Η σημερινή κλιματική αλλαγή χαρακτηρίζεται ως ανθρωπογενής, πράγμα που σημαίνει ότι έχει παραχθεί από τα σύγχρονα συστήματα της ιεραρχίας και της ετερονομίας, που συνεχίζουν να έχουν ως οδηγό τους την απεριόριστη ανάπτυξη. Η άρνηση της κλιματικής κρίσης από απλούς ανθρώπους ή, αντίστοιχα, η εργαλειοποίησή της από τις κυβερνήσεις είναι αντιδραστική και κοινωνικά επιζήμια. Παρακάτω παραθέτουμε ένα άρθρο του Αντώνιου Καπετάνιου, δασολόγου-περιβαλλοντολόγου με ειδίκευση στην προστασία των δασών και του φυσικού περιβάλλοντος, για την επίδρασή της πάνω στα εναπομείναντα δάση.
ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΚΑΙ ΔΑΣΙΚΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ
Βλέποντας τον άνθρωπο, βλέπουμε το πρόβλημα που αυτός δημιουργεί στη γη, και τότε μπορούμε να τον επαναπροσδιορίσουμε σε σχέση με τη γη και τις αξίες της. Ο άνθρωπος, ο ίδιος που ταράζει τη γη, οφείλει να την ηρεμεί και να την επαναφέρει σε ομαλή λειτουργία, αποφεύγοντας στο μέλλον ανάλογες ενέργειες˙ κι όχι να καθησυχάζει για το μη πρόβλημά της όταν αυτό (εκ)δηλώνεται εξόφθαλμα και βασανιστικά ως πρόβλημα. Η φυσική νομοτέλεια συναρτάται με την ανθρώπινη ενέργεια, καθόσον ο άνθρωπος αποτελεί τον συμμέτοχο στο φυσικό σύστημα και μοιραία τον διαχειριστή του, λόγω της δύναμης της διάνοιάς του. Τούτο αποτελεί μια συνθήκη που δεν μπορούμε ν’ αγνοήσουμε.
Το ζήτημα είναι να συγκροτείται ο άνθρωπος σε συνετό και εξισορροπιστικό διαχειριστή στο φυσικό σύστημα, κι όχι απλά ν’ αντιμετωπίζει αυτό ως εργαλειακό πεδίο της δραστηριότητάς του.
Ένας κρίσιμος παράγοντας που σχετίζεται με την κλιματική αλλαγή, επηρεαζόμενος άμεσα και καθοριστικά από αυτήν, είναι η βλάστηση και ιδία η δασική βλάστηση. Η μεταβολή της, δε, συντελεί επιπρόσθετα στην κλιματική αλλαγή, καθώς η συνθήκη του άνθρακα, που συναρτάται με το φαινόμενο του θερμοκηπίου, έχει αναφορά στη δασική βλάστηση της γης.
Ειδικότερα, η ξηρασία μειώνει την παραγωγικότητα των δασών στα ευαίσθητα είδη, ενώ τα ανθεκτικότερα στις ξηροθερμικές συνθήκες είδη υπόκεινται σε μικρότερες συνέπειες. Συγκεκριμένα, θα επηρεαστούν η αναγέννηση και η σύνθεση των δασών.
Η κατανομή των δασών θα μεταβληθεί επίσης, ενώ είδη θα μετακινηθούν βορειότερα ή σε μεγαλύτερα υψόμετρα, καθώς θα επηρεαστούν τα φυσικά όρια εξάπλωσης των δασικών ειδών, λόγω της αλλαγής των θερμότερων και ξηρότερων ορίων εξάπλωσής τους. Ακόμα, ο ανταγωνισμός μεταξύ των φυτικών ειδών θα μεταβληθεί, κάτι που θα έχει αρνητική επίπτωση στη βιοποικιλότητα του πλανήτη, ιδιαίτερα στα μεσογειακού τύπου οικοσυστήματα (Μεσόγειος, Καλιφόρνια, Νότιος Αφρική, Χιλή, Νότιος Αυστραλία κ.λπ.).
Η οικολογική διαταραχή που θα υπάρξει από την κλιματική αλλαγή προκαλείται λόγω της μεταβολής στη δυναμική του άνθρακα. Συγκεκριμένα, η αυξημένη συγκέντρωση διοξειδίου του άνθρακα επιδρά στα προϊόντα της φωτοσύνθεσης που καταλήγουν στο έδαφος, ενώ η αύξηση της θερμοκρασίας επηρεάζει την αναπνοή των μικροοργανισμών του εδάφους. Η αύξηση του ρυθμού της φωτοσύνθεσης θα προκαλέσει αύξηση της βιομάζας των δένδρων και συνεπώς αύξηση της παραγώμενης οργανικής ύλης (λόγω αυξημένης φυλλόπτωσης, για τα πλατύφυλλα δασικά είδη), η οποία πρέπει ν’ αποθηκευτεί στο έδαφος και να χουμοποιηθεί. Οι μικροοργανισμοί του εδάφους, καθώς και οι μυκοριζιακοί μύκητες θα έχουν αυξημένη δραστηριότητα, λόγω της αυξημένης βιομάζας, όμως αυτή δεν θά ‘ναι συνεχής, λόγω του προβλήματος που προαναφέρθηκε εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής.
Τα οικολογικά μοντέλα δείχνουν ότι οι ψηλές θερμοκρασίες οδηγούν σε αύξηση του ρυθμού αποικοδόμησης [της διάσπασης οργανικών ενώσεων σε απλούστερες ενώσεις μέχρι ανόργανα υλικά], ιδία στα βόρεια κλίματα όπου υπάρχει μεγάλη ποσότητα αποικοδομήσιμης οργανικής ουσίας, ενώ στη συνέχεια η σταθεροποίηση του άνθρακα μέσω της αντίδρασής του με τα ανόργανα συστατικά των εδαφών θα οδηγήσει σ’ επιβράδυνση αποικοδόμησης της οργανικής ουσίας. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την άνοδο της θερμοκρασίας, θα δημιουργήσει περισσότερες και μεγάλης κλίμακας πυρκαγιές, κάτι που θα οδηγήσει σε δραματικές απώλειες δασικών οικοσυστημάτων σε όλη την κλίμακα του πλανήτη.
Το βέβαιο είναι ότι τα δασικά οικοσυστήματα θα υποστούν ισχυρή οικολογική διαταραχή λόγω της κλιματικής αλλαγής, η οποία θα τα καθορίσει στη μετέπειτα πορεία τους, επιφέροντας ριζικές αλλαγές στη σύνθεση και τη λειτουργία τους ή και απώλειες.
Το ότι αυξήθηκε η θερμοκρασία στη Γη (γιατί αυξήθηκε −τούτο δε μπορεί ν’ αμφισβητηθεί) είναι πρόβλημα.
Και πρέπει να εγερθεί ο άνθρωπος σε σχέση με αυτό το γεγονός, που είναι δικό του δημιούργημα, και ν’ αλλάξει τον τρόπο λειτουργίας του στον πλανήτη.
Το κλίμα στη Γη αλλάζει δραματικά και η κλιματική αλλαγή συνίσταται στην εμφάνιση θερμότερων κι άνοβρων ζεστών εποχών, σε σχέση με το παρελθόν, και ιδιαίτερα ψυχρών, κρύων περιόδων, με τα καιρικά φαινόμενα νά ‘ναι αιφνίδια κι ακραία (βροχοπτώσεις, χιονοπτώσεις, παγετός, πλημμύρες κ.ά.), ενώ η θερμοκρασία της Γης σε γενικό επίπεδο παρουσιάζει αύξηση.
Αυτή η ακρότητα των καταστάσεων στη Γη, που συμβαίνει μ’ ευθύνη του διαχειριστή-ανθρώπου, πρέπει ν’ ανησυχεί˙ βαθιά.
(Από το τρίτομο πόνημα “Υλήεσσα Χώρα. Κείμενα ευθύνης για το περιβάλλον”, έκδοση ιδίου, Αθήνα 2022, https://www.bookstation.gr/Product.asp?ID=62212, https://www.bookstation.gr/Product.asp?ID=62216)
