(κείμενο: Γεωργία Κανελλοπούλου)
Το Πουέρτο Μοντ ήταν ένα ήσυχο χωριό νότια, στο μέρος της Παταγονίας που σήμερα θεωρείται χιλιάνικη. Το χωριό ήταν μέσα σε ένα πυκνό δάσος που λεγόταν Μελιπούγι (δηλαδή τετράλοφος στη γλώσσα των ιθαγενών), αλλά το επέλεξαν οι γερμανοί (!!) για λιμάνι τους το 1853, κι έτσι του άλλαξαν όνομα για να τιμήσουν τον πρόεδρο τους Μανουέλ Μοντ, και του έδωσαν μια άλλη κατεύθυνση ανάπτυξης. Σήμερα πια είναι μια μεγαλούτσικη πόλη με μερικούς ουρανοξύστες, πανεπιστήμιο, εμπορικά κέντρα. Ζουν πλέον εκεί μόνο 50.000 μαπούτσε, μόλις το 20% του πληθυσμού. Στο δραστήριο λιμάνι της πόλης συναντάς φυσικά και την παταγόνικη πανίδα, που δε λέει να εκλείψει παρά τις προσπάθειες (μεγάλου μέρους) της ανθρωπότητας.
Στην άκρη του Πουέρτο Μοντ, μετά τους σύγχρονους ουρανοξύστες και τα εμπορικά κέντρα με τα ωραία ονόματα Paloma, Costanera, Rotonda, υπάρχει ακόμα μια περιοχή με σπίτια πάνω σε πασσάλους, μια ομορφιά! Βλέπω στις φωτογραφίες ότι, όταν τραβιούνται τα νερά, αποκαλύπτονται οι πάσσαλοι πάνω στο χώμα, σαν πόδια ψηλών πελαργών. Οι παλίρροιες τα κάνουν αυτά, αποκαλύπτουν – αυτός είναι σοβαρός λόγος να προτιμήσει κανείς καμιά φορά την άμπωτη από την πλημμυρίδα, η άμπωτη αποκαλύπτει τις χαζομάρες και τις υπερβολές που έκανε (ή δεν έκανε) η πλημμυρίδα.
Το 1969 οι φτωχοί, άστεγοι κάτοικοι του Πουέρτο Μοντ κατέλαβαν μια μεγάλη ακαλλιέργητη περιοχή ενός γαιοκτήμονα κι έφτιαξαν εκεί τις παράγκες τους για να ζήσουν. Είναι πιθανό πως οι καταληψίες εμπιστεύτηκαν και υποσχέσεις πολιτικών πως θα λύσουν τα προβλήματα τους, παρόλα αυτά αποτέλεσαν μια, ολιγόμηνη, αυτοοργανωμένη κοινότητα. Δυστυχώς το σύστημα συναγερμού τους (τενεκέδες δεμένοι χαμηλά με σύρμα) ήταν ευφάνταστο αλλά όχι απολύτως αποτελεσματικό. Έτσι, παρά τις διαβεβαιώσεις των κρατικών αρχών για εύρεση λύσης, μια νύχτα εισέβαλαν στην κοινότητα οπλισμένοι καραμπινιέροι, γκρέμισαν τις παράγκες και σκότωσαν 11 αθώους ανθρώπους, ανάμεσα τους κι ένα μωρό. 
Ακολούθησαν μεγάλες συγκρούσεις, και λένε πως τα γεγονότα του Πουέρτο Μοντ επέσπευσαν την πτώση της κυβέρνησης Φρέι και την άνοδο του Σαλβαδόρ Αλιέντε. Ο Αλιέντε είχε επισκεφτεί την κατάληψη γης του Πουέρτο Μοντ και είχε ταχθεί υπέρ των καταληψιών.
Σήμερα το Πουέρτο Μοντ το βρίσκεις σε τουριστικούς οδηγούς, έχει και δικό του ten things to do, όπου δεν περιλαμβάνεται κανένα επίσημο μνημείο για τη σφαγή του 1969. Αν δεν υπάρχει μνήμη, δεν υπάρχει έγκλημα. Δεν εντόπισα επίσης καμία δίκη, καμία τιμωρία. Το 1971 η κυβέρνηση Αλιέντε έδωσε μόνο αποζημιώσεις στις οικογένειες των θυμάτων.
Όταν κάποτε βρεθώ εκεί, θα πάω τη βόλτα μου στην άμπωτη να βρω τι έχει φέρει κάτω από τους στύλους των χρωματιστών σπιτιών η παλίρροια, και μετά θα κάτσω σταυροπόδι να χαζέψω το ηφαίστειο Osorno πίνοντας το μάτε μου, και θα μουρμουρίσω ό,τι καταλαβαίνω από το τραγούδι του Βίκτορ Χάρα “ερωτήσεις για το Πουέρτο Μοντ”:
Εντάξει, θα ρωτήσω,
θα ρωτήσω για σένα, για σένα, για κείνον,
για σένα που έμεινες μόνος,
για κείνον που πέθανε χωρίς να το ξέρει.
Πηγές
Η κεντρική φωτογραφία είναι τμήμα αυτού του έργου του Alejandro «Mono» González στο Πουέρτο Μοντ, για τη σφαγή του 1969. Η τοιχογραφία φτιάχτηκε με τη συμμετοχή παιδιών ή εγγονιών των θυμάτων. Βλ. και εδώ: http://monogonzalez.blogspot.com/2009/03/httpvimeo.html- https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%BF%CF%85%CE%AD%CF%81%CF%84%CE%BF_%CE%9C%CE%BF%CE%BD%CF%84%CF%84
- https://es-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Masacre_de_Puerto_Montt?_x_tr_sl=es&_x_tr_tl=el&_x_tr_hl=el&_x_tr_pto=wapp
- https://www.youtube.com/watch?v=bM4C2KHO4W8&t=1144s (ωραίο ντοκιμαντέρ, που ο σκηνοθέτης του Paulo Vargas Almonacid το έχει αφήσει ελεύθερο στο διαδίκτυο – δυστυχώς δεν έχει υπότιτλους, είναι μόνο για ισπανομαθείς προς το παρόν)
- https://www.youtube.com/watch?v=qAJOR0-_BHU (το τραγούδι του Βίκτορ Χάρα)
