Τι σας κινητοποίησε ώστε να συνδημιουργήσετε την κίνησή σας;
Η πρωτοβουλία μας προέκυψε ως ένα αυθόρμητο κάλεσμα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, στο οποίο ανταποκριθήκαμε χωρίς να γνωριζόμαστε προηγουμένως μεταξύ μας και έχοντας ποικίλες αφετηρίες και διαδρομές. Όπως διαπιστώσαμε ήδη από την πρώτη συνέλευσή μας, αυτό που μας ένωσε αρχικά και που, σε ένα πρώτο επίπεδο, τροφοδότησε την κίνησή μας ήταν η συσσωρευμένη δυσφορία μας από τον ολοένα και πιο αυταρχικό χαρακτήρα στον τρόπο διακυβέρνησης, την καταπάτηση στοιχειωδών δικαιωμάτων, τον επιλεκτικό χαρακτήρα απόδοσης της δικαιοσύνης, τις ανισότητες σε όλες τους τις εκφάνσεις (φυλή, φύλο, τάξη), την επιστροφή στην περιχαράκωση του εθνικού κράτους ‒ παθογένειες παγκόσμιας κλίμακας οι οποίες δεν είναι καινοφανείς, αλλά οξύνθηκαν με αφορμή την υγειονομική κρίση.
Το προηγούμενο διάστημα, παρατηρήθηκε ένα πλήθος κινητοποιήσεων κατά των πολιτικών του κυρίαρχου μπλοκ εξουσίας. Την ίδια στιγμή που ο κόσμος στην Ελλάδα βγήκε στους δρόμους, σε πολλές πόλεις του εξωτερικού οργανώνονταν αλληλέγγυες πρωτοβουλίες από τα κάτω, από Έλληνες εργαζόμενους και φοιτητές/-τριες, κατά των κατεστημένων δυνάμεων. Μάλιστα, με τις περισσότερες από αυτές τις ομάδες ήρθαμε γρήγορα σε επαφή διοργανώνοντας από κοινού το «Διεθνές διήμερο δράσεων κατά του αυταρχισμού στην Ελλάδα – Global Actions for Greece», στις 17 και 18 Απρίλη.
Όντας μέλη της Πρωτοβουλίας Ελλήνων/-ίδων εργαζομένων και φοιτητών/-τριών στο Παρίσι, διατηρούμε ταυτόχρονα στενούς δεσμούς με την Ελλάδα: ορισμένοι/-ες από μας έφυγαν πρόσφατα από τη χώρα και έχουμε εκεί φίλους, οικογένειες, ή σκοπεύουμε να επιστρέψουμε σύντομα⸱ για αρκετούς/-ές, ωστόσο, η επιστροφή δεν αποτελεί επιλογή διότι οι αιτίες που μας οδήγησαν στο να καταφύγουμε στο εξωτερικό παραμένουν και, από πολλές απόψεις, επιδεινώνονται.
Πείτε μας δυο λόγια για τη λειτουργία σας. Τι μορφή έχει η πρωτοβουλία σας και ο συντονισμός σας; Έχετε σχέσεις με άλλες φοιτητικές ή κοινωνικές ομάδες στη Γαλλία και στο εξωτερικό;
Η Πρωτοβουλία δημιουργήθηκε και οργανώνεται συλλογικά, ενώ, για τη λειτουργία της και τη δικτύωσή της με άλλα εγχειρήματα ο ρόλος των μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι καθοριστικός. Με βάση οριζόντιες και αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες, οι εβδομαδιαίες συνελεύσεις μας είναι ανοιχτές και απευθύνονται σε όποιον/-α επιθυμεί να συμμετάσχει στις δράσεις μας αλλά και να πάρει μέρος στις συζητήσεις, στη συνδιαμόρφωση κειμένων, στις παρεμβάσεις αυτομόρφωσης από μέλη μας ή αλληλέγγυους/-ες άλλων γαλλικών ή ελληνικών συλλογικοτήτων.
Θεωρούμε σημαντικό να χτίζουμε αδιάκοπα σχέσεις αλληλεγγύης μεταξύ μας, εντός ενός ασφαλούς πλαισίου όπου μπορούμε να μοιραστούμε ελεύθερα τις ιδέες μας και τις δυσκολίες, εργασιακές και άλλες, που αντιμετωπίζουμε ως μετανάστες και μετανάστριες στη Γαλλία. Με αυτή την αφετηρία, έχουμε ξεκινήσει να διανοιγόμαστε σε ένα ευρύτερο δίκτυο αλληλεγγύης, δημιουργώντας επαφές και τροφοδοτώντας σχέσεις με πολιτικές ομάδες και συλλογικότητες αλλά και χώρους αυτοοργάνωσης τόσο στη Γαλλία όσο και σε άλλες χώρες.
Ορισμένοι από τους στόχους μας είναι, αντλώντας από την εμπειρία μας από την οικονομική και πολιτική κρίση αλλά και από την οργάνωση των σύγχρονων ή των παλαιότερων λαϊκών κινημάτων στην Ελλάδα, να εμπλουτίσουμε την κατανόησή μας για την παγκόσμια καπιταλιστική κρίση και την ακραία νεοφιλελεύθερη στροφή και αυταρχικοποίηση της χώρας προέλευσή μας, της Ελλάδας, αλλά και της Γαλλίας ως χώρας υποδοχής μας.
Σε τι αποβλέπει η κίνησή σας (πρόταγμα – ορίζοντας δικτύωσης);
Πιστεύουμε στις συλλογικές διαδικασίες και στην ανατρεπτική δύναμη των μαζικών κινητοποιήσεων⸱ στοχεύουμε προς την κατεύθυνση της έμπρακτης παρέμβασης και της οργάνωσης δράσεων αλληλεγγύης. Επιπλέον, επιδιώκουμε να ερχόμαστε σε επαφή με άλλες ομάδες και συλλογικότητες με σκοπό την ενίσχυση ενός ανοιχτού πολιτικού διαλόγου και την ανάδειξη μιας πληθώρας προοδευτικών ιδεολογιών, προκειμένου να αντισταθούμε στην κυρίαρχη ιδεολογία και στη χρονικότητα που επιβάλλει η κατεστημένη εξουσία.
Στο πλαίσιο αυτό, πιστεύουμε πως η σύγκλιση των αγώνων και η διεθνιστική αλληλεγγύη είναι απαραίτητες για την ανάπτυξη των λαϊκών και ριζοσπαστικών κινημάτων και θέλουμε να δημιουργήσουμε γέφυρες μεταξύ της Ελλάδας και της Γαλλίας ώστε να εδραιώσουμε σχέσεις και να ανταλλάξουμε εμπειρίες, γνώσεις και ιδέες.
Πώς βλέπετε την κατάσταση στην Ελλάδα και την Ευρώπη και ποιες συσχετίσεις εντοπίζετε;
Παρά την κυρίαρχη αφήγηση, το γεγονός είναι ότι η Ελλάδα πλήττεται ακόμα από την παγκόσμια οικονομική κρίση του 2009-2010. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη, με πρόσχημα την πανδημία, προχωράει ακάθεκτη τον νεοφιλελεύθερο μετασχηματισμό της ελληνικής οικονομίας και την κοινωνική βαρβαρότητα, στη βάση που έθεσαν τα μνημόνια (2010-2018): συστηματική αποδιάρθρωση των εργασιακών σχέσεων, στοχευμένη υποβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος, απουσία μέριμνας, εν μέσω της παρατεινόμενης υγειονομικής κρίσης, για ενίσχυση του Εθνικού Συστήματος Υγείας και σταδιακή αποδυνάμωση του δημοσίου τομέα μέσω της εντατικοποίησης των ιδιωτικοποιήσεων και της μεταφοράς των υπηρεσιών του δημοσίου σε ιδιώτες (π.χ. αλλαγή του τρόπου έκδοσης συντάξεων). Όλα αυτά, βέβαια, δεν είναι ελληνικές ιδιαιτερότητες αλλά παγκόσμια και ευρωπαϊκά φαινόμενα.
Σε πολιτικό επίπεδο, η ανοχή αλλά και η καλλιέργεια νεοναζιστικών και φασιστικών μορφωμάτων συμπίπτει με τη συντηρητικοποίηση των σχέσεων αντιπροσώπευσης. Από τη μια μεριά, τα κράτη του σκληρού πυρήνα της Ευρωπαϊκής ένωσης χρησιμοποιούν τον κίνδυνο εκλογικής νίκης της ακροδεξιάς ώστε να κάμψουν το ανατρεπτικό δυναμικό των ριζοσπαστικών κινημάτων που γεννιούνται διαρκώς. Από την άλλη μεριά, σε νεότερα ή εν δυνάμει μέλη (Ουγγαρία, Ουκρανία), παρατηρείται επίσημη στήριξη των ακροδεξιών και νεοναζιστικών μορφωμάτων, τα οποία κερδίζουν εθνικές εκλογές ή βρίσκονται σε συνδιαλλαγή με την εκάστοτε κυβέρνηση.
Ειδικότερα στη Γαλλία, επιχειρείται η δαιμονοποίηση όσων λαϊκών αντιδράσεων δεν εκφράζονται αποκλειστικά από τα παραδοσιακά τμήματα της αριστεράς ή από τα συνδικάτα μέσα από τη ρητορική του «ισλαμοαριστερισμού». Η στόχευση αυτής της ρητορικής είναι εμφανής το τελευταίο διάστημα στη Γαλλία, εν μέσω των αντιδράσεων κατά του νόμου «Καθολικής Ασφάλειας» και του «Νόμου Αποσχιστικών Τάσεων». Η συνέργεια παραδοσιακών συνδικάτων ‒όπως της Γενικής Εργατικής Συνομοσπονδίας (CGT), καθώς και άλλων αντιρατσιστικών και αντιφασιστικών οργανώσεων αλλά και των Κίτρινων Γιλέκων‒, μεταξύ Οκτωβρίου και Δεκεμβρίου του 2020, οδήγησε σε μια συγκεκριμένη στρατηγική διάσπασης: τον χαρακτηρισμό των συνδικάτων ως φορέων διασποράς του ιού covid-19 και ως «ισλαμοαριστεριστών», αφού οι κινητοποιήσεις οργανώθηκαν σε μεγάλο βαθμό από ακτιβιστές/-στριες και οργανώσεις φυλετικοποιημένων [racisés: δεύτερης ή τρίτης γενιάς πολίτες με καταγωγή από τις πρώην αποικίες] από το Γαλλικό κράτος.
Στην Ελλάδα, η κατακόρυφη αύξηση του εκλογικού αποτυπώματος της Χρυσής Αυγής έληξε προσωρινά ως μια νίκη του αντιφασιστικού κινήματος, με την ιστορική καταδίκη της ως εγκληματικής οργάνωσης τον περασμένο χρόνο. Αυτό το γεγονός αποτελεί ορόσημο για τις ελληνικές αντιφασιστικές δυνάμεις, αφού συνέδεσε επίσημα τη νεοναζιστική οργάνωση με μια σειρά εγκληματικών ενεργειών. Ωστόσο, η εκμετάλλευση και συντηρητικοποίηση του εκλογικού σώματος από τη ΝΔ έρχεται ως μια “φυσική” συνέχεια λόγω της (επίσημης) απουσίας της ΧΑ από το πολιτικό σκηνικό αλλά και ως μια περαιτέρω διαδικασία συντηρητικοποίησης της ελληνικής κοινωνίας. Παρ’ όλα αυτά, τα κινήματα έχουν καταφέρει το τελευταίο διάστημα να αναζωπυρωθούν, να επανοικειοποιηθούν τον δημόσιο χώρο και να ανακτήσουν τον λόγο τους, ύστερα από μια μακρά περίοδο διαψεύσεων και ματαιώσεων από την καταστροφική γι’ αυτά εμπειρία του Σύριζα που λειτούργησε ως ένα ακόμα αστικό κόμμα.
Σε αυτό το σημείο, η συσχέτιση με την κατάσταση στη Γαλλία δεν ανταποκρίνεται σε ευθείες αναλογίες και χρονικότητες. Η γενική αναγνώριση του Εθνικού Μετώπου της Λεπέν ως πιθανό μελλοντικό κυβερνητικό και προεδρικό σχήμα δημιουργεί αυξημένες ευθύνες στο αντιφασιστικό κίνημα για δημιουργία κοινωνικών, κινηματικών, ριζοσπαστικών δεσμών και αντανακλαστικών. Η ανατροπή της “φυσικοποίησης” της ρητορικής του Εθνικού Μετώπου, φορέας του οποίου είναι η πολιτική και η ρητορική της «Δημοκρατίας εν Κινήσει» (La Republique en marche) του Μακρόν, είναι κομβική για την ύπαρξη των λαϊκών πολιτικών υποκειμένων στη Γαλλία ‒ που τίθενται, αναλόγως των περιστάσεων, εκτός του “εθνικού κορμού”. Ίσως θα μπορούσαμε να αντιπαραβάλουμε τη σημερινή θέση του Εθνικού Μετώπου, προκειμένου να γίνει κατανοητή, με την εικόνα της “σοβαρής” Χρυσής Αυγής, που επιχειρήθηκε να κατασκευαστεί στην Ελλάδα, κατά τη διάρκεια της εκλογικής ανόδου του εν λόγω ναζιστικού μορφώματος.
Δεδομένου του ότι βρίσκεστε στο Παρίσι και της συμπλήρωσης 150 ετών από την Παρισινή Κομμούνα, θα θέλαμε να κλείσουμε με δύο σχετικά ερωτήματα. Πώς βλέπει η γαλλική κοινωνία και η ριζοσπαστική σκέψη από τη μία, και η εξουσία από την άλλη, αυτή την ‘‘επέτειο’’; Τι δράσεις-εκδηλώσεις γίνονται;
Εκδηλώσεις για την επέτειο της Κομμούνας του Παρισιού γίνονται κάθε χρόνο. Οι συλλογικότητες που τάσσονται στην τοπογραφία της ριζοσπαστικής σκέψης, και που βλέπουν μια χειραφετημένη κοινωνία στον ορίζοντα των δράσεών τους, τοποθετούν την Κομμούνα σε εμφανές σημείο της πυξίδας τους. Όσο πιο κοντά βρισκόμαστε στο Παρίσι τόσο η βελόνα δείχνει το φαντασιακό της: μια κοινωνία όπου τα υποκείμενα της πολιτείας αποβάλλουν από πάνω τους και το «υπό-» και το «κείμαι». Η Κομμούνα για τα ριζοσπαστικά κινήματα στο Παρίσι αποτελεί μια ζωντανή μνήμη. Το υπαρκτό οδηγεί πάντα το πιθανό, και η περίπτωση της Κομμούνας δεν αποτελεί εξαίρεση.
Βίντεο από την πορεία (29/05/21) για τα 150 χρόνια της Κομμούνας που κατέληξε στο νεκροταφείο Père Lachaise στο Παρίσι.
Τα 150 χρόνια πύκνωσαν τα κεριά στην επετειακή τούρτα και η φετινή επέτειος φαίνεται πιο φωτεινή και πιο μαζική, και ως εκ τούτου, η μνήμη της πιο ζωντανή από ποτέ. Στον απόηχο της πολιτιστικής αναβάθμισης της Σακρέ-Κερ, σύμβολο της εξόντωσης ‒ηθικής και φυσικής‒ της Κομμούνας, η πολιτική εξουσία μοιάζει μπερδεμένη ως προς την ιστορική της συνέχεια. Το σοσιαλιστικό κόμμα, σε αντίθεση τόσο με την παραδοσιακή δεξιά όσο και με το κυβερνόν κόμμα, δείχνει να ψάχνει το έδαφος όπου το πρόταγμα της Κομμούνας θα φαίνεται ρηξικέλευθο.
Φέτος, η δήμαρχος του Παρισιού, η οποία προέρχεται από το σοσιαλιστικό κόμμα, παρά τις αντιδράσεις της Δεξιάς, τίμησε την Κομμούνα με μια σειρά εκδηλώσεων. Βέβαια, ο συμβολισμός της Κομμούνας δεν αποδίδεται με τον ίδιο τρόπο από ένα κόμμα ή ένα δημοτικό συμβούλιο που κυβερνά ή θέλει να κυβερνήσει και από έναν κινηματικό χώρο που αμφισβητεί έντονα εκείνο το ιστορικό συνεχές που τοποθετεί την Κομμούνα στην κληρονομιά μιας γενικόλογης σοσιαλιστικής κυβερνησιμότητας. Και εδώ, βλέπουμε τη διαφορά στον τρόπο που οι μεν και οι δε τιμούν την εν λόγω επέτειο. Από τη μία, έχουμε μια μουσειακού τύπου προβολή των σημαντικών στιγμών της Κομμούνας που παίρνει τα χαρακτηριστικά τουριστικού προϊόντος, κι από την άλλη, εκδηλώσεις και καλέσματα σε συλλογικές δράσεις που δεν βλέπουν πίνακες σε τοίχους, αλλά καθρέφτες, τους οποίους αγγίζουν δίχως να φοβούνται ‒όπως συμβαίνει όταν βρισκόμαστε σε ένα μουσείο‒, και με σκοπό να τους ξεθωριάσουν για να αποκαλυφθεί πίσω από το πορτρέτο του κομμουνάριου το δικό τους πρόσωπο.
Μπορούν να αποτελέσουν τέτοιες ιστορικές στιγμές απελευθέρωσης έμπνευση και προοπτική για τα σημερινά κινήματα και διεκδικήσεις; Για παράδειγμα γνωρίζουμε πως στο πολιτικό λεξιλόγιο της Παρισινής Κομμούνας προέκυψε η επανεμφάνιση της γλώσσας του πολίτη. Μπορούμε σήμερα να ελπίζουμε στο σπάσιμο των καθιερωμένων ρόλων και να προχωρήσουμε προς ένα “πάθος” για τη δημοκρατία -για την άμεση συμμετοχή στα κοινά; Σε μια μετάβαση ίσως από την ταυτότητα του εργάτη-ανέργου-φοιτητή σε αυτή του πολίτη;
Η έννοια της ζωντανής μνήμης δηλώνει ακριβώς αυτή την έμπνευση που είναι ικανή να μετατρέψει τον αναγνώστη της Ιστορίας, σε συγγραφέα της. Τα 150 χρόνια που μας χωρίζουν από την Κομμούνα είναι αρκετά ώστε να μη θρηνούμε πλέον τους νεκρούς της αλλά να τους γιορτάζουμε σαν ζωντανά παραδείγματα γυναικών και ανδρών που όχι μόνο φαντάστηκαν την χειραφέτηση ως κάτι εφικτό αλλά και ως κάτι προσιτό. Μπορούμε να πάρουμε πολλά μαθήματα από την Κομμούνα, ενίοτε αντιφατικά: αλλιώς την αντιλαμβάνονται οι μαρξιστές, αλλιώς οι αναρχικοί, αλλιώς οι υπόλοιποι σοσιαλιστές. Εκείνο όμως που κινητοποιεί το φαντασιακό όλων είναι η ικανότητα των ανθρώπων, εργατών, ανέργων, νεολαίας να μετατρέπονται από υποκείμενα ακόμα και της ίδιας της Ιστορίας σε παράγοντές της. Χωρίς εργάτες δεν θα εξέλειπε μόνο η οικονομία αλλά και η ίδια η Ιστορία: Εδώ εντοπίζεται η αξία της Κομμούνας ως πηγής έμπνευσης, τόσο για το εργατικό κίνημα όσο και για το αντιφασιστικό, φεμινιστικό, οικολογικό. Αν ο πολίτης της γαλλικής επανάστασης έφτιαχνε νόμους, ο πολίτης της Κομμούνας φτιάχνει οδοφράγματα. Αυτά στήνουμε και σήμερα απέναντι στην πατριαρχία, την ξενοφοβία, τον καπιταλισμό ‒ εκεί θα βρούμε εστίες χειραφέτησης και ελευθερίας.
