Στις 16 Μαΐου του 1968, κατά τη διάρκεια της απεργίας στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, ένας μεγάλος αριθμός φοιτητών και ζωγράφων αποφάσισε την κατάληψη των στούντιο της Σχολής.
Στην είσοδο των στούντιο έγραψαν: ΛΑΪΚΟ ΑΤΕΛΙΕ ΝΑΙ – ΜΠΟΥΡΖΟΥΑΔΙΚΟ ΑΤΕΛΙΕ ΟΧΙ.
Κάπως έτσι φτιάχτηκε το Λαϊκό Ατελιέ, όπου σχεδιάστηκαν οι περισσότερες αφίσες για το κίνημα του Γαλλικού Μάη. Οι θέσεις του εκτέθηκαν στο παρακάτω κείμενο που κυκλοφόρησε στις 21 Μαΐου:
«Οι λέξεις που έχουμε γράψει στην είσοδο των στούντιο δείχνουν ότι για μας δεν τίθεται ζήτημα μεταρρύθμισης, δηλαδή βελτίωσης αυτού που ήδη υπάρχει. Κάθε βελτίωση σημαίνει ότι οι βασικές αρχές δεν αλλάζουν, άρα καθαγιάζονται. Είμαστε ενάντια στην εγκαθιδρυμένη σήμερα τάξη. Τι είναι η καθεστηκυία τάξη; Η αστική τέχνη και η αστική κουλτούρα. Τι είναι η αστική κουλτούρα; Είναι το μέσο με το οποίο οι δυνάμεις καταπίεσης της άρχουσας τάξης απομονώνουν και διαχωρίζουν τους καλλιτέχνες απ’ τους υπόλοιπους εργαζόμενους, τοποθετώντας τους σε μια προνομιούχα κοινωνικά θέση. Τα προνόμια φυλακίζουν τον καλλιτέχνη σε μια αόρατη φυλακή.
Δίνοντάς του προνομιούχα θέση, η αστική κουλτούρα τοποθετεί τον καλλιτέχνη σε μια ακίνδυνη θέση και τον καθιστά μια ακόμη ασφαλιστική δικλείδα στο μηχανισμό της αστικής κοινωνίας. Γι’ αυτό λοιπόν όταν γράφουμε Λαϊκό Ατελιέ, δεν θέτουμε ζήτημα βελτίωσης αλλά ριζικής αλλαγής.
Οι καλλιτέχνες πρέπει ν’ ανοίξουν τα μάτια τους στα προβλήματα των άλλων εργαζομένων, να αναγνωρίσουν την ιστορική πραγματικότητα που ζουν. Να αποφασίσουν να αλλάξουν το ρόλο τους σ’ αυτή την κοινωνία και να πάρουν μέρος στη διαδικασία αυτοεκπαίδευσης του λαού».
«Εδώ πάνω στη γη είναι που μπορούμε ν’ αλλάξουμε αυτή τη σάπια κοινωνία. Φόρεσε τώρα το σακάκι σου και πήγαινε στο κοντινότερο σινεμά. Κοίταξέ τους καθώς κάνουν έρωτα στην οθόνη. Δεν είναι καλύτερα στην πραγματικότητα της ζωής; Αποφάσισε να μάθεις ν’ αγαπάς. Ύστερα, στο διάλειμμα, μόλις βγαίνουν οι πρώτες διαφημίσεις, άρπαξε τις ντομάτες σου ή, αν προτιμάς, τ’ αυγά σου και χτύπα. Ύστερα βγες στο δρόμο και σκίσε όλες τις κυβερνητικές ανακοινώσεις και τις αφίσες μέχρι που να βρεις από κάτω τα μηνύματα των ημερών του Μάη και του Ιούνη.
Μείνε για λίγο στο δρόμο. Κοίτα τους περαστικούς και θυμήσου: η τελευταία λέξη δεν έχει ακόμα ειπωθεί. Ύστερα δράσε. Δράσε με τους άλλους, όχι γι’ αυτούς. Κάνε την επανάσταση εδώ και τώρα. Είναι δική σου. C’EST POUR TOI QUE TU FAIS LA RÉVOLUTION!» (Κον Μπεντίτ)
Η δεκαετία του ’60, με αποκορύφωμα το ’68, δεν αμφισβήτησε μόνο τα κοινωνικά καθεστώτα Ανατολής και Δύσης αλλά ολόκληρο τον εβραιοχριστιανικό πολιτισμό που βασίζεται στην ενοχή, την απάρνηση και τη θυσία. Το κίνημα του ’60 θεώρησε την επανάσταση όχι σαν την «κατάληψη των Χειμερινών Ανακτόρων» αλλά ως ένα τρόπο ζωής, ως ένα καθημερινό βίωμα.
Απέναντι στο νεκρό χρόνο της μισθωτής εργασίας, απέναντι στις συντηρητικές επιλογές που υπαγορεύουν η καθημερινή ρουτίνα, η σκληρή δουλεία και η παραίτηση, το κίνημα του ’60 αντέταξε το βιωμένο χρόνο, την απελευθέρωση της εμπειρίας και τη «συνειδητή είσοδο σε μια ζωή που είναι στο σύνολό της δημιούργημα του καθένα» (Βανεγκέμ). Απέναντι στο μύθο της σπάνης και της πρωτοκαθεδρίας της οικονομίας αντέταξε την ποιότητα της ζωής, το ανεμπόδιστο δικαίωμα όλων στην απόλαυση και τη συλλογική προσπάθεια των ανθρώπων να ελέγξουν τη μοίρα τους.
Όπως και τότε έτσι και τώρα «οι νέοι αηδιάζουν με τις νεκρές άδειες ζωές των γονιών τους, με τα πολυλογάδικα προγράμματα των κομμάτων, τη θλιβερή κι άχρωμη ζωή των μεγαλουπόλεων, με τους συνδικα-ληστές που παζαρεύουν την εργασιακή τους δύναμη».
Όπως και τότε έτσι και τώρα τα γυμνάσια και τα πανεπιστήμια «είναι μια λουκανικο-μηχανή που βγάζει ανθρώπους χωρίς καμιά αληθινή κουλτούρα, ανίκανους να σκεφτούν από μόνοι τους, εκπαιδευμένους όμως να γίνουν γρανάζια του οικονομικού συστήματος μιας υψηλά βιομηχανοποιημένης κοινωνίας».
Όπως και τότε έτσι και τώρα στις πνιγμένες στο νέφος τσιμεντουπόλεις ζούμε την πολεοδομική καταστολή που το κίνημα του ’60 λυσσαλέα κατήγγειλε. Οι πόλεις αυτές δεν φτιάχτηκαν για να προωθήσουν τη συνάντηση των ανθρώπων και τη συλλογική παρέμβασή τους στο χώρο. Σχεδιάστηκαν για ν’ απομονώσουν και ν’ αποξενώσουν τους ανθρώπους ώστε αυτοί στερημένοι από ένα δίκτυο άμεσης επικοινωνίας ν’ αποτελούν εύκολη λεία για την κεντρική διαμεσολάβηση του κράτους και της γραφειοκρατίας.
«Μιας και στην πραγματικότητα δεν κατοικείς μια γειτονιά της πόλης, αλλά επανδρώνεις την εξουσία. Κατοικείς κάπου μες στην ιεραρχία» (Βανεγκέμ-Κοτανί).
Όπως και τότε έτσι και τώρα οι κύκλοι των πολιτικών και των συνδικαλιστών αυτονομούνται όλο και πιο πολύ από την κοινωνία, γίνονται, φανερά πλέον, οι δωροδοκούμενοι μεσίτες των επιχειρηματικών και στρατιωτικών συμφερόντων.
Απέναντι στην εξουσία των κομμάτων και των συνδικάτων το κίνημα του ’60 πρότεινε την άμεση δημοκρατία, την κατάργηση της ιεραρχίας και των ανεξάρτητων ειδικεύσεων, την ανακλητότητα των εκπροσώπων απ’ τους εντολείς τους και τη διαρκή δημιουργική συμμετοχή των ατόμων.
Μέσα στη σημερινή συγκυρία της γενικευμένης σήψης, της έκ-πτωσης των αξιών της αλληλεγγύης και της κοινότητας, ο «Μάης», όπως και όλο το κίνημα της δεκαετίας του ’60, αποτελούν μια αστείρευτη πηγή έμπνευσης για όσους συνεχίζουν να πιστεύουν ότι «Είναι μας είναι το Γίγνεσθαι, όχι η Στάση. Επιστήμη μας είναι η Ουτοπία. Πραγματικότητά μας ο έρως. Επιθυμία μας η Επανάσταση» (Μπούκτσιν). Για όσους με άλλα λόγια γνωρίζουν ότι η έξοδός μας από τον παλιό κόσμο, η λύτρωσή μας από την καθημερινή ασφυξία του κόσμου της βιοπάλης, η σωτηρία του ανθρώπου και της φύσης, είναι άμεσα συνυφασμένα με τη δυνατότητα να πυροδοτηθεί ξανά, σ’ όλα τα μήκη και τα πλάτη της καθημερινής ζωής, το μεγάλο κοινωνικό πείραμα για νέες μορφές συμβίωσης, για νέους τρόπους παραγωγής, για νέες αντιλήψεις και νοοτροπίες που δε θα θεμελιώνονται στην κυριαρχία αλλά στην κοινότητα.
Άνθη του Κακού, τεύχος 3, 1989 || Δακτυλογράφηση: Ιωάννα-Μαρία Μαραβελίδη
Χρησιμοποιήθηκαν φωτογραφίες των: Bruno Barbey, Guy Le Querrec, Henri Cartier-Bresson και Martine Franck
