Κείμενο: Αλέξανδρος Σχισμένος
«Ως το 1949, έγιναν στην Ελλάδα 17 δίκες για εθνικοσοσιαλιστικά εγκλήματα. Τρεις από τους κατηγορούμενους καταδικάστηκαν σε θάνατο και εκτελέστηκαν», αναφέρει ο ιστορικός Νίκος Ζάικος. Την ίδια εποχή, «σύμφωνα με τα στοιχεία του Γενικού Επιτελείου Στρατού ως τον Οκτώβριο του 1949 είχαν καταδικασθεί σε θάνατο για αδικήματα σχετιζόμενα με τη δράση του ΚΚΕ 5.322 άτομα, είχαν εκτελεσθεί 3.033 και παρέμεναν στις φυλακές 2.289 θανατοποινίτες, άνδρες και γυναίκες», όπως μας πληροφορεί το Βήμα. Τώρα που ο Λιγναδης και ο Κορκονεας είναι ελεύθεροι ενώ ο απεργός πείνας Μιχαηλίδης τιμωρείται με εξόντωση, καταλαβαίνουμε ότι υπάρχει συνέχεια του ελληνικού κράτους, πέραν των μεταπολιτεύσεων – τα δικαστήρια.
Η απεργία πείνας υπήρξε ένα μέσο αγώνα που χρησμοποίησαν οι φυλακισμένες φεμινίστριες σουφραζέτες στην Αγγλία, με πρώτη τη Marion Dunlop το 1909. Μία από τις πρώτες σκληρές απεργίες πείνας στην Ελλάδα, ίσως και η πρώτη, έγινε από γυναίκες κρατούμενες στις Φυλακές Αβέρωφ τον Νοέμβριο του 1930. Κυβερνούσε τότε ο Ελευθέριος Βενιζέλος ο οποίος είχε ήδη θεσπίσει το Ιδιώνυμο τον Ιούλιο του 1929 με το οποίο δίωκε τους αντιφρονούντες αριστερούς για τις ιδέες και όχι για τις πράξεις τους – μάλιστα ο Βενιζέλος απέρριψε πρόταση του Αλέξανδρου Παπαναστασίου να διώκονται εξίσου και οι φασίστες.
Η απεργία πείνας ξεκίνησε ως μία διαμαρτυρία ενάντια στην κρατική τρομοκρατία και με σκοπό να αναγνωριστουν οι πολιτικοί κρατουμενοι.
Το Ιδιώνυμο παρέμεινε έως το 1974. Οι Φυλακές Αβέρωφ γκρεμίστηκαν το 1971. Στη θέση τους βρίσκεται σήμερα ο Άρειος Πάγος. Αυτή η συμβολική αντικατάσταση του κολαστηρίου των αντιφρονούντων με το ύψιστο θεσμικό όργανο του αποκατεστημένου κοινοβουλευτισμού εμπεριείχε και μια σκοτεινή, αρνητική όψη, αφού θα μπορούσε εξίσου να συμβολίζει τη μετατροπή της φρονηματικής δίωξης από θεσμισμένο νόμο του κράτους σε άγραφο νόμο της απονομής δικαιοσύνης. Το ΚΚΕ νομιμοποιήθηκε ενώ όλη η αντικοινοβουλευτική Αριστερά, ο αναρχικός χώρος και το αντιεξουσιαστικό κίνημα άτυπα μπήκαν στη μαύρη λίστα των διωκτικών και δικαστικών αρχών.
Τα θύματα γνωστά. Ο Γιάννης Μιχαηλίδης, φίλος του δολοφονηθέντα Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου, είναι επίσης θύμα του φόνου του. Η προκλητική απελευθέρωση του δολοφόνου Κορκονέα την ίδια εποχή που απορρίπτονταν το δίκαιο αίτημα αποφυλάκισης του Μιχαηλίδη αποτέλεσε ένα ηχηρό μήνυμα του καθεστώτος προς όλους. Σταμάτησε την απεργία πείνας ο Γιάννης Μιχαηλίδης που διεξήγαγε μονάχα με το σώμα του έναν απίστευτα δύσκολο αγώνα αξιοπρέπειας και ελευθερίας, και δικαιώθηκε ηθικά ξεσκεπάζοντας την απάνθρωπη όψη του κρατικού μηχανισμού, πολιτικού και δικαστικού. Το γεγονός ότι παραμένει στη φυλακή είναι δείγμα της αναίδειας της ντόπιας ολιγαρχίας αλλά και του φόβου της απέναντι στα ανθρώπινα δικαιώματα.
«Θα διακηρύξουμε ότι, όπως ακριβώς δεν υπάρχει η ιδέα μιας μηχανής, έτσι δεν υπάρχει και η ιδέα του Κράτους, γιατι το Κράτος είναι κάτι μηχανικό. Μόνο ό,τι είναι αντικείμενο ελευθερίας μπορεί να ονομαστεί ιδέα. Πρέπει λοιπόν να υπερβούμε το Κράτος. Γιατί προορισμός κάθε Κράτους είναι να μεταχειρίζεται τους ελεύθερους ανθρώπους σαν τα γρανάζια μιας μηχανής. Και αυτό ακριβώς είναι που δεν θα έπρεπε να κάνει, γι’ αυτό το Κράτος πρέπει να αφανιστεί», έγραφαν στο Erstes Systemprogramm des Deutschen Idealismus, το 1796, ο Χέγκελ ή ο Σέλλινγκ ή ο Χαίλντερλιν ή και οι τρεις.
Σε ποιο Κράτος αναφέρονταν; Αναφέρονταν στο απολυταρχικό Παλαιό Καθεστώς που γκρέμισε η Γαλλική Επανάσταση. Η οποία υποτίθεται ότι θέσπισε περιορισμούς στην κρατική ισχύ διαμορφώνοντας το δυτικό αστικό κοινοβουλευτικό κράτος των νόμων. Ένας θεμελιώδης τέτοιος περιορισμός υπήρξε η, κατά Μοντεσκιέ, διάκριση των εξουσιών. Ασφαλώς το δυτικό αστικό κράτος έδειξε ότι είναι μια μηχανή γραφειοκρατικής εκμετάλλευσης και εγκλημάτων. Με δικλείδες εκτόνωσης και περιορισμού τουλάχιστον προς το εσωτερικό, προκειμένου να προφυλαχτεί από την κοινωνία του. Μία μέριμνα που δεν είχε το προηγούμενο καθεστώς που ελάμβανε έξωθεν νομιμοποίησης της βίας του.
Σε ποια μορφή Κράτους ανήκει το νεοελληνικό;
Υπακούει στις επιταγές του θεσμικού περιορισμού της κρατικής ισχύος τις οποίες επέβαλαν τα επαναστατικά κινήματα της εποχής των Χέγκελ, Σέλλινγκ και Χαίλντερλιν; Υπακούει στη βασική αρχή της διάκρισης των εξουσιών; Όπως δείχνει η πραγματικότητα, ο Παναγιώτης Κονδύλης είχε δίκιο να υποστηρίζει ότι, στην πράξη, αυτή η διάκριση παρακάμπτεται: «Η διαμόρφωση του θεσμού του υπουργικού συμβουλίου, το οποίο στηρίζεται στην πλειοψηφία του νομοθετικού σώματος και συνάμα ηγείται της εκτελεστικής εξουσίας, υπέσκαπτε ήδη τον χωρισμό των εξουσιών […] Η ισχυρότερη κομματική ηγεσία δεσπόζει έτσι στο κοινοβούλιο, αυτή ελέγχει την εκτελεστική εξουσία και αυτή επίσης ορίζει, άμεσα ή έμμεσα, τη σύνθεση και τις δικαιοδοσίες της δικαστικής. Οι έλεγχοι και οι ισορροπίες οφείλονται, αν ύφίστανται, πολύ περισσότερο στη λειτουργία του ρητού ή σιωπηρού κομματικού παιγνιδιού παρά σε γενικές κι αφηρημένες θεσμικές και συνταγματικές ρυθμίσεις».
Ούτε η δράση ούτε τα κίνητρα του Γιάννη Μιχαηλίδη θα έπρεπε να έχουν θέση στο πραγματικό ερώτημα που τέθηκε από την απεργία πείνας του. Αυτά, όσον αφορά το θεσμικό επίπεδο, κρίθηκαν στη δίκη.
Το ερώτημα είναι δικονομικό τυπικά, μα ουσιαστικά πολιτικό, και αφορά την τήρηση του θεσπισμένου νόμου από το ίδιο το κράτος, τμήμα του οποίου είναι και οι δικαστικοί λειτουργοί – εξ ου και τα μεικτά ορκωτά. Θα έπρεπε να απαντηθεί θετικά με βάση τις δεδομένες ευνοϊκές διατάξεις. Μόνο το κράτος έχει τη δύναμη να παραβιάσει αυτές τις διατάξεις. Όταν ασκεί αυτή τη δύναμη, υπερβαίνει τα επίσημα όρια της δικαιοδοσίας του. Αυτό δημιουργεί προηγούμενο.
Άρα, εδώ βρίσκεται η πολιτική διάσταση. Λέγεται δικτατορική άσκηση της εκτελεστικής εξουσίας, όχι αναγκαίως δικτατορία. Είναι οδός προς τη δικτατορία, αλλά αρκεί για μια θωρακισμένη ολιγαρχία. Η άγρια καταστολή των διαδηλώσεων δείχνει ότι το θέμα είναι η ισχύς του κράτους. Αυτό αφορά όλους. Διότι, δυο μέρες μετά τη λήξη της απεργίας πείνας του Μιχαηλίδη οι δικαστικές αποφάσεις έρχονται σαν σφυριές να καρφώσουν τη θεσμισμένη ανισότητα στο κοινωνικό φαντασιακό. «Μετά από λιγότερο δύο χρόνια στη φυλακή αποφυλακίζεται ο 31χρόνος αστυνομικός, που διέπραξε 11 ληστείες με το υπηρεσιακό του όπλο», λέει το ρεπορτάζ της αστυνομίας. To Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων Αθηνών «έριξε» την ποινή του από τα δέκα στα έξι χρόνια φυλάκιση. Έντεκα ληστείες, με το όπλο που του έδωσε το κράτος. Την ίδια στιγμή ο Γιάννης Μιχαηλίδης προσπαθεί να σταθεί και να καταπιεί λίγο ψωμί, ακόμη φυλακισμένος.
Ακούγεται επίσης πως ο Λιγνάδης είδε θεατρική παράσταση. Μη γελιόμαστε, δεν θέλουν να μας γελάσουν, δεν προσπαθούν καν να κρυφτούν. Θέλουν να εμπεδώσουμε την ανισότητα και το χάσμα εξουσίας και προνομίων όπως σε κάθε θωρακισμένη ολιγαρχία νεοφεουδαρχικού τύπου – κατά το μοντέλο της Σαουδικής Αραβίας, με φονταμενταλιστικό Ορθόδοξο Χριστιανισμό αντί για φονταμενταλιστικό Ουαχαμπιστικό Ισλάμ και ένα επίχρισμα ανθρωπίνων δικαιωμάτων για τα κονδύλια των Ευρωπαίων – μήπως και πετύχει ο συνδυασμός του πελατειακού κράτους με τη σύγχρονη γραφειοκρατική τεχνογνωσία καταστολής.
Έτσι η Ελλάδα, χωρίς ποτέ να καταφέρει να γίνει ευνομούμενο αστικό κοινοβουλευτικό κράτος, πέρασε κατευθείαν από τη βαρβαρότητα στη νεοβαρβαρότητα – «Διόπερ άνευ ορέξεως νους ο νόμος έστίν» έγραψε ο Αριστοτέλης.
Όταν ο νόμος αποκτά συγκεκριμένες ορέξεις, σαν όργανο των ιδιοτελών συμφερόντων των κρατούντων, ακυρώνεται ως νόμος. Χάνει, δηλαδή την καθολικότητα και την εγκυρότητά του.
Η τυπική νομιμοποίηση δεν αρκεί. Αυτό οδηγεί στον ανθρώπινο πόνο αναπόφευκτα. Στην απώλεια, την αδικία, τον φόνο, την καταστολή. Το Κράτος, ως μηχανισμός, δεν έχει ούτε ζωή ούτε θάνατο, μα ορίζει τη ζωή και το θάνατο και τρέφεται από τον ανθρώπινο πόνο. Ουσιαστική του τάση είναι η επέκταση, όχι η ισορροπία, μας το έμαθε από παλιά ο Θουκυδίδης. Και αυτή είναι το προστάδιο της απολυταρχίας.
