Χρήστος Καραγιαννάκης
Ήδη τόσες μέρες κλεισμένοι σπίτι και όλη τη μέρα διαβάζουμε και ανακυκλώνουμε ειδήσεις για τον κορωνοϊό, το μεταναστευτικό, την εκμετάλλευση εργαζομένων εν μέσω κορωνοϊού και είμαστε αντιμέτωποι με μια συνθήκη που πραγματικά δεν ξέρουμε πώς να αντιδράσουμε, εγκλωβισμένοι ανάμεσα στις επιλογές της αντίδρασης για να βοηθήσουμε όσους το έχουν ανάγκη και της απομόνωσης για να προφυλάξουμε τους συνανθρώπους μας.
Σκεφτόμουν τόσες μέρες εάν μπορεί να βρεθεί κάτι θετικό, να το μοιραστούμε και να αντλήσουμε χαρά απ’ αυτό.
Αυτό μου συνέβη σήμερα μ’ αυτή την είδηση: την Ιταλία, η οποία την 3η μέρα καραντίνας, έχει γεμίσει με ζώα που βγήκαν και οικειοποιούνται τις πόλεις. Πάπιες στα συντριβάνια της Ιταλίας, αγριογούρουνα σε ιταλική πόλη, δελφίνια στα λιμάνια της Σαρδηνίας και καθαρά νερά στα κανάλια της Βενετίας.
Για μένα κάπως έτσι φαντάζει ο πολυπόθητος θάνατος του υποκειμένου στον Νίτσε, αυτός που τόσο πολύ επηρέασε τη μεταγενέστερη σκέψη. Δεν πρόκειται για μια έννοια μισάνθρωπη, το ακριβώς αντίθετο, φέρνει τον άνθρωπο στη θέση του, αυτή που έχει ξεχάσει εδώ και αιώνες, ως ένα μέρος που συμβιώνει, αλληλεπιδρά και εξαρτάται απ’ τη φύση. Ο άνθρωπος πεθαίνει, η φύση αναγεννιέται.
Όταν ο Νίτσε μίλαγε για τον θάνατο του υποκειμένου δεν φανταζόταν γερμανικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, μετανάστες στοιβαγμένους σε κοντέινερ σαν γυμνές υπάρξεις ή ιούς που σκοτώνουν τους αδύναμους. Αντιθέτως, μέσα απ’ τα λόγια του Ζαρατούστρα μπορούμε να φανταστούμε την ανάδυση μιας post-human εποχής, όπου ο άνθρωπος γκρεμίζεται απ’ τον θρόνο που μόνος του έφτιαξε και συνειδητοποιεί την ισότιμη σχέση του με το περιβάλλον γύρω του.
Για να είμαστε ξεκάθαροι, δεν χρειάζεται να πεθάνει ο ίδιος ο άνθρωπος, αρκεί να πεθάνει το αφήγημα του κυρίαρχου ανθρώπου και του παντοδύναμου υποκειμένου που λεηλατεί τη γη και τη φύση εις τον αιώνα τον άπαντα για να αντλήσει κέρδος. Το καπιταλιστικό φαντασιακό πρέπει να πεθάνει για να αναδυθεί μια ηθική της συνύπαρξης ανάμεσα στον άνθρωπο και τον κόσμο γύρω του.
Αυτή η πρωτόγνωρη συνθήκη όπου οι άνθρωποι κλείνονται σπίτια τους, τα αεροπλάνα βρίσκονται ακινητοποιημένα στα αεροδρόμια και τα καράβια στα λιμάνια, μας ανοίγει μία μικρή σχισμή για να δούμε πως θα ήταν ο κόσμος αν τον αφήναμε να ζήσει.