνία.
Ο Seikatsu ξεκίνησε με στόχο την παροχή ασφαλούς και υγιεινού γάλακτος. Συνεχίζει με την αρχή της ηθικής, ασφαλούς και βιώσιμης παραγωγής τροφίμων, με πρότυπα που συνυπογράφουν τα Han και τα οποία πρέπει να πληρούν όλοι οι παραγωγοί. Τα τρόφιμα είναι απαλλαγμένα από GMO. Εξοικονομούνται επίσης πολλοί πόροι με την επαναχρησιμοποίηση των φιαλών και τη μείωση της συσκευασίας.
Ένας άλλος στόχος του Seikatsu είναι η αύξηση της ιαπωνικής αυτάρκειας σε τρόφιμα. Αυτό μειώνει τα διατροφικά μίλια, μειώνοντας το αποτύπωμα άνθρακα των πλοίων μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων και των πτήσεων. Απομακρύνει επίσης τις μεγάλες εταιρείες από την εξίσωση των τροφίμων, πράγμα που σημαίνει ότι τα μέλη του Seikatsu δεν χρηματοδοτούν τις αρπαγές γης στον παγκόσμιο Νότο. Για τη βελτίωση της ιαπωνικής αυτάρκειας σε τρόφιμα, εκτός από την αγορά τροφίμων από την τοπική αγορά, ο Seikatsu χρησιμοποιεί ακαλλιέργητη γεωργική γη για την καλλιέργεια ζωοτροφών για τα ζώα, μειώνοντας περαιτέρω την εξάρτηση από τις εισαγωγές από το εξωτερικό.
Ο συνεταιρισμός εξακολουθεί να παρέχει μικρές ποσότητες προϊόντων από το εξωτερικό, όπως μπανάνες και ζαχαροκάλαμο – αλλά αυτά προέρχονται από συνεταιρισμούς που υποστηρίζουν τη συνιδιοκτησία στον παγκόσμιο Νότο.
Λαμβάνοντας υπόψη την παγκόσμια επισιτιστική κρίση, το μοντέλο Seikatsu προσφέρει μια σαφή στρατηγική για την αποφυγή της καταστροφής. Παρέχει ένα μέσο με το οποίο οι κάτοικοι των πόλεων μπορούν να σταματήσουν την εκχυδαϊστική αφαίμαξη των αγροτικών περιοχών. Πέρα από τις συνδέσεις με τους τοπικούς παραγωγούς, δείχνει πώς μπορούμε να σταματήσουμε τον παγκόσμιο Νότο από την πείνα, σταματώντας τον από το να αναγκάζεται να λειτουργεί ως το “καλάθι με τα ψωμιά” του παγκόσμιου Βορρά.
Ο Seikatsu δεν είναι ο μόνος τρόπος με τον οποίο τα εγχειρήματα πόλης λύνουν την παγκόσμια επισιτιστική κρίση. Τα αστικά αγροκτήματα του Τζάκσον, στο Μισισιπή, είναι ένα άλλο ισχυρό παράδειγμα. Εξίσου, η Αβάνα, η πρωτεύουσα της Κούβας, καλλιεργεί σχεδόν το 90% των τροφίμων που καταναλώνει, κυρίως ως αποτέλεσμα των κυρώσεων υπό την ηγεσία των ΗΠΑ.
Σε παγκόσμιο επίπεδο και στην Ιαπωνία, η τάση είναι σαφής. Μια άλλη τροφή είναι και δυνατή και αναγκαία.
—————————————-
ΣΧΕΤΙΚΑ:
