Ενώ διεξάγονται οι δημοτικές εκλογές στη Γαλλία, τα Κίτρινα Γιλέκα διαδήλωσαν χθες, Σάββατο, κατά χιλιάδες στις γαλλικές πόλεις, παρά την απαγόρευση συγκεντρώσεων. Παρακάτω δημοσιεύουμε τη συνέντευξη με την Camille, ομιλήτρια της Συνέλευσης των Πολιτών στο Κομερσύ, που πήρε ο Didier Fradin για το commonspolis.org, εξετάζοντας τη σχέση μεταξύ Κίτρινων Γιλέκων, δημοτικών εκλογών και κομμουναλισμού.
Αφού βυθίστηκα στις συζητήσεις και τα εργαστήρια της Κομμούνας των Κομμούνων, σκέφτηκα ότι θα ήταν καλό να γυρίσουμε πίσω στην ιστορία και στις πρόσφατες δραστηριότητες των Κίτρινων Γιλέκων του Κομερσύ, που έγραψαν το “The Commercy Call to Action” το 2018. Το πρόσωπο που αναφέρεται ως Camille [1] σε αυτή τη συνέντευξη ανέλαβε τον ρόλο του εκπροσώπου-ομιλητή για την περίσταση, στην τηλεόραση και στις συναντήσεις, ενώ παράλληλα έδειξε γνήσια σεμνότητα: «Έχω ένα σύμπλεγμα και δεν μου αρέσει να διαβάζω, έτσι είμαι απόλυτα εξαρτημένη από τους φίλους μου που το κάνουν. Μου φέρνουν την ιστορική κουλτούρα που μου λείπει».
Με αυτό, η Συνέλευση των Συνελεύσεων του Κομερσύ μάς δείχνει ποια είναι η αληθινή δημοκρατία, όταν δεν καθοδηγείται από μια ελίτ, μια επίδειξη του πώς η λαϊκή, αυτοκαθορισμένη εκπαίδευση μεταξύ των ανθρώπων είναι ικανή να επιφέρει τον κοινωνικό μετασχηματισμό στο επίπεδο των αναγκών και παραπέρα.
Στην έκκλησή τους για δράση, τα Κίτρινα Γιλέκα του Κομερσύ επιμένουν στην ανάγκη για έναν αυτόνομο χώρο, ανεξάρτητο από την «καλή θέληση» του δημάρχου, αφιερωμένo στις συνεδριάσεις των πολιτών. Στο Κομερσύ, όπως σε πολλούς κυκλικούς κόμβους, χτίζουν «καλύβες». Σε άλλα μέρη, όπως στο Σαιν-Ναζαίρ, τα αποκαλούν «Σπίτια του Λαού». Αυτοί οι χώροι είναι ένα από τα αιτήματα των λαϊκών αυτών κινημάτων, που αναδημιουργούν τις αστικές ερήμους όπως το Asilio στη Νάπολη.
DIDIER FRADIN: Ποιοι είναι οι παράγοντες που έφεραν το κίνημα από τις καλύβες στις δημοτικές εκλογές; Έχετε προτείνει ήδη κάποιο πρόγραμμα;
CAMILLE: Στην αρχή, πραγματοποιούσαμε καθημερινές συνελεύσεις στις καλύβες (60 συναντήσεις σε 2 μήνες) και παρατηρήσαμε, όπως και με το κίνημα σε εθνικό επίπεδο, μια σοβαρή απώλεια δυναμικής· έτσι είχαμε την ιδέα να επισημοποιήσουμε τη Συνέλευση των Συνελεύσεων. Ο κύριος στόχος ήταν να οριζοντιοποιηθεί το κίνημα των Κίτρινων Γιλέκων για να αποφευχθεί η εμφάνιση των «στρατηγών του facebook» και άλλου είδους «αφεντικών» ή «ηγετών». Κάποιοι είδαν τον ελευθεριακό δημοτισμό ως προσανατολισμό, μια επέκταση του αγώνα σε τοπικό επίπεδο, ενώ άλλοι αντιτάσσονταν θεμελιωδώς σε αυτό, κάτι που έπρεπε να σεβαστούμε.
Συνεπώς, ξεκινήσαμε τη Συνέλευση των Πολιτών του Κομερσύ διευρύνοντας τον κύκλο, εμπλέκοντας άτομα που εργάζονται για μια αυτοδιοικούμενη ένωση (la Convive [2]) καθώς και άλλους πολίτες. Οργανώσαμε μια συνάντηση με την Annick Stevens, από το L’Université Populaire de Marseille, ειδικό στον Αριστοτέλη, στον Καστοριάδη και τον ελευθεριακό δημοτισμό, η οποία ήρθε να καθοδηγήσει και να συντονίσει την 1η συνάντηση πολιτών στο Κομερσύ τον Μάιο. Στη συνέχεια, τον Ιούνιο, ξεκίνησε η 1η πραγματική Συνέλευση των Πολιτών, θέτοντας σε κίνηση την απαιτούμενη δημοκρατική διαδικασία.
Τον Σεπτέμβριο αναρωτηθήκαμε «θα στείλουμε υποψήφιους στις δημοτικές εκλογές;» Έπειτα από ένα καλοκαίρι συναντήσεων για διάφορα θέματα (ενεργειακή αυτονομία, επεξεργασία αποβλήτων, πώς να φτιάχνουμε τοπικές λαϊκές συνελεύσεις) και μετά από ψηφοφορία, η ιδέα εγκρίθηκε με έναν τρόπο που να δίνει πλήρη εξουσία λήψης αποφάσεων στους κατοίκους. Αυτό μας διαχωρίζει από τις (μετά βίας) συμμετοχικές λίστες υποψηφίων που λειτουργούν εν τέλει με συμβατικό τρόπο. Ζητούμε την άμεση δημοκρατία, στον βαθμό που δεν έχουμε ούτε ένα προκαθορισμένο πρόγραμμα -μόνο προτάσεις που θα συζητηθούν στη συνέλευση μετά τις εκλογές, και δεν θα επιβληθούν ποτέ.
Συνεπώς, αρχίσαμε να συζητάμε για τη μέθοδο, ενώ αρνούμασταν να υποβάλουμε συγκεκριμένες προτάσεις. Θέλουμε πραγματικά να εφαρμόσουμε την άμεση δημοκρατία. Από τον Σεπτέμβριο έως τον Νοέμβριο, σημειώσαμε πρόοδο σε αυτό, και τώρα μπορούμε να επικεντρωθούμε στο πλαίσιο του προγράμματός μας. Η μόνη εγγύηση είναι ότι θα διαβουλευτούμε με τους ανθρώπους πάνω σε όλες τις προτάσεις, δεν θα τις εφαρμόσουμε απλώς κατευθείαν.
Παρακάτω είναι τα θέματα που προτείνονται για εξέταση, όλα προσανατολισμένα στην αυτονομία της Κομμούνας:
- ενεργειακή αυτονομία (εξοικονόμηση: επιστροφή αγοραστικής δύναμης στους κατοίκους)
- στέγαση (οικολογική ανακαίνιση και μόνωση για την κοινωνική στέγαση)
- κοινωνική συνοχή
- βελτίωση της ποιότητας ζωής
- οικονομική εξέλιξη (συνεταιρισμοί, τοπικά νομίσματα, χρηματοδότηση από πολίτες)
Θεωρούμε αυτές τις προτάσεις ως μέρος της κοινωνικής μας οικολογίας και ως τέτοιες δεν αντανακλούν την πλειοψηφική αίσθηση της Κομμούνας. Ο μεγαλύτερος φόβος μας, όσον αφορά την άμεση δημοκρατία, είναι ότι θα καταλήξουμε σε έναν πληθυσμό που θα προτιμούσε να ανοίξει ένα εμπορικό κέντρο παρά να παρέχει στον εαυτό του τα μέσα για να εξασφαλίσει μια φιλική προς το περιβάλλον μετάβαση.
Έχουμε επιλέξει να πιστεύουμε στη συλλογική διάνοια, αλλά θα προσπαθήσουμε να προσφέρουμε αρκετή μόρφωση από-τα-κάτω στη συνέλευση των πολιτών ώστε να επιτρέψουμε σε αυτές τις ιδέες να εξελιχθούν. Η συζήτηση δεν αρκεί. Πρέπει να δημιουργήσουμε χώρους όπου οι άνθρωποι να μπορούν να συνυπάρχουν, ένα σπίτι του λαού, αυτοδιοικούμενους χώρους όπου μπορούν να συναντηθούν οι άνθρωποι, μιμούμενοι τις καλύβες απ’ όπου ξεκίνησε η ιστορία των Κίτρινων Γιλέκων.
Συναντηθήκαμε για να συζητήσουμε τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε. Από αυτές τις ανταλλαγές απόψεων μάθαμε πολλά και κάναμε πραγματική πρόοδο. Αυτό είναι το είδος της εμπειρίας που θα θέλαμε να αναπαράγουμε στο επίπεδο της κομμούνας, να μοιραστούμε αυτή την αύξηση της γνώσης μέσω αυτών των χώρων.
D.F.: Ποια είναι η στάση σας σχετικά με τις θεμελιώδεις αρχές των δημοτιστικών πόλεων, δηλαδή τον δημοκρατικό ριζοσπαστισμό, τη μέριμνα, τις συμμετοχικές μεθόδους και τον οικοφεμινισμό;
C: Συμφωνούμε, φυσικά, με τον δημοκρατικό ριζοσπαστισμό, τη μέριμνα και τη συμμετοχή… Έχουμε πολλή δουλειά να κάνουμε στο φεμινιστικό επίπεδο -η πατριαρχική σκέψη εξακολουθεί να είναι βαθιά ριζωμένη. Η ισοτιμία δεν αρκεί. Δεν επιβάλλουμε να ακούμε τις διαφορετικές απόψεις -δεν είναι δεδομένο- αλλά είναι μια ευχή. Πάνω απ’ όλα, λαμβάνεται μέριμνα για την αποφυγή των κυρίαρχων θέσεων, της τα-ξέρω-όλα συμπεριφοράς, ανεξάρτητα από το φύλο του ατόμου. Είμαι εκπαιδευτικός και μερικές φορές συγκλονίζομαι από τη συζήτηση γύρω από το ζήτημα των γυναικών. Στο σπίτι, η μητέρα μου έκανε πολλές δουλειές, ενώ ο φίλος της δεν έκανε τίποτα· εμείς τα παιδιά μοιραζόμασταν όλες τις οικιακές δουλειές. Η σκέψη για τη συμπεριληπτική συγγραφή είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι της λαϊκής εκπαίδευσης, ακόμη κι αν μπορεί να φαίνεται δύσκολη κάποιες φορές. Τα στερεότυπα είναι, συχνά, τόσο ριζωμένα που δεν θέτουμε πια στους εαυτούς μας τις σωστές ερωτήσεις.
D.F.: Πώς σκοπεύετε να επιτύχετε αυτό που το ισπανικό δημοτιστικό κίνημα αποκαλεί confluencia -μια κατάσταση στην οποία διαφορετικά κινήματα ενώνονται και συνεργάζονται;
C.: Βάσει αυτών που μάθαμε από την Τσιάπας και τη Ροζάβα, επαναφέραμε την ιδέα της εξάρτησης [3]. Πολλές ομάδες Κίτρινων Γιλέκων, οι οποίες γνωρίζουν καλά ότι ο ενθουσιασμός μειώνεται, μας προσέφεραν την υποστήριξή τους, και αυτό απλά δείχνει ότι η ιδέα της δουλειάς στη Συνέλευση τους βοήθησε να αναζωογονήσουν τη δυναμική τους όταν πήγαν πίσω στα μέρη τους.
Έτσι, η ίδια η ιδέα μιας Συνέλευσης των Συνελεύσεων μπορεί να βοηθήσει να δομήσουμε ένα ανταγωνιστικό κίνημα. Με τις συνελεύσεις του Σαιν-Ναζαίρ και του Μονπελιέ δεν υπάρχει πραγματική συμμαχία ή ομοσπονδία. Αντ’ αυτού, υπάρχει η επιθυμία για μια πλατφόρμα, έναν τόπο συγκέντρωσης και ανταλλαγής. Αν η λίστα των υποψηφίων μας δεν κερδίσει τις εκλογές, η συνέλευση θα συνεχίσει να υπάρχει και τα εργαλεία με τα οποία έχουμε πειραματιστεί μπορούν να χρησιμοποιηθούν από άλλους. Αυτή είναι η ουσία της Κομμούνας των Κομμούνων.
Η ιδέα της συγκέντρωσης πόρων, μεθόδων και πειραματισμών μάς επιτρέπει να αποκτήσουμε δύναμη, χτισμένη από-τα-κάτω, ώστε να μπορέσουμε να απελευθερωθούμε από τις αποφάσεις που έρχονται από-τα-πάνω, μέσω του εθνικού κράτους. Έτσι, μας δίνεται μια εναλλακτική με αξίες πιο ανθρώπινες, οικολογικές και βιώσιμες.
Η Κομμούνα των Κομμούνων μάς επιτρέπει να προχωρήσουμε πέρα από το κίνημα των Κίτρινων Γιλέκων, το οποίο θα συνεχιστεί ως έχει στο επίπεδο της Συνέλευσης των Συνελεύσεων. Δεν ασχολείται μόνο με τις εκλογές, αλλά με όλες τις συνεργατικές πρωτοβουλίες, τους αυτοκυβερνώμενους χώρους και όλα όσα συμβάλλουν σε μια πολιτική εναλλακτική που δίνει τη δύναμη πίσω στις μάζες. Πρόκειται για μια συνάντηση που θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια συνομοσπονδία ελεύθερων κομμούνων, όπως φανταζόταν ο Bookchin.
Είμαστε ευχαριστημένοι με αυτή τη συνάντηση, αλλά για τις επόμενες θα θέλαμε να μοιραστεί η διοργάνωση σε περισσότερους ανθρώπους. Πολλές συλλογικότητες, όπως οι St Dizier και Langres, ήρθαν για να μάθουν πώς να κερδίσουν τις εκλογές, ενώ βρισκόμαστε σε μια πορεία συλλογικής δράσης κινούμενης προς μια κλίμακα άμεσης δημοκρατίας, χωρίς καμία σταθερή ιδέα για το πώς να το κάνουμε ή με τι θα μοιάζει.
Υπάρχει μια τάση μεταξύ ορισμένων ομάδων να είναι κλειστές, ενώ εμείς προτιμούμε τη συμπερίληψη. Οι πολύ στρατευμένοι ακτιβιστές συχνά καθιερώνουν τόσες πολλές κατευθυντήριες αρχές και διαχωριστικές γραμμές που καταλήγουν να υπονομεύουν την ιδέα της συνένωσης. Η εστίαση στην ιδεολογία και στη θεωρία είναι πολύ υψηλή -δεν είμαστε όλοι στο ίδιο επίπεδο. Πρέπει να έχουμε ανεκτικότητα και, πάνω απ’ όλα, να δώσουμε στους εαυτούς μας χρόνο ώστε να αφήσουμε αυτή την κοινή κουλτούρα να αναδυθεί.
Προς το παρόν, εργαζόμαστε πάνω στην ιδέα μιας πλατφόρμας, μιας αγοράς [agora στο πρωτότυπο], που θα απαιτούσε από μας να ακούσουμε ο ένας τον άλλον και να μην ενσωματωνόμαστε σε μια μόνο σκέψη. Είναι μια κλήση προς τους εκλογείς, τους εκλέκτορες, τους κομμουναλιστές που λέει: «Ελάτε! Ας εξετάσουμε τον κοινό μας τόπο. Αν δεν συμφωνήσουμε, δεν έχει σημασία. Ας δούμε τι μπορούμε να πετύχουμε με αυτό ως αφετηρία μας. Ας πολεμήσουμε -αλλά ας ενωθούμε για να το κάνουμε, και όχι να αγωνίζεται ο καθένας από τη δική του γωνιά».
D.F.: Με όρους προγράμματος, ποιες αρχές σας έχουν αποκρυσταλλωθεί στη μετάβαση από το κοινωνικό κίνημα στην πολιτική σφαίρα;
C.: Η ιδέα που παραμένει ισχυρή είναι η άρνηση στο να μεταβιβάζουμε την εξουσία που ανήκει στον καθένα μας. Η αντιπροσώπευση δεν είναι πλέον η απάντηση στις ανάγκες των ανθρώπων. Έτσι, το να πάρουμε τον έλεγχο του δημαρχείου σημαίνει κάτι σαν να πάρουμε πίσω τα μέσα δράσης. Η συνέλευση των πολιτών αποφασίζει πώς να οργανώσει αυτά τα μέσα δράσης, η εκτελεστική ομάδα απλώς εκτελεί τις αποφάσεις, και υπάρχουν περιπτώσεις όπου είναι απαραίτητο να χρησιμοποιηθούν οι δημοτικές υπηρεσίες ή ο εξοπλισμός για την εκτέλεση των αποφάσεων (είναι βασικά οι υπηρεσίες που εκτελούν τις αποφάσεις, στον βαθμό που κάνουν πράγματι τη δουλειά τους). Ο δήμαρχος και το δημοτικό συμβούλιο έχουν τον ρόλο των «επίσημων επικυρωτών» μέσω της «διαβούλευσης» και είναι, επίσης, δίαυλοι διαβίβασης των αιτημάτων από τη Συνέλευση στις δημοτικές υπηρεσίες. Οι αποφάσεις αυτές μπορούν, επίσης, να εφαρμόζονται άμεσα από τους κατοίκους ή τους πολίτες χωρίς τη βοήθεια δημοτικών υπηρεσιών.
Η ταπεινότητά μας έγκειται στο γεγονός πως δεν μπορούμε να εγγυηθούμε με απόλυτη βεβαιότητα ότι θα είμαστε σε θέση να πραγματοποιήσουμε τις υποσχέσεις που κάνουμε. Το σημαντικό είναι ότι μπορούμε να ενεργοποιούμε τα κινήματα των κατοίκων -χωρίς τους κατοίκους θα βρισκόμασταν στην ίδια κατάσταση που πολεμάμε: να αποφασίζουμε εξ ονόματός τους.
Εάν υπάρχει κάτι που θα πρέπει να θεσπιστεί, καθώς μεταβαίνουμε στην πολιτική σφαίρα, είναι ο Χάρτης (Σύνταγμα), που αποτελεί τη νομική σύνδεση μεταξύ των εκλεγμένων και των υπόλοιπων πολιτών. Η πρώτη αρχή που θα πρέπει να τηρηθεί είναι η επιθυμία για αλλαγή. Ο χάρτης είναι μια ηθική δέσμευση της εκλεγμένης ομάδας προς τους πολίτες. Αυτό που μας λείπει ακόμα είναι οι μέθοδοι. Ονειρευόμαστε ένα εργαστήριο με τον Tristan Réchid [4] που θα μας βοηθούσε να βελτιώσουμε τα εργαλεία μας.
D.F.: «Δημοτισμός», «κομμουναλισμός» -σε τι αναφέρεστε;
C.: Είμαστε λίγο έκπληκτοι από αυτή τη διάκριση -ίσως δεν πρέπει να κολλήσουμε σε αυτό το σημείο. Η κατευθυντήρια αρχή μας είναι να λαμβάνουμε αποφάσεις μαζί με τους ανθρώπους, ακόμη κι όταν υπάρχουν μεγάλες εντάσεις. Δεν θέλουμε πλέον αυτό το σύστημα. Θέλουμε έναν καλύτερο τρόπο για να ζήσουμε με το περιβάλλον μας.
Στην πρώτη σύνοδο της Κομμούνας των Κομμούνων τον Νοέμβρη, η οποία τελικά αναβλήθηκε, δεν είχαμε τη σωστή μέθοδο. Διοργανώσαμε τη συνάντηση χωρίς να ανησυχούμε για το τι συνέβαινε μέχρι τότε. Επίσης, νομίζαμε ότι δεν είχε ο καιρός. Σήμερα, με την κινητοποίηση των συνδικάτων και τις εκλογές, η κατάσταση είναι περίπλοκη, αλλά αρκετοί πιστεύουν ότι αν αφήσουμε αυτή τη στιγμή να περάσει, θα είναι πολύ αργά. Σίγουρα θα προτιμούσαμε να οργανώθουμε πιο συλλογικά, με ένα ακόμη πιο ευρύ πάνελ οργανώσεων και συλλογικοτήτων, ελεύθερων κομμούνων, οι οποίες θα είχαν ήδη εργαστεί σε αυτού του είδους πρότζεκτ και οι οποίες, με βάση αυτά που συζητούμε αυτό το Σαββατοκύριακο αλλά και όσα μάθαμε από άλλους, θα έθεταν πραγματικά αυτή τη «συνομοσπονδία ελεύθερων κομμούνων», που είναι ο κύριος στόχος της πρωτοβουλίας μας.
Σημειώσεις
[1] Για να προστατέψουμε την ταυτότητα των ατόμων και να μειώσουμε το φαινόμενο της προσωπολατρείας στην πολιτική, χρησιμοποιήσαμε το όνομα “Camille”, που είναι ένα γαλλικό θηλυκό και αρσενικό όνομα. Η πρακτική αυτή προέρχεται από τα κινήματα της ZAD.
[2] Η Convive είναι μια τοπική ένωση λαϊκής εκπαίδευσης. Συμμετείχε στις συναντήσεις που οδήγησαν στη συνέλευση των πολιτών με τα Κίτρινα Γιλέκα και άλλους πολίτες χωρίς κάποια ειδική ετικέτα.
[3] Η «εξάρτηση» που αναφέρουμε εδώ εμπνέεται από την ιδέα της «συνομοσπονδίας» (μία ομάδα οντοτήτων που σχηματίζουν συμμαχίες κρατώντας, παράλληλα, την κυριαρχία τους), κάτι που φέρνει κοντά ελεύθερες κομμούνες παρά ανεξάρτητα κράτη. Σε μία συνομοσπονδία, η κυριαρχία ανήκει αποκλειστικά στις οντότητες που φτιάχνουν ένα σύνολο. Σε μία ομοσπονδία, αντίθετα, η «εθνική εξουσία» μοιράζεται από το ομόσπονδο κράτος στα ομόσπονδα μέλη· η κυριαρχία σε αυτή την περίπτωση κρατείται από την ομόσπονδη κυβέρνηση.
[4] Ο Tristan Réchid είναι κάτοικος της Saillans και μέλος των συμβουλίου σε αυτό το μικρό γαλλικό χωριό του νομού Ντρομ. Έγινε ο πρώτος που κέρδισε τον δήμο φτιάχνοντας ένα πρόγραμμα μαζί με τους κατοίκους. Από τότε έχει ταξιδέψει σε όλη τη Γαλλία για να στηρίξει και να προσφέρει εκπαίδευση συμμετοχικών μεθόδων που εμπνέονται από τη σοσιοκρατία.
Μετάφραση: Αλέξανδρος Σχισμένος
