Καστοριάδης: «Οι δυτικές κοινωνίες δεν θα μπορούν να λειτουργούν με τον παρόντα τρόπο επί πολύ»

0

Στις 11 Μαρτίου, πριν από 102 χρόνια, γεννήθηκε ο φιλόσοφος της αυτονομίας, διανοητής και αγωνιστής Κορνήλιος Καστοριάδης. Η κληρονομιά του θα μείνει ανεξίτηλη για όσες και όσους διεκδικούν ακόμη να σκέφτονται ελεύθερα. Τον Σεπτέμβριο του 1987 ο Κορνήλιος Καστοριάδης παραχώρησε συνέντευξη στην Τέτα Παπαδοπούλου, η οποία δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Αντί σε δύο μέρη (τχ 355 και 356). Τα παρακάτω αποσπάσματα από τη συνέντευξη αυτή δημοσιεύτηκαν στο τεύχος 651 του Αντί (Ιανουάριος 1998) και διασώζονται σήμερα ηλεκτρονικά στο Αυτολεξεί:

ΓΙΑ ΤΗ ΔΕΞΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΡΙΣΤΕΡΑ

Οι όροι Δεξιά και Αριστερά βαθύτερα και ουσιαστικά δε σημαίνουν πλέον τίποτα. Αυτό από καιρό το έχω γράψει και το έχω πει. Δε μιλάω φυσικά για εξωφρενικές περιπτώσεις ακροδεξιών, χούντας, αυτού του Λαρούς του Αμερικανού οιωνεί φασίστα, ούτε μιλάω για τα κομμουνιστικά κόμματα, τα σταλινικά. Δεν υπάρχει όμως διάκριση μεταξύ Δεξιάς και Αριστεράς, γιατί και οι δύο στην καλύτερη περίπτωση αυτό που έκαναν και κάνουν είναι ότι διαχειρίζονται το υπάρχον καθεστώς, όσο και αν φωνάζουν για αλλαγή. Και η Δεξιά και η Αριστερά εκπροσωπούν γραφειοκρατικούς σχηματισμούς, οι οποίοι απαρτίζονται: από έναν κομματικό σχηματισμό, ένα μέρος της κρατικής γραφειοκρατίας και ένα μέρος από τους διευθύνοντες των επιχειρήσεων. Φυσικά η Δεξιά διαθέτει πολύ ισχυρότερα ερείσματα από την Αριστερά τόσο στο κράτος όσο και στο χώρο της οικονομίας.

ΓΙΑ ΤΟ ΝΕΟΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟ

Κατ’ ουσίαν πρόκειται για μια αντεπίθεση των δεξιών στρωμάτων και των μεγάλων κύκλων της business τα τελευταία δέκα χρόνια. Η επίθεση αυτή πασπαλίζεται με όλες αυτές τις ρητορείες περί φιλελευθερισμού, ατομικισμού κ.λπ.

Τι έκανε η Θάτσερ στην Αγγλία και ο Ρήγκαν στην Αμερική; Σίγουρα έκαναν μια ανακατανομή του εθνικού εισοδήματος. Τα μέτρα που πήραν τις περισσότερες φορές χτύπησαν τις φτωχότερες τάξεις, η ανεργία έφθασε σε δυσθεώρατα ύψη, ιδίως στην Αγγλία, δυστυχώς ο πληθυσμός δεν ξεσηκώθηκε – οι κοινωνικές παροχές μειώθηκαν και δημιουργήθηκε φοβία μπροστά στην απειλή παγκόσμιας οικονομικής κρίσης.

Νομίζω ότι αυτή η κατάσταση δεν μπορεί να συνεχιστεί επί πολύ. Δεν το αντέχει ούτε η αγγλική ούτε η αμερικανική οικονομία, οι οποίες βρίσκονται σε πολύ άσχημη φάση. Εδώ βλέπει κανείς όλη τη δημαγωγία των πολιτικών. Ο Ρήγκαν κέρδισε τις εκλογές υποσχόμενος ότι θα εξαλείψει το έλλειμμα του δημοσίου προϋπολογισμού και ότι θα αποκαταστήσει τη δύναμη της Αμερικής. Το αποτέλεσμα είναι ότι μετά από επτά χρόνια δικής του θητείας το έλλειμμα του προϋπολογισμού είναι τέτοιο που ούτε οι πιο φανατικοί κεϋνσιανοί δε θα το είχαν ονειρευτεί. Υπερβολικό είναι επίσης και το εξωτερικό έλλειμμα. Από άποψη οικονομική ο Ρήγκαν τα έχει κάνει γης μαδιάμ.

ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΔΥΤΙΚΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΩΝ

Στις δυτικές κοινωνίες στη σημερινή εποχή υπάρχει ένα τεράστιο πολιτικό και ιστορικό πρόβλημα. Αυτές οι κοινωνίες όχι μόνο δεν είναι πραγματικά ελεύθερες ούτε δίκαιες αυτό θα ήταν αστείο να το πει κανείς – αλλά ούτε θα μπορέσουν να λειτουργούν με τον παρόντα τρόπο επί πολύ.

Τεράστια προβλήματα μένουν άλυτα. Η οικονομία έχει φτάσει σε αδιέξοδο. Το ιδεώδες της συνεχούς και διαρκούς αύξησης των καταναλωτικών αγαθών έχει καταρρεύσει, ιδίως μετά τη δεύτερη κρίση του πετρελαίου.

Κατά τη γνώμη μου ή θα γίνει κάποια μεγάλη καταστροφή, πολεμική, οικονομική, οικολογική -εξάλλου όλα αυτά είναι συνδεδεμένα- ή κάποια μερίδα των λαών θα αρχίσει να καταλαβαίνει τι γίνεται και θα δημιουργηθεί ένα καινούργιο πολιτικό κίνημα πραγματικά επαναστατικό. Επαναστατικό όχι με την έννοια ότι θα βγουν μαχαίρια και ότι θα γίνουν σκοτωμοί. Με την έννοια ότι το κίνημα αυτό θα επιδιώξει μια πραγματική αλλαγή στις κοινωνικές δομές. Θα επιδιώξει να εγκαθιδρύσει μια πραγματική δημοκρατία, με τη συμμετοχή όλων στη διαχείριση των κοινών, στη διεύθυνση των κοινών. Ένα επαναστατικό κίνημα που θα οδηγήσει στην αυτοκυβέρνηση των παραγωγικών και τοπικών μονάδων, των χωρών, των εθνών. Αυτή είναι η μόνη πολιτική επιδίωξη, η οποία έχει κάποιο νόημα και για την οποία αξίζει να δουλέψει κανείς.

Από την άποψη αυτή, και σε σύγκριση με τα τεράστια προβλήματα, το αν η Δεξιά σήμερα είναι περισσότερο Δεξιά από την Αριστερά και αν η Αριστερά είναι προς Νότον ή προς Βορράν της Δεξιάς, εμένα μου φαίνεται λίγο αστείο.

ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΗ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΕΡΟΥ ΟΝΕΙΡΟΥ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΠΑΘΕΙΑ

Το αριστερό κίνημα υποστήριζε επί πολλά χρόνια μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ότι ο καπιταλισμός οδηγεί στο φασισμό, στη φτώχεια και στη συνεχή εξαθλίωση. Αυτό απεδείχθη εσφαλμένο. Οι δυτικές φιλελεύθερες ολιγαρχίες λειτούργησαν, από το 1945 μέχρι περίπου το 1975, με κοινωνικές παροχές, με αυξήσεις μισθών, με ελάχιστη ανεργία και χωρίς να γίνει φασισμός. Ήδη αυτό υπενόμευσε την αριστερή ιδεολογία. Από την άλλη μεριά απεκαλύφθη, τι ήταν η Ρωσία, απεκαλύφθη το Γκουλάγκ, το τι ήταν η Κίνα, το τι ήταν η Κούβα –έστω και αν στην Ελλάδα δεν έχει γίνει ακόμα αυτή η αποκάλυψη– απεκαλύφθη τι ήταν το Βιετνάμ κ.λπ. Υπήρξε λοιπόν τεράστια απογοήτευση. Και ταυτοχρόνως ο καπιταλισμός έλεγε: ελάτε, εγώ σας δίνω τηλεόραση, βίντεο, αυτοκίνητο, τροχόσπιτο, διακοπές. Το έλεγε και το έκανε.

Η απογοήτευση από την Αριστερά και οι παροχές του καπιταλισμού οδήγησαν τους ανθρώπους στην ιδιωτικοποίηση. Ο καθένας φροντίζει απλώς για τα δικά του και όλα τα άλλα ας πάνε στο διάβολο. Δεν είναι δυνατό όμως μια κοινωνία αυτού του τύπου να ζήσει επί πολύ, εφόσον ολοένα μεγαλύτερα τμήματα του πληθυσμού είναι ιδιωτικοποιημένα. Η ιδιωτικοποίηση μόνον προσωρινά διευκολύνει τη διαχείριση του συστήματος, διότι αφήνει τους κυβερνώντες να κάνουν ό,τι θέλουν. Στο τέλος όμως οδηγεί στην καταστροφή. Διότι κάνοντας ό,τι θέλουν, χωρίς κανένα έλεγχο, οι κυβερνώντες συσσωρεύουν τους παραλογισμούς και τα σκάνδαλα.

Και το σύστημα λειτουργεί ολοένα λιγότερο αποτελεσματικά…

————————————————-

ΠΕΡΙΗΓΗΘΕΙΤΕ ΣΤΟΝ ΦΑΚΕΛΟ ΤΟΥ ΑΥΤΟΛΕΞΕΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΟΡΝΗΛΙΟ ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗ

#Σαν_σήμερα

Αφήστε ένα σχόλιο

four × five =