Κείμενο: Evan Neuhausen, μετάφραση: Σπύρος Γιαγάς. Ένα στεγαστικός συνεταιρισμός στις παρυφές της Πόλης του Μεξικού προσφέρει ένα παράδειγμα των καρπών της ρήξης με το πελατειακό σύστημα, το οποίο κυριαρχεί από παλιά στην πολιτική ζωή του Μεξικού, με σκοπό την οικοδόμηση αυτόνομων εναλλακτικών λύσεων στις κοινότητές του.
Περπατώντας στην La Polvorilla στις νοτιοανατολικές παρυφές της Πόλης του Μεξικού, μια σπάνια αίσθηση τακτοποιημένης ηρεμίας γεμίζει τη γειτονιά. Το μάτι τραβούν οι αφίσες, οι οποίες ανακοινώνουν εργαστήρια και μαθήματα για τους κατοίκους της περιοχής, και οι κοκκινωπές κορυφές τού Montaña de Alvarado και του Volcán Xaltepec που υψώνονται λίγο πιο πέρα. Οι ανοιχτοί χώροι, οι καθαροί δρόμοι, το άφθονο πράσινο και τα ομοιόμορφα χτισμένα, φροντισμένα διώροφα σπίτια της κοινότητας έρχονται σε έντονη αντίθεση με την γύρω περιοχή που ανήκει στον δήμο Iztapalapa και ο οποίος είναι ο πιο βεβαρημένος από την εγκληματικότητα και ένας από τους πιο φτωχοποιημένους από τους 16 δήμους της Πόλης του Μεξικού.
Η La Polvorilla είναι σαν όαση χωμένη μες στο χάος και την αταξία, που χαρακτηρίζει το μεγαλύτερο μέρος του δομημένου περιβάλλοντος στην παραμελημένη περιφέρεια της Πόλης του Μεξικού.
Η διαφορά μεταξύ των δύο προκύπτει από τον λαϊκό αγώνα για στέγαση, δημοκρατία και μια καλύτερη ζωή για τους φτωχούς της πόλης του Μεξικού. Η La Polvorilla, επίσημα γνωστή ως La Comunidad Habitaciónal Acapatzingo [Οικιστική Κοινότητα Ακαπατζίνγκο], είναι μια αυτόνομη κοινότητα με περισσότερους από 4.000 κατοίκους. Θεωρούμενη από τον Raúl Zibechi ως «ένα από τα σημαντικότερα αυτόνομα εγχειρήματα στη Λατινική Αμερική», η La Polvorilla ιδρύθηκε το 1994, όταν το σοσιαλιστικό Frente Popular de Francisco Villa (FPFV) [Λαϊκό Μέτωπο Francisco Villa] οργάνωσε την εισβολή στη γη και την κατάληψή της. Αρχικά λατομείο και ορυχείο, η γη αυτή είχε μετατραπεί σε χώρο απόθεσης μπάζων μετά τον καταστροφικό σεισμό του 1985. Το 1998, το κίνημα που ηγήθηκε της κατάληψης αγόρασε τη γη με έναν συνδυασμό κεφαλαίων που συγκέντρωσε η οργάνωση και πίστωσης από το ινστιτούτο στέγασης της Πόλης του Μεξικού, Instituto de Vivienda del Distrito Federal (INVI) [Ινστιτούτο Στέγασης της Ομοσπονδιακής Περιφέρειας].
Δύο χρόνια αργότερα, το 2000, οι κάτοικοι άρχισαν να χτίζουν μόνιμες κατοικίες, μετατρέποντας την πρόχειρη κατάληψη –που ήταν κατασκευασμένη από πλαστικά, ξύλα, λαμαρίνες και χαρτόνια– σε κτήρια από πιο ανθεκτικά υλικά. Η γειτονιά κατασκεύασε επίσης μια κλινική, μια βιβλιοθήκη, έναν πειρατικό ραδιοφωνικό σταθμό, γήπεδα ποδοσφαίρου και μπάσκετ, θερμοκήπια και άλλες αστικές υποδομές. Ξεκινώντας κυριολεκτικά από μια χωματερή, η La Polvorilla είναι σήμερα μια ενεργή, ασφαλής και μαχητική γειτονιά, αποφασισμένη να οικοδομήσει μια σοσιαλιστική κοινωνία, θεμελιωμένη σε κολεκτιβιστικές πρακτικές αλληλοβοήθειας και αυτονομίας από το κράτος, τους κυβερνητικούς θεσμούς και τα πολιτικά κόμματα. [βλ. επίσης: Χτίζοντας σπίτια, χτίζοντας ζωές στην Πόλη του Μεξικού, NACLA τεύχος χειμώνα 2019].
Σήμερα η La Polvorilla ανήκει στην Organización Popular Francisco Villa de Izquierda Independiente (OPFVII) [Λαϊκή Οργάνωση της Ανεξάρτητης Αριστεράς Francisco Villa], ένα παρακλάδι του FPFV. Εκτός από τη La Polvorilla, η OPFVII έχει κατασκευάσει άλλες 9 κοινότητες, όλες στα νοτιοανατολικά της Πόλης του Μεξικού, στις οποίες ζουν συνολικά 3.000 άνθρωποι. Η OPFVII διαχωρίζεται από τις περισσότερες οργανώσεις του αστικού λαϊκού κοινωνικού κινήματος στην Πόλη του Μεξικού ως προς την απόλυτη δέσμευσή της στην οργανωτική αυτονομία. Αποτελεί τόσο στρατηγική όσο και ιδεολογική απάντηση στο βασικό ερώτημα που αντιμετωπίζουν τα μεξικανικά κοινωνικά κινήματα από τη δεκαετία του 1980: αν και σε ποιο βαθμό θα πρέπει μια κινηματική οργάνωση να συνεργάζεται με το κράτος;

Οι ρίζες του αστικού λαϊκού κινήματος
Η συζήτηση σχετικά με τη συνεργασία των κοινωνικών κινημάτων με το κράτος ήταν και είναι σημαντική επειδή διαχρονικά η συνεργασία ήταν η προτιμώμενη μέθοδος του Partido Revolucionario Institucional (PRI) [Θεσμικό Επαναστατικό Κόμμα] για την αδρανοποίηση των κοινωνικών κινημάτων, τα οποία απειλούσαν την κυριαρχία του. Πρόεδροι του PRI κυβέρνησαν το Μεξικό από το 1929 έως το 2000 και δημιούργησαν οργανώσεις, που εκπροσωπούσαν διάφορες κοινωνικές κατηγορίες: εργάτες, αγρότες, ιθαγενείς, φτωχούς των πόλεων και άλλους. Η κυβέρνηση προσπάθησε, επίσης, να ενσωματώσει όσους οργανώνονταν εκτός των επίσημων κομματικών ή κρατικών καναλιών μέσω πελατειακών σχέσεων. Στην αστική περιφέρεια αυτές οι σχέσεις διαμορφώνονταν μέσω ενός εκπροσώπου του PRI, που προσέφερε σε μια κοινότητα βοήθεια για την απόκτηση βασικών αστικών υποδομών με αντάλλαγμα την πολιτική υποστήριξη – δηλαδή θα μπορούσαν να δοθούν υλικά για την κατασκευή ενός δρόμου, εάν η κοινότητα προσέφερε ψήφους, παρακολουθούσε συγκεντρώσεις και έκανε προεκλογική εκστρατεία για το κόμμα. Εκτός από τις πελατειακές σχέσεις, η ωμή βία ήταν ένας βασικός τρόπος με τον οποίο το PRI αδρανοποιούσε τα κοινωνικά κινήματα με πιο γνωστό παράδειγμα τη σφαγή του Tlatelolco το 1968.
Το σύστημα αυτό άρχισε να αποδιοργανώνεται τη δεκαετία του ’80, κυρίως στις αστικές περιφέρειες των ταχέως αναπτυσσόμενων πόλεων του Μεξικού. Ήδη οι φτωχοί των πόλεων, το τμήμα του πληθυσμού που ήταν λιγότερο ενσωματωμένο στα πελατειακά δίκτυα του PRI, εγκατέλειψαν εντελώς το κόμμα. Η παραμέληση των αγροτικών περιοχών από το κράτος σε συνδυασμό με ένα αναπτυξιακό σχέδιο που συγκέντρωσε σε μεγάλο βαθμό την οικονομική δραστηριότητα και τις ευκαιρίες στην Πόλη του Μεξικού είχε ως αποτέλεσμα μεταξύ των μέσων της δεκαετίας του 1970 και των αρχών της δεκαετίας του 1980 να φτάνουν καθημερινά από την ύπαιθρο στην πρωτεύουσα περίπου 500 μετανάστες. Πολλοί από αυτούς τους μετανάστες εγκαταστάθηκαν στο περιθώριο της πόλης, ιδίως στους νοτιοανατολικούς δήμους Iztapalapa, Ixtapaluca και Tláhuac, όπου οργανώνεται σήμερα η OPFVII.
Και μόνο η έκρηξη της μετανάστευσης από την ύπαιθρο προς τις πόλεις θα αποτελούσε τεράστια πρόκληση για την ικανότητα του PRI να επεκτείνει τις αστικές υπηρεσίες και υποδομές, αλλά συνέπεσε επίσης με μια εκτεταμένη οικονομική κρίση. Ταλανιζόμενο από μια παρ’ ολίγον χρεωκοπία το 1982, με διψήφιο ποσοστό ανεργίας και ετήσιες αυξήσεις των τιμών των βασικών ειδών διατροφής σχεδόν 300%, το PRI εφάρμοσε αυστηρή λιτότητα, δίνοντας παράλληλα προτεραιότητα στις πληρωμές του εξωτερικού χρέους έναντι των βασικών αναγκών των πολιτών του.
Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία που συγκέντρωσε η Diane Davis στο βιβλίο της Urban Leviathan [Αστικός Λεβιάθαν] μεταξύ 1984 και 1985 η κυβέρνηση μείωσε τις δαπάνες για τις μεταφορές κατά 12%, για το πόσιμο νερό κατά 25%, για τις υπηρεσίες υγείας κατά 18%, για την αποκομιδή των σκουπιδιών κατά 26% και για το κτηματολόγιο κατά 56%, κάτι που σηματοδοτούσε την έναρξη της μετάβασης του Μεξικού στον νεοφιλελευθερισμό. Οι μειώσεις των δαπανών μείωσαν την ικανότητα του κράτους να δημιουργεί και να διατηρεί τα πελατειακά δίκτυα που καθόριζαν τον κορπορατιστικό τρόπο διακυβέρνησης του PRI. Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, όταν ο σεισμός του 1985 κατέστρεψε χιλιάδες κτίρια και σημαντικές υποδομές στην Πόλη του Μεξικού, το PRI δεν μπόρεσε ουσιαστικά να ανταποκριθεί, αποκαλύπτοντας τη διαφθορά και την ανικανότητά του. Η υποστήριξη προς το κόμμα στην Πόλη του Μεξικού κατέρρευσε εντελώς.
Ως απόρροια αυτής της κατάστασης μεγάλες κινητοποιήσεις των φτωχών των πόλεων απαιτούσαν στέγαση, υποδομές και εκδημοκρατισμό της αστικής διακυβέρνησης. Το 1988 το κεντροαριστερό κόμμα Partido de la Revolución Democrática (PRD) [Κόμμα τής Δημοκρατικής Επανάστασης] εκμεταλλευόμενο την ενέργεια και πολλά από τα οργανωτικά δίκτυα που βρίσκονταν πίσω από τις κινητοποιήσεις, λίγο έλειψε να κατακτήσει την προεδρία, σε μια εκλογική αναμέτρηση που το PRI παραδέχτηκε έκτοτε ότι ήταν νόθα. Το PRD θα καταλάμβανε στη συνέχεια την εξουσία στην Πόλη του Μεξικού. Το ίδιο κόλπο επέστρεψε: Το PRD υποστηριζόταν απ’ τους φτωχούς των πόλεων με αντάλλαγμα συχνά κενές υποσχέσεις. Τώρα όμως οργανώσεις που προηγουμένως είχαν βρεθεί στην πρώτη γραμμή των λαϊκών εξεγέρσεων λειτουργούσαν ως μεσάζοντες.
Η απόφαση πολλών αστικών λαϊκών οργανώσεων, που προηγουμένως ήταν ανεξάρτητες από πολιτικά κόμματα, να ασχοληθούν με τις εκλογές και να υποταχθούν στο PRD, ήταν ένας σημαντικός παράγοντας της αδρανοποίησης του κινήματος. Η αποχώρηση των ηγετών εκείνων του κινήματος, που ήταν προσανατολισμένοι στις μεταρρυθμίσεις και στις εκλογές, και η ένταξή τους στην κρατική γραφειοκρατία και τις εκλεγμένες θέσεις, άφησε μεγάλο μέρος του κινήματος χωρίς ηγεσία· αλλά χρησίμευσε επίσης στην εδραίωση των πιο ριζοσπαστικών ρευμάτων τού κινήματος. Οι οργανώσεις αυτές χρησιμοποίησαν τακτικές άμεσης δράσης, όπως οι καταλήψεις γης, διατύπωσαν τους στόχους τους με ρητά σοσιαλιστικό λεξιλόγιο και ανέπτυξαν μια ολοκληρωμένη κριτική των πελατειακών σχέσεων, της κρατικής διαφθοράς και των κορπορατιστικών μηχανισμών πολιτικής εκπροσώπησης που στερούσαν τα δικαιώματα από τους φτωχούς των πόλεων. Απαιτούσαν επίσης αστικές υπηρεσίες και στέγαση, καθώς και αυτονομία από το κράτος και τα πολιτικά κόμματα. Αυτή είναι η παράδοση από την οποία προέκυψαν η OPFVII και η La Polvorilla.
Αυτονομία και Αυτοκυβέρνηση
Οι οργανώσεις που δίνουν έμφαση στην αυτονομία σε ένα έργο αξιοποίησης αχρησιμοποίητης γης για τους φτωχούς των πόλεων μοιράζονται διάφορα χαρακτηριστικά, τα οποία στον ισπανόφωνο κόσμο αναφέρονται ως autogestión [αυτοδιαχείριση]: άμεση και λαϊκή συμμετοχή στον σχεδιασμό, την κατασκευή και τη διοίκηση της κοινότητας· ισχυρή δέσμευση για εσωτερική δημοκρατία από κάτω προς τα πάνω· απόρριψη των κυβερνητικών τεχνικών εμπειρογνωμόνων για χάρη εμπειρογνωμόνων που είναι μέλη της οργάνωσης ή ομοϊδεάτες σύμμαχοι. Οι οργανώσεις αυτές χρησιμοποιούν επίσης την κατάληψη γης –συνήθως σε κρατική γη ή γη ejido [είδος κοινοτικών γαιών, που χρησιμοποιούνται για καλλιέργεια]– ως τρόπο για να αποκτήσουν αρχικά έδαφος, το οποίο στη συνέχεια υπερασπίζονται μαχητικά στις προσπάθειες του κράτους για έξωση. Οι πορείες και οι καθιστικές διαμαρτυρίες συχνά πλαισιώνουν τη διαδικασία διαπραγμάτευσης με την κυβέρνηση της πόλης τόσο για την αποφυγή της έξωσης όσο και για την τελική νόμιμη απόκτηση της γης.

Για το OPFVII η αυτονομία περιλαμβάνει κι άλλα πέρα απ’ την κατασκευή κατοικιών και υποδομών. Αλλιώς θα ήταν απλώς ένα είδος συνεταιρισμού κατασκευής ακινήτων για τους φτωχούς των πόλεων. «Η στέγαση είναι το κύριο αίτημα όλων των compañeros [συντρόφων] που εντάσσονται στην οργάνωση. Είναι το πρόσχημα για να οργανωθούμε», δήλωσε ο Rosario Hernández Aldaco, μέλος της πολιτικής επιτροπής της OPFVII. Η οργάνωση κάνει πολιτικό θέμα την έλλειψη στέγασης και υποδομών για τους φτωχούς των πόλεων ως το αρχικό βήμα στο σχέδιο για την αναδιαμόρφωση των κοινωνικών σχέσεων στην βάση της οριζοντιότητας, της συνεργασίας, της συλλογικής εργασίας και της αλληλεγγύης.
«Όχι απλώς ένα σχέδιο για τη στέγαση, αλλά ένα σχέδιο για τη ζωή», είναι η κοινή επωδός των ηγετών της οργάνωσης. Για την OPFVII η οικοδόμηση μιας κινηματικής κουλτούρας βασισμένης στη δημοκρατικότητα και την συλλογικοποίηση είναι εξίσου σημαντική με την οικοδόμηση κατοικιών.
Η κατασκευή κατοικιών και κοινοτήτων αποτελεί επίσης σημαντικό θεμέλιο για τη δημιουργία αυτής της κινηματικής κουλτούρας. Όταν απλοί άνθρωποι χτίζουν μια γειτονιά μαζί –βασιζόμενοι ο ένας στον άλλο και όχι σε ένα πολιτικό κόμμα, μια ΜΚΟ ή μια διεφθαρμένη κυβέρνηση–, βλέπουν και βιώνουν την ικανότητά τους να ικανοποιούν τις ατομικές και κοινοτικές τους ανάγκες μέσω της συλλογικής εργασίας. «Η διαδικασία κατασκευής δημιουργεί μια συνείδηση, ότι πρέπει να ενωθούμε και να οργανωθούμε, για να δημιουργήσουμε μια καλύτερη ζωή», δήλωσε ο Hernández Aldaco.
Ωστόσο ο κύριος τρόπος με τον οποίο η OPFVII οικοδομεί την κουλτούρα του κινήματος είναι μέσω της δομής της οργάνωσης, η οποία συνδέει τα μεμονωμένα μέλη μεταξύ τους σε διαφορετικές ομαδοποιήσεις και σε διαφορετικά επίπεδα της οργάνωσης. Οι βασικές μονάδες της οργάνωσης είναι οι ταξιαρχίες, καθεμιά απ’ τις οποίες αποτελείται από 25 οικογένειες. Οι ταξιαρχίες στέλνουν μέλη σε καθεμιά από τις επιτροπές, που είναι υπεύθυνες για διαφορετικές εργασίες στις κοινότητες: επικοινωνία, εκπαίδευση και πολιτισμός, υγεία, συντήρηση, οικονομικά και διοίκηση και ασφάλεια. Κάθε οικισμός διαθέτει επίσης μια γενική συνέλευση, η οποία πραγματοποιείται μηνιαίως στη La Polvorilla και εβδομαδιαίως σε ορισμένες από τις άλλες κοινότητες. Σε αυτές τις συνελεύσεις οι εκλεγμένοι εκπρόσωποι κάθε επιτροπής υποβάλλουν έκθεση σχετικά με το έργο που επιτελείται και τα σχέδιά της για μελλοντικά έργα. Τέλος, ολόκληρη η οργάνωση συμμετέχει σε ένα συνέδριο κάθε δύο χρόνια.
Στο πιο πρόσφατο συνέδριο τον περασμένο Μάιο συμμετείχαν 692 εκπρόσωποι, γεγονός που σηματοδοτεί, ότι η OPFVII διαθέτει μια μεγάλη βαθμίδα ηγεσίας μεσαίου επιπέδου. Η παρουσία μιας πολυάριθμης ομάδας ηγετών είναι εξαιρετικά σημαντική για την OPFVII, η οποία τη θεωρεί ως ένδειξη της ιδεολογικής ανάπτυξης των μελών καθώς και ως σημαντική συμβολή στην ικανότητα της οργάνωσης να συνεχίσει να αναπτύσσεται στο μέλλον.
Ένα συνηθισμένο πρόβλημα για τα αστικά λαϊκά κινήματα που χτίζουν κατοικίες είναι το να κρατήσουν ενεργά τα μέλη τους μετά την ολοκλήρωση της κατασκευής. Πολλά έργα αστικής αυτονομίας αναλώνονται στη διαδικασία καθιέρωσης αστικών υπηρεσιών και στη νομιμοποίηση της ιδιοκτησίας της γης τους. Η OPFVII καταπολεμά την τάση για στασιμότητα με διάφορους τρόπους, αλλά τα καταφέρνει απλούστατα επειδή ο λόγος ύπαρξης της οργάνωσης περιλαμβάνει πολύ περισσότερα από τη στέγαση. Τα μέλη έχουν έντονη επίγνωση αυτού του γεγονότος. Από τις αρχικές φάσεις ένταξης, οι οποίες απευθύνονται σε φίλους και συγγενείς των υφιστάμενων μελών, η οργάνωση λέει στους δυνητικούς κατοίκους, ότι η ένταξή τους στην κοινότητα σηματοδοτεί μια διά βίου δέσμευση για την οικοδόμηση μιας δημοκρατικής και σοσιαλιστικής κοινωνίας. Η οργάνωση διατηρεί τη φρεσκάδα της χάρη σε μια συνεχή ροή νέων ανθρώπων που εντάσσονται σ’ αυτή, ενώ η ευχέρεια κάθε μεμονωμένης κοινότητας να λαμβάνει τις δικές της αποφάσεις σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας της, αποκεντρώνει την εξουσία.
Το συνολικό αποτέλεσμα είναι μια μαχητική οργάνωση των φτωχών των πόλεων, που αναπτύσσεται ραγδαία, ενώ σχεδόν όλες οι άλλες λαϊκές οργανώσεις έχουν καταντήσει άλλες αρτηριοσκληρωτικές, άλλες αποσπασματικές και άλλες μέρος της γραφειοκρατίας του PRD, του PRI ή του MORENA, του κεντροαριστερού κόμματος του προέδρου Andrés Manuel López Obrador.
Η OPFVII έχει σχεδόν διπλασιαστεί σε μέγεθός τα τελευταία 10 χρόνια, ενώ διεκδικεί 9 νέες περιοχές. Παρότι η οργάνωση δεν σκοπεύει να επιβραδύνει, οι συνθήκες μέσα στις οποίες οργανώνεται έχουν αλλάξει. Η Claudia Sheinbaum, δήμαρχος της Πόλης του Μεξικού από το κόμμα MORENA που ανήλθε στην εξουσία το 2018, εξαίρεσε πρόσφατα τις κοινωνικές οργανώσεις από τις επιδοτήσεις του στεγαστικού οργανισμού της πόλης, του INVI. Μετά από διαμαρτυρίες αστικών λαϊκών οργανώσεων που έχουν πρόσβαση σε αυτά τα κονδύλια, όπως η OPFVII, η Sheinbaum ανακοίνωσε ότι σχεδιάζει να αναθεωρήσει και πάλι τους κανόνες του INVI. Στη συνέχεια η Sheinbaum απομάκρυνε τον διευθυντή του INVI, Pedro Sosa Álvarez, και τον αντικατέστησε με τον Rodrigo Chávez Contreras, μέχρι πρόσφατα ηγέτη της Asamblea de Barrios, οργάνωσης για την ανέγερση κοινωνικών κατοικιών, που πρόσκειται στο MORENA. Ο διορισμός του Contreras σηματοδοτεί τη συνέχιση ενός μοντέλου που κρατά εδώ και 80 χρόνια στη μεξικανική πολιτική: οι διαχειριστές παραχωρούν δημόσιους πόρους σε λαϊκές οργανώσεις με αντάλλαγμα την εκλογική υποστήριξη.
Εναλλακτική λύση στην πράξη
Από την ίδρυσή της, λόγω της άρνησής της να παίξει αυτό το παιχνίδι, η εξασφάλιση πιστώσεων από το INVI έχει καταστεί δυσχερής για την OPFVII. «Η πρόσβαση στην πίστωση και στους πόρους που παρέχονται για την κατασκευή κατοικιών ήταν πάντα προβληματική για εμάς», δήλωσε ο Hernández Aldaco. Ένα τρανταχτό παράδειγμα είναι τα πάνω από τρία χρόνια αντιφατικών αποφάσεων, πληροφοριών και καθυστερήσεων που υπέμεινε η OPFVII στη διαδικασία λήψης πίστωσης από το INVI, προκειμένου να κατασκευάσει τη La Polvorilla. Εν τω μεταξύ άλλες οργανώσεις κοινωνικής στέγασης με «ούτε σχέδιο ούτε γη, αλλά μια καλή σχέση με έναν αξιωματούχο» έλαβαν πίστωση, όπως εξήγησε ο Enrique Reinoso, επικεφαλής της OPFVII στη La Polvorilla τη δεκαετία του ‘90. Από αυτή την άποψη, η ηγεσία της OPFVII αναμένει ότι η σχέση τους με τις Αρχές θα είναι η ίδια, αν όχι χειρότερη, με την κυβέρνηση MORENA.
Εντούτοις η OPFVII δεν αποθαρρύνεται: δύο νέες κοινότητες βρίσκονται υπό κατασκευή, εκ των οποίων η μία έχει σχεδόν ολοκληρωθεί και η άλλη μόλις αρχίζει. Η σχεδόν τελειωμένη κοινότητα, η Zapotlán, θα διαθέτει 80 κατοικίες μετά από δύο χρόνια κατασκευής – ένας πολύ πιο γρήγορος χρόνος υλοποίησης απ’ ό,τι θα χρειαζόταν μια εταιρεία ακινήτων ή το κράτος για ένα τέτοιο έργο. Η οργάνωση θεωρεί επίσης ότι πέτυχε τη μεγαλύτερη αυτονομία από το κράτος με τη συγκεκριμένη κατασκευή, καθώς διαχειρίζεται όλες τις πτυχές της διοίκησης και της εργασίας για το έργο. Ένα άλλο μέτρο που παίρνει η OPFVII, για να αυξήσει την αυτονομία από το κράτος και τους θεσμούς του, είναι η ανάπτυξη συστημάτων δικαιοσύνης βασισμένων στην κοινότητα, ώστε οι διαφορές να μπορούν να αντιμετωπίζονται σύμφωνα με τις αρχές και την ιδεολογία της οργάνωσης. Η αστυνομία γίνεται δεκτή στα εδάφη της OPFVII μόνο εάν είναι άοπλη και με προηγούμενη άδεια απ’ τη συγκεκριμένη κοινότητα.

Η πλήρης απόρριψη της συνεργασίας με τα πολιτικά κόμματα και η σχεδόν ολοκληρωτική απόρριψη του κράτους έχουν καθοδηγήσει την OPFVII τα τελευταία 25 χρόνια και θα συνεχίσουν να αποτελούν ένα από τα καθοριστικά χαρακτηριστικά της, καθώς αξιοποιεί αχρησιμοποίητες εκτάσεις στην Πόλη του Μεξικού αυτόνομα και δημοκρατικά. Προσφέρει μια αναζωογονητική εναλλακτική λύση στις πελατειακές σχέσεις που καθόρισαν την πολιτική του Μεξικού –και ιδιαίτερα την αστική πολιτική του– επί 80 χρόνια.
Η OPFVII θέτει το ερώτημα, αν και πώς τα αυτόνομα εγχειρήματα μπορούν να δικαιολογήσουν τον νεοφιλελεύθερο περιορισμό ενός κράτους, που λογοδοτεί στο ξένο κεφάλαιο και δεν λαμβάνει υπόψη τις βασικές ανάγκες των φτωχών των πόλεων. Από μια ορισμένη κυνική οπτική γωνία τα αυτόνομα στεγαστικά εγχειρήματα «νομιμοποιούν» την έλλειψη επενδύσεων από την κυβέρνηση. Αυτή η θεώρηση συνιστά μια υπερβολικά περιορισμένη αντίληψη, σχετικά με το τι κάνουν τα αυτόνομα κινήματα.
Αυτό που καθίσταται σαφές από την εμπειρία τής OPFVII είναι ότι για τους ανθρώπους που συμμετέχουν, η οργάνωση είναι ένας αγώνας για την ελευθερία που, όπως λέει ο Reinoso, δείχνει ότι «υπάρχουν άλλοι τρόποι να ζεις και να χτίζεις» κοινότητες. Αυτές οι εναλλακτικές προοπτικές, στις οποίες οι άνθρωποι προσβλέπουν ο ένας στον άλλον και όχι στο κράτος ή στα πολιτικά κόμματα ως παρόχους, θα αποτελέσουν μέρος κάθε κινήματος που θα καταφέρει να μετατρέψει την Πόλη του Μεξικού σε μια πιο δίκαιη και ισότιμη πόλη. Η OPFVII δεν πρόκειται να σταματήσει. Όπως είπε ο Hernández Aldaco, «Το σχέδιο για τη ζωή διαρκεί για μια ζωή».
Ο Evan Neuhausen είναι ερευνητής, μεταφραστής και αρχειοθέτης. Ζει στη Νέα Υόρκη.